Llingües sudániques centrales

From Wikipedia, the free encyclopedia

Les llingües sudániques centrales son una caña de les llingües nilo-saḥarianes, que s'estienden pol África central. Son unes 60 llingües, 2 de les cualos pertenecen a pueblos pigmeos mbuti.

Datos rápidos Distribución xeográfica, Países ...
Llingües sudániques centrales
Distribución xeográfica África central
Países Congo (RDC)
 Chad
 República Centroafricana
 Camerún
 Sudán
 Sudán del Sur
 Uganda
Filiación xenética Nilo-Saḥarianu.
Subdivisiones S.C. Occidental
S.C. Oriental
Códigu Glottolog cent2225
Ver tamién
Idioma - Families - Clasificación de llingües
[editar datos en Wikidata]
Zarrar

Clasificación

Les rellaciones nun son clares del tou. Acéptase xeneralmente 6 cañes arrexuntaos de la mesma nos grupos occidental y oriental.

  • Sudánicu central
    • Occidental o Bongu-Kresh
    • Oriental o Lendu-Mangbetu
      • Mangbetu-Asoa: Nel Congo (DRC) y Camerún, incluyendo los mbuti asoa.
      • Mangbutu-Efe: Nel Congo (DRC), incluyendo los mbuti efe.
      • Lendu: Nel Congo (DRC), destaca l'idioma lendu con 760.000 falantes.
      • Moru-Madi: En Sudán del Sur, Congo y Uganda, destaca'l aringa de Uganda con casi un millón de falantes.

Teoría nixero-saḥariana

Blench (1992 y 2006) propunxo que les llingües sudániques centrales tán rellacionaes coles llingües nixeru-congoleses,[1] polo que n'última instancia tantu les llingües nilo-saḥarianes como les nixeru-congoleses perteneceríen a una macrofamilia denomada nixero-saḥariana, rellacionándose de la siguiente manera:

La páxina Plantía:Clade/styles.css nun tien conteníu.
Kadosudánicu 
La páxina Plantía:Clade/styles.css nun tien conteníu.

Kado

 Níxer sudánicu 
La páxina Plantía:Clade/styles.css nun tien conteníu.

Sudánicu oriental

Níxer sudánicu central 
La páxina Plantía:Clade/styles.css nun tien conteníu.

Sudánicu central

Níxer-Congu

Descripción llingüística

Fonoloxía

Bender (1997) recueye'l siguiente inventariu consonánticu pal proto-sudánicu-central:

Más información Llabial, Coronal ...
Llabial Coronal Palatal Velar Glotal
oclusiva sorda *t *c *k (*ʔ)
sonora *b *d *g
implosiva
prenasal. *mb *nd *ŋg
fricativa sorda *f *s
sonora *v (*z)
nasal *m *n
sonorante *w *l, *r *y
Zarrar

Los fonemes ente paréntesis son inseguros, amás Bender propón que podríen esistir los grupos consonánticos /*tr/ y /*dr/ que daríen resltados distintivos nes distintes llingües.

Comparanza léxica

Los numberales en distintes llingües sudániques occidentales:

Más información GLOSA, Occidental ...
GLOSA Occidental Oriental PROTO-
SUDÁNICU
CENTRAL
PROTO-
BONGU
PROTO-
BAGIRMI
PROTO-
VALE
PROTO-
SARA
Kresh PROTO-
LENDU
PROTO-
MANG.-LESE
PROTO-
MORU-MADI
PROTO-
MANGBETU
'1'*kɔɗo~
*kɛɗo
*kaɗa*kɛɗa*kareɓälã *aɪɗi*edi*àlō*kànà*kaɗa
'2'*ɾiyo*ɾiyo*diyo*joːrǒmó *aryɔ(?)*akpe*rɪ̀*-rú*ri(-yo)
'3'*mota*mɔta*muta*mɨta~
*məta
tötö *ɓo(?)*ʦi-na*nā*-tà ?
'4'*sowo*sɔː*sɔ*sɔːsösö *θɔ*ʦi-to*sū*-sʊ̀ʷà*sɔ-
'5'*muyi*mi~
*moi
*mi*mi(ː)sálã *ᵐbu*ʦi-ᵐbu*tòwɪ́*sèzɛ̀rɛ̀nà*ᵐbuyi
'6'*dɔm+1*mi-ka*5+1*misã~
*mihã
5+1 *aza*ázɪ́á*tɛ́-kànà ?
'7'*dɔm+2*čili*5+2*siri5+2 *arʊ-ɓo*ázɪ́ɪ̀rɪ̀*ciri
'8'*dɔm+3*marta*5+3*sɔsɔ/
*ji joː
5+3 *arʊ*àrò*aro(m)
'9'*dɔm+4*do+sɔː*2x4(?)*ji kare5+4 *órōmɪ̀ ?
'10'*ɓu-(?)*sik*ɓu-*dɔɡɔkpú *ɗrɛ*aᵐbuʦi*mūdrɪ́*tɛ̀kɛ̀v̌ɛ̀*ɓutV
Zarrar

Referencies

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.