Les Franqueses del Vallès

Les Franqueses del Vallès ye un conceyu de la comarca del Vallès Oriental, asitiáu na provincia de Barcelona, na comunidá autónoma de Cataluña.

Les Franqueses del Vallès
flag of Les Franqueses del Vallès (en) Q20108122
Alministración
País	España
Autonomía	Cataluña
Provincia	provincia de Barcelona
Ámbitu funcional territorial	Ámbitu Metropolitanu de Barcelona
Contorna	Vallès Oriental
Tipu d'entidá	conceyu de Cataluña
Alcalde de Las Franquesas del Vallés (es)	Juan Antonio Corchado Ponce (en)
Nome oficial	Franqueses del Vallès, Les (ca)[1]
Códigu postal	08520
Xeografía
Coordenaes	41°38′11″N 2°17′47″E
Les Franqueses del Vallès Les Franqueses del Vallès (España)
Superficie	29.1 km²
Altitú	181 m[2]
Llenda con	Cànoves i Samalús, Cardedeu, La Roca del Vallès, Granollers, Canovelles, L'Ametlla del Vallès y La Garriga
Demografía
Población	20 522 hab. (2023) - 10 210 homes (2019) - 9882 muyeres (2019)
Porcentaxe	100% de Vallès Oriental
Densidá	705,22 hab/km²
Viviendes	82 (1553)
Más información
Estaya horaria	UTC+01:00
lesfranqueses.cat

Asitiáu nel centru de la contorna, llinda al norte colos conceyos de La Garriga y Cànoves, al este colos conceyos de Cardedeu y la Roca del Vallès, al sur col de Granollers y al oeste colos de Canovellas y L'Ametlla.

Entidaes

Les Franqueses del Vallès ta formáu por cinco distritos o entidaes. El conceyu del conceyu mora na llocalidá de Corró d'Avall.

Llista de población por entidaes:

Entidá de población	Habitantes
Bellavista	8.465
Corró d'Amunt[3] (Corró d'Amunt)	376
Corró d'Avall[3] (Corró d'Avall)	9.087
Llerona	1.347
Marata	171
Población actualizada a 01-01-2015 Fonte: Idescat

Historia

El términu municipal correspuéndese, en parte, cola antigua demarcación histórica de Les Franqueses del Vallès, que ye mentada nel privilexu dau pol Conde de Barcelona, Berenguer Ramón I nel añu 1025. El conde reconoz a los pobladores la llibre posesión de propiedaes y bienes muebles, amás de eximirlos de toa xurisdicción que nun sía la del príncipe. Primeramente, la demarcación entendía tamién Samalús, Granollers, Palou, L'Ametlla, la Garriga, la Roca, y Santa Agnes de Malanyanes, pero aquellos llugares fueron llueu ayenaos pola corona. Los pueblos del términu municipal actual pasaron a ser cai de Barcelona en 1385. Nel añu 895, ye citáu un palaciu de Maserata, nel territoriu llamáu Vallese, que según Botet y Sisó puede identificase col pueblu de Marata. La ilesia románica, dedicada a Santa Coloma, atópase documentada dende l'añu 1077.

La ilesia de Santa María de Llerona (Laurona), atópase documentada dende l'añu 990. Amás, esisten restos d'una antigua villa romana que se cree podría pertenecer a una parte del territoriu de la Lauro Monetal, llugar onde s'acuñaba la moneda. L'ámbitu xeográficu de l'antigua Laude Ibérica incluyía, según Josep Estrada, los valles del Congost, del Tenes, de rir de Cánovas, el alt Mogent, la mediana y l'alta Tordera, y el valle inferior del Mogent. Esta demarcación, tendría abonda población y producción agrícola como pa tener moneda propia.

El términu Corrone, yá ye citáu nel añu 984. Nel añu 989 ye citáu'l sitiu de Corrone Subteriore (Corró d'Avall), y nel añu 1008 el de Corrone Superiore (Corró d'Amunt). La ilesia de Corró d'Amunt, dedicada a Sant Mamet, ye románica, anque sufrió diverses reconstrucciones. L'antigua ilesia de Corró d'Avall, dedicada a Santa Eulàlia, tamién románica y consagrada nel añu 1104, foi quemada mientres la guerra civil, y baltada darréu. La ilesia actual ye de 1954.

Per otra parte, el maestru ya historiador, Ramon Turón, dio a conocer últimamente, dempués d'años d'investigaciones, qu'en Llerona unos antepasaos nuesos habitaron temporalmente les terraces del ríu Congost, mientres el paleolíticu inferior, hai más de mediu millón d'años. Turón basar nos afayos que se vinieron llevando a cabu cerca de la masía de Can Margens, nel marxe derechu del ríu Congost, de diversos preseos líticos fechos en cuarzu y conglomeraos. Tratar hasta agora, del afayu más antiguu de la presencia humana nel Vallès Oriental.

Demografía

Evolución demográfica de Les Franqueses del Vallès

1991	1996	2001	2004	2006	2008	2014	2015
10,294	10,810	13,007	14,754	15,817	16,978	19,170	19,438
(Fonte: [necesita referencies])

Alministración

Alcaldes dende les eleiciones de 1979

Llexislatura	Nome	Partíu
1979-1983	Ricard València Schuster	PSC
1983-1987	Ricard València Schuster	PSC
1987-1991	Ricard València Schuster	PSC
1991-1995	Ricard València Schuster	PSC
1995-1999	Francesc Torné Ventura	CiU
1999-2003	Francesc Torné Ventura	CiU
2003-2007	Francesc Torné Ventura	CiU
2007-2011	Francesc Torné Ventura Esteve Ribalta i Sánchez	CiU PSC-PM
2011-2015	Francesc Colomé Tenas	CiU
2015-2019	Francesc Colomé Tenas	CiU
2019-2023	n/d	n/d
2023-	n/d	n/d

A parte de la xestión executiva y alministrativa del Conceyu, Llerona y Corró d'Amunt cunten caúna d'elles con un organismu descentralizáu llamáu conseyu de pueblu. Estos órganos tán dirixíos por una xunta formada por trés rexidores del consistoriu, en función del porcentaxe de votos llograos nos colexos eleutorales d'estos pueblos nes eleiciones municipales, y por representantes de les distintes entidaes del pueblu. Los conseyos de pueblu tienen calter consultivu y dacuando convoquen asamblees pa informar de les actuaciones municipales y recoyer suxerencies. La xunta del Centru Cultural de Marata tamién actúa con funciones de representación vecinal.

Otru órganu consultivu ye'l Conseyu de la Pagesia, que tien como oxetivu la promoción y meyora del sector agrícola del conceyu. Ta formáu por un rexidor de cada formación política y miembros de los sindicatos agrícoles, de les asociaciones de riego, de los conseyos de pueblu y representantes vecinales.

Llista d'alcaldes de Les Franqueses del Vallès

De siguío amuésase la llista d'alcaldes mientres los sieglos XX y XXI colos sos mandatos correspondientes: ^[4]

• Pere Font i Monells (1899 - 1902)
• Valerià Roca i Espina (1902 - 1903)
• Evarist Ballús i Grau (1903 - 1909)
• Antic Barnils i Ambrís (1909 - 1920)
• Miquel Figueres i Ballús (1920 - 1923)
• Lluís Ventura i Rocarias (1923 - 1924)
• Antoni Iglesias i Ganduxé (1924 - 1930)
• Josep Rovira de Villar i Viver (1930 - 1931)
• Marià Màrgens i Gibert (1931 - 1934)
• Josep Corbera i Pagès (1934 - 1936)
• Francesc Montserrat i Fontcoberta (1936 - 1939)
• Josep Maria Rovira de Villar i Dachs (1939 - 1943)
• Martí Ribas i Mateu (1943 - 1946)
• Joan Lloberas i Viaplana (1946 - 1950)
• Ramon Rof i Pou (1950 - 1954)
• Josep Torner i Aymerich (1954 - 1967)
• Lluís Rams i Ventura (1967 - 1975)
• Jaume Travé i Quintana (1975 - 1979)
• Ricard València i Schuster (1979 - 1995)
• Francesc Torné i Ventura (1995 - 2008)
• Esteve Ribalta i Sánchez (2008 - 2011 )
• Francesc Colomé i Tenas (2011 -)

Economía

Agricultura

Anque los datos evolutivos de les esplotaciones agrícoles indiquen qu'estes fueron cayendo progresivamente dende l'añu 1982 debíu a la crecedera urbana, l'actividá agrícola en Les Franqueses inda constitúi unu de los sectores económicos más dinámicos del conceyu con aproximao un 50% del usu del total del suelu pal cultivu principalmente de secanu.^[5] Tamién destaquen los cultivos d'hortolices y ceberes ente ellos la mongeta del ganxet, productu de Denominación d'Orixe Protexida, bien apreciada pol so gustu.^[6]

Tipu de cultivu	Hectárees
Herbales	1.422
Frutales	3
Olivar	34
Viñéu	2
Añu:2009 Fonte: Idescat

Ganadería

L'actividá ganadera tamién foi perdiendo parte de les esplotaciones, sicasí'l númberu de cabeces de ganáu aumentó lo qu'indica una intensificación de l'actividá. La cría de ganáu ovín y porcín, según l'avicultura son parte de la variedá ganadera del conceyu.

Cabeces de ganáu	Unidaes
Bovines	3.563
Ovinas	574
Cabríes	474
Porcines	7.399
Aves	7.991
Coneyes madres	1.755
Equines	43
Añu:2009 Fonte: Idescat

Industria

La proximidá del términu con Granollers, capital de la contorna del Vallès Oriental,y con Barcelona, capital de Cataluña y la gran infraestructura de comunicaciones favorecieron el desenvolvimientu de l'actividá industrial nos sos cuatro polígonos industriales: el Pla de Llerona, el Congost, el Ramassar y el Polígonu 10.

Destaquen sobremanera'l sector químicu, el metalúrxicu y el téxtil lo que trai a que Les Franqueses sía unu de los mayores productores de residuos especiales de Catalunya con una producción del 61% del total. De les 118.086 tonelaes de residuos que xeneren les actividaes industriales, un 74,62% son especiales y de éstos el 60,65% tratar na mesma empresa polo que se mengua considerablemente'l riesgu que representa'l tresporte de mercancíes peligroses.^[7]

Llugares d'interés

Conceyu

antepar conceyu Les franqueses

Construyíu sol patrociniu del 'Americanu' Joan Sanpera i Torras nel añu 1913, y encargáu al arquiteutu Albert Juan i Torner, constitúi un finxu arquiteutónicu de la población, según un referente del estilu modernista na contorna.

Anque foi edificáu primeramente p'allugar la escuela municipal y el consistoriu, güei ye principalmente see d'esti postreru, magar tamién acueye les dependencies del centru d'atención primaria de salú, y l'oficina de seguridá ciudadana.

Formáu por un conxuntu complexu d'edificaciones, consta d'un cuerpu central más altu formáu por una planta baxa y dos plantes pisu, cola espodada torre del reló coronándolo a manera de campanariu. Nos llaterales alcen dos cuerpos destinaos primeramente a allugar les escueles de neños y neñes, que son d'un solu pisu, con fachaes planes y asimétriques.

Torre de Seva

Castell de Marata o torre de Seva

Masía fortificada de planta cuadrada, d'orixe medieval, con una torre nel ángulu sud-oeste, fundada por Bertran de Seva nel sieglu XIV, y reconstruyida nel sieglu XX. A un llau de la torre hai una edificación exenta que funciona como capiya, de planta rectangular y con ábside semicircular, ta cubierta con texa árabe a dos vertientes partíes con un senciellu bistechu. Dedicada a los santos Abdón y Senén ta datada del añu 1606. L'actual conxuntu ta declaráu bien cultural d'interés nacional.

Ilesia de Santa Coloma de Marata

Ilesia de Santa Coloma de Marata

Ilesia románica d'una sola nave con cubierta de cañón y ábside semicircular, construyida nel sieglu XI, magar nos sieglos XVII y XVIII el templu amplióse y construyéronse les capiyes llaterales cubiertes con vuelta d'aresta.

Na restauración y escavación realizaes en 1970 afayáronse diez silos sol pavimentu de la nave. Unu d'ellos atayáu polos cimientos de la fachada principal, y que confirma la preesistencia d'edificaciones anteriores a la ilesia.

Allugada en Marata, nuna redolada rural de gran guapura, ye frecuentáu por escursionistes y dellos pocos vecinos del distritu.

Fiestes

• Fiesta de la Primavera de Bellavista: celebrar ente los meses de mayu y xunu. Fiesta entamada pola Asociación Historico-cultural de Bellavista. Fáense talleres, bailles, conciertos, butifarrada, espectáculos infantiles, desfiles,…
• Fiesta de Les Golfes: celébrase'l mes d'ochobre na plaza del Centru Cultural de Bellavista. Fáense xuegos de mesa d'alredor de tol mundu, talleres de trenes, henna, mázcares africanes, collares y pulseres, castiellos enchibles pa los más pequeños, degustaciones de pastes y té, y conciertu.
• Fiesta Mayor de branu de Bellavista: celébrase'l primer vienres del mes de xunetu. Entamada pola Comisión de la Fiesta Mayor de Bellavista. Actos: pasacalle, habaneres, diaños, cuerre-agua, castiellu de fueos, bailles, conciertos, tornéu de fútbol sala, axedrez, animación infantil, partíu de fútbol de veteranos, espectáculu de variedaes, …
• Fiesta Mayor de branu de Corró d'Amunt: celébrase'l primer fin de selmana d'agostu. Entamada pol Conseyu del pueblu de Corró d'Amunt, l'Asociación de vecinos de Sant Mamet, el club de Petanca Corró d'Amunt y el grupu de teatro Boina. Actos: botifarrada, teatru, petanca, espectáculu infantil, baille, trial, castiellu enchibles, partíu de fútbolentre casaos y solteros, amuesa gastronómica, habaneres,…
• Fiesta mayor de branu de Corró d'Avall: celébrase'l tercer llunes del mes de setiembre. Entamada pola Comisión de Fiesta Mayor. Nos últimos años una nueva comisión organizadora anovada dio un nuevu impulsu a la fiesta, col ánimu d'actualizala, acordies colos nuevos tiempos y de potenciala como un elementu identitario del pueblu de Corró d'Avall.
• Fiesta Mayor de branu de Llerona: celébrase'l 8 de setiembre. Entamada por Fiesta Laurona. Actos: autocros, petanca, xuegos infantiles, mises, cena y baille de fiesta mayor, axedrez, sardanas, espectáculu infantil, teatru, habaneres,…
• Fiesta Mayor de branu de Marata: celébrase l'últimu fin de selmana de xunetu. Entamáu pel Centru Cultural de Marata. Actos: aperitivo deportivu, conciertu, teatru, vermut, un cross popular, concursu de pintura, xuegos infantiles, nueche de baille, sardanas…
• Bailles de la Espolsada: se baille mientres les fiestes Mayores de Corró d'Avall y Marata. Ye un baille que tien una llarga historia y que solo se caltién nestos dos poblaciones.

Feries y acontecimientos deportivos

• Feria comercial: entamada pola Asociación de Comerciantes i Profesionales de les Franquesas, la Feria Comercial amuesa al traviés de estands los distintos sectores comerciales del conceyu. La carpa instálase delantre del Centru de Recursos Agrarios (Masia Can Ribas, Camí antic de Vic, 10) mientres tou una fin de selmana de mediaos del mes d'avientu, al llau de la Feria del mercáu de Navidá qu'entama'l Conceyu.
• Feria de Sant Ponç: celebrar a Corró d'Avall mientres el mes de mayu. Paraes d'artesanía i productos gastronómicos, esposiciones, ludoteca, conciertos... Entamada pola Asociación Cívica i Cultural de Corró d'Avall cola collaboración del Patronatu Municipal de Cultura.
• Feria Mercado de Navidá: celébrase'l fin de selmana anterior a Navidá en Corró d'Avall, delantre del Centru de recursos Agrarios (Masia Can Ribas, Camí antic de Vic, 10), a mediaos del mes d'avientu, coles mires de promocionar l'actividá comercial i económica del conceyu. Esposiciones d'animales de granxa, zona de recréu pa los más pequeños, demostraciones d'antiguos oficios, paraes de productos rellacionaos cola Navidá Media Maratón Granollers-Les Franquesas-La Garriga-Granollers: carrera de fondu de 21,092 km de distancia, una parte del percorríu de la cual trescurre pol nuesu conceyu. Celebrar ente los meses de xineru y febreru y ye una de les carreres d'esti estilu más participatives de Cataluña.
• Cursa Popular de Bellavista: celebrar ente los meses de xunu y xunetu. Entamada pola Asociación deportiva Grup Fondistes de Bellavista dende hai más de quinze años. Ye una de cursar de fondu más participatives de la contorna.
• Troféu BTT Corró d'Amunt: celébrase'l mes d'abril. Prueba entamada pol Club Ciclista Corró d'Amunt. És la única prueba de les contornes de Barcelona que puntúa pa la Copa Catalana Internacional de bicicletes tou terrén. Trescurre per terrenes de Corró d'Amunt.

Colexos ya Instituto

• Escuela Guerau de Liost
• Escuela Bellavista-Joan Camps valles/equipaments-municipals/escola-bellavista-joan-camps (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión).
• Escuela Camins
• Esciuela Sanpera i Torras
• Escuela Colors
• Institutu Lauro
• Institutu Til·ler

Ciudadanos pernomaos

• Sergi Barjuan, ex-futbolista.
• Fernando Lluna G., economista.

References

1. Afirmao en: Llista de Conceyos y los sos Códigos por Provincies a 1 de xineru de 2019. Data d'espublización: 8 febreru 2019. Editorial: Institutu Nacional d'Estadística.
2. URL de la referencia: http://www.idescat.cat/pub/?id=aec&n=925&t=2016.
3. http://pares.mcu.es/ParesBusquedas/servlets/ImageServlet?accion=41&txt_id_imaxe=1&txt_rotar=0&txt_contraste=0&txt_zoom=10&appOrigen=&cabecera=N Nomes usaos nel pueblu en 1878
4. «Diccionariu biográficu d'alcaldes y alcaldeses del Vallés oriental, muséu de Granollers cola biografia de los alcaldes» (catalán). Consultáu'l 20 de xunetu de 2017.
5. «Estudi socioeconòmic de la contorna del Vallès Oriental 2006» (catalán). Cambra de comerç de Barcelona. Consultáu'l 8 de xunetu de 2016.
6. «valles/les-franqueses-el-municipi/dades-del-municipi Ajuntament de Les Franqueses» (catalán). Conceyu de Les Franqueses. Consultáu'l 8 de xunetu de 2016.
7. «Auditoria ambiental del municipi de Les Franqueses del Vallès» (catalán). Consultáu'l 8 de xunetu de 2016.

Enllaces esternos

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Les Franqueses del Vallès.
• Páxina web del Conceyu
• Información de la Xeneralidá de Cataluña (en catalán)
• Información del Institutu d'Estadística de Cataluña (en catalán)

• Datos: Q15412
• Multimedia: Les Franqueses del Vallès