Remove ads
Juan Antonio Ríos Morales (10 de payares de 1888, Cañete – 27 de xunu de 1946, Santiagu) foi un políticu chilenu, que desempeñó los cargos de rexidor, cónsul, diputáu, senador, ministru d'Estáu y presidente de la República.
Juan Antonio Ríos | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||
2 abril 1942 - 27 xunu 1946 ← Pedro Aguirre Cerda - Gabriel González Videla →
14 setiembre 1932 - 3 ochobre 1932 - Absalón Valencia Zavala →
17 xunu 1932 - 13 xunetu 1932
| |||||||||||
| Vida | |||||||||||
| Nacimientu | Cañete, 10 de payares de 1888[1] | ||||||||||
| Nacionalidá |
 Chile | ||||||||||
| Muerte | Santiagu, 27 de xunu de 1946 (57 años) | ||||||||||
| Sepultura |
Cementerio General de Santiago (es)  | ||||||||||
| Causa de la muerte | cáncanu[2] | ||||||||||
| Familia | |||||||||||
| Casáu con | Marta Ide Pereira (1921 – ) | ||||||||||
| Fíos/es | Juan Guillermo Ríos Ide | ||||||||||
| Estudios | |||||||||||
| Estudios |
Curso Fiscal de Leyes de Concepción (es) Universidá de Chile | ||||||||||
| Llingües falaes | castellanu | ||||||||||
| Oficiu | abogáu, políticu, diplomáticu | ||||||||||
| Llugares de trabayu | Santiagu | ||||||||||
| Creencies | |||||||||||
| Relixón | catolicismu | ||||||||||
| Partíu políticu | Partíu Radical | ||||||||||
 | |||||||||||
 | |||||||||||
Militante del Partíu Radical, foi escoyíu presidente en 1942 tres la inesperada muerte de Pedro Aguirre Cerda. Mientres el so mandatu, Ríos tuvo d'enfrentar los años más álgidos de la Segunda Guerra Mundial, lo que condució a la rotura de les rellaciones ente Chile y los países de la Exa en 1943, y la declaración de guerra a Xapón en 1945.
Siguió'l procesu de industrialización empecipiáu pol so antecesor, destacando mientres el so mandatu la creación la Compañía d'Aceru del Pacíficu, la Empresa Nacional d'Eletricidá y el descubrimientu de petroleu en Magallanes.
Intentó establecer un gobiernu d'unidá nacional, integrando los sos diversos gabinetes con militantes de partíos d'esquierda y derecha. Sicasí, tuvo d'enfrentase a una fiera oposición de los partíos políticos, especialmente del Partíu Radical, en que militaba, quien criticaben el so fuerte personalismu, que-y valió'l llamátigu de "Don Mandantonio".[3]
Fináu nel exerciciu del so cargu, la so muerte marcó l'entamu de la polarización na política chilena faciéndose cada vez más estrechos los resultaos nes eleiciones presidenciales d'equí p'arriba; el so relativamente estable popularidá se contrapuso al cayente del so partíu. Nel so honor esiste una popular población na comuña d'Independencia y unu de los llagos más grandes del país, el llagu Presidente Ríos, amás de numberoses cais y un monumentu na Plaza d'Armes de la so ciudá natal.
Remove ads
Fíu de Anselmo Ríos Gallegos, un llabrador de la zona que se casó, en terceres nupcias y a la edá de 69 años, con Lucinda Morales Morales de namái 19 años. D'esti matrimoniu nacieron cuatro fíos, siendo'l menor Juan Antonio.[4]
Con tan solu cinco meses de edad Juan Antonio queda güérfanu de padre, teniendo d'encargase la so madre de la so educación.[4] Realizó la so instrucción primaria na escuela pública de Cañete. Dellos naturales de la ciudá diiríen dempués que dende neñu aspiró a la presidencia. A la edá de 9 años díxo-y al so hermanu Luis, quien se ría de les sos ilusiones: “Rite non más. Yo sé lo que digo: voi ser Presidente de Chile”.[5]
Darréu foi al colexu de Lebu, pero retardó los sos estudios dos años, primero por falta de vacantes y depués por tener que trabayar na facienda familiar.[6] El so educación secundaria realizar en Concepción, nel Liceo Enrique Molina Garmendia.[7] Los sos estudios universitarios desenvolver nel Cursu Fiscal de Lleis de Concepción (actual Escuela de Derechu de la Universidá de Concepción), trabayando coles mesmes como oficial 2° de la Intendencia. Recibir d'abogáu en 1914, siendo la so memoria de prueba “Origen y Desenvolvimientu de la Policía en Chile”. Mientres esi añu empecipiar na loxa masónica Paz y Concordia Nᵘ13 de Concepción.[8]
Trabayó de volao na Secretaría del Xulgáu de Lletres de Lebu, pa depués participar nel bufete d'abogaos de Carlos Roberto Elgueta y más tarde con Enrique Oyarzún, senador radical, qu'amás seria'l so padrín políticu. Miembru del radicalismu entá antes d'acabar los sos estudios secundarios, foi escoyíu presidente de la Mocedá Radical de Concepción y aportó a escoyíu rexidor pela zona.[9]
El 21 d'ochobre de 1921 casóse con Marta Ide Pereira, matrimoniu del que nacieron trés fíos: Juan, Carlos y Fernando.
Remove ads
En 1921 presentóse como candidatu a diputáu por Lautaro, siendo derrotáu Juan Pradenas Muñóz tres una violenta campaña. En 1922 el Presidente Arturo Alessandri designar pa desempeñar el cargu diplomáticu d'encargáu de negocios y cónsul xeneral en Panamá. Permaneció ellí hasta l'añu 1923. Tornó a Chile pa participar nes siguientes eleiciones parllamentaries onde foi escoyíu diputáu por Arauco, Lebu y Cañete. En 1926, yá rixendo la nueva Constitución, Ríos resultó nuevamente electu diputáu pola mesma zona.[10]
Sicasí'l trunfu eleutoral de l'Alianza Lliberal, en 1924 la so indisciplina y fraccionalismo torgó'l cumplimientu del programa de Alessandri. Ríos diría dempués que por culpa "de los elementos reaccionarios que non trepidaron, a trueque de tomar el poder, n'abasnar al país hasta l'abilsu, y (…) de la desorganización, indisciplina y falta de cultura política de los elementos que formaben los Partíos de l'Alianza Lliberal", empecipiáronse la seguidilla de golpes d'estáu en Chile.[11]
El Partíu Radical, incluyendo a Ríos, realizó nuna convención de payares de 1924 en contra de la intervención militar de setiembre d'esi mesmu añu, yá que anque sofitaben les sos intenciones, acusaben qu'estes non se llevaron a la práutica, esixendo la instalación d'una Asamblea Constituyente. Nesa convención Oyarzín foi escoyíu presidente del radicalismu, polo que la influencia de Ríos nel partíu aumentó.[12]
Ríos xugó un rol menor nel golpe de 1925, que restablecería al presidente Alessandri, apurriendo a los conxuraos una cantidá dineru que Oyarzún consiguió de Eliodoro Yáñez.[13]
Anque primeramente amosóse como opositor a la figura ascendente de Carlos Ibáñez del Campo, ministru de Defensa y depués del Interior del presidente Emiliano Figueroa, Ríos conociólu personalmente en payares de 1926, pasando a convertise nun ibañista. Dixo Ríos sobre'l so alcuentru:
Tuvimos toos d'alcuerdu na necesidá de enrielar el país pol réxime constitucional y llegal y de xuninos pa trabayar pola so prosperidá. La impresión que (...) sacamos de la conferencia col coronel Ibáñez, foi favorable y, sobremanera, convencimos de que tábamos en presencia d'un home d'idees avanzaes. Toos estos antecedentes, xuníos al convencimiento intimo que tengo de qu'enxamás el país tuvo un Gobiernu netamente democráticu y que sía'l verdaderu representante de la mayoría de la opinión pública, fixéronme creer que'l nuevu Ministeriu encabezáu pol coronel Ibáñez yera'l reflexu de dicha opinión y que, si procedíamos con intelixencia, podríamos llegar a que llograra interpretala.[14]
En marzu de 1927 Ríos convertir en presidente del Partíu Radical, cargu qu'ocuparía hasta agostu de 1930.[15] En tal cargu encamentó al so partíu sofitar la candidatura del xeneral Ibáñez a la presidencia. Cuando Ibáñez decidió, usando un mecanismu incluyíu na Constitución de 1925, llograr l'alcuerdu de los partíos pa prescindir de les eleiciones parllamentaries, Ríos esforcióse y exerció influencia pa llograr una mayor representación del radicalismu, incluyéndose a él mesmu, ocupando un cargu de Senador nel llamáu Congresu Termal.[16] El réxime -y retribuyó el so sofitu nomándolo fiscal de la Caxa de Creitu Mineru en xineru de 1930, posición que caltuvo hasta'l segundu gobiernu de Alessandri.[17]
El 26 de xunetu de 1931, tres la cayida d'Ibáñez, Ríos foi duramente cuestionáu pola so collaboración cola dictadura polo que foi espulsáu de la coleutividá radical per un ínfimu marxe de votos.[18]
Al ser espulsáu y aprovechando el so puestu nel Senáu, Ríos dedicar a criticar fuertemente al so ex-compañeru de partíu Juan Esteban Montero, recién electu presidente, tresformándose n'unu de los líderes más visibles de la oposición, y empecipiándose la so etapa escura na vida pública.[19]
En 1932 llegó lo que yá yera un secretu a voces, un golpe militar, encabezáu por Marmaduke Grove, Carlos Dávila, Arturo Puga y Eugenio Matte. Montero arrenuncia en plenu y proclámase una interesada República Socialista, la llegada d'esta revolución, namái empioraría la crítica situación del país, una y bones la mayoría de los manifestantes nel golpe yeren siguidores del presidente, los llamaos monteristas, ente que Ríos pertenecía al amenorgáu sector que sofitaba'l derrocamientu, tres estraños autogolpes y la posterior disolución de la xunta, Ríos encabezaría'l gabinete de Carlos Dávila como ministru del Interior, el 16 de xunu de 1932 cuando ésti fixo del poder total na xunta. Mientres el so ministeriu, Ríos tomó midíes represives contra los opositores al réxime, al amenase una violenta reaición popular pola cayida de Marmaduque Grove y Montero, declarando estáu de sitiu y llei marcial, promulgando'l Decretu Llei Nᵘ0, que consideraba “enemigu de la República a toa persona qu'arrobine o fomente, de pallabra o por escritu, doctrines que tiendan a destruyir per mediu de la violencia, l'orde social o la organización política del Estáu”.[20] Ríos propunxo la proscripción llegal del Partíu Comunista, y magar nun lo consiguió, escorrió con durez a los miembros d'esti partíu.[21]
Tres la cayida de Dávila, abrir nuevamente'l periodu aturbolináu, Bartolomé Blanche, socesor de Ríos nel ministeriu y principal cabeza del nuevu derrocamientu internu, nomar ministru de xusticia, ésti cargu foi más bien efímeru, yá que nun algamar a xestionar nel cargu debíu al contragolpe civil asocedíu'l 2 d'ochobre, onde Blanche arrenunció y cayó presu por un tiempu, la inestabilidá terminara, y la carrera política de Ríos víase atayada pola disolución del congresu, onde yera unu de los principales senadores.
Col trunfu d'Arturo Alessandri n'ochobre de 1932 el gobiernu chilenu volvió a la normalidá institucional. Nes eleiciones parllamentaries d'esi mesmu añu Ríos participó como candidatu independiente pela zona d'Arauco y Cañete, siendo escoyíu pal periodu 1933-1937. La so incorporación a la Cámara de Diputaos de Chile foi l'entamu de la so recuperación política. Más tarde sería reintegrado al Partíu Radical. Foi opositor al gobiernu de Alessandri y en particular a la figura del so ministru de facienda, Gustavo Ross, criticando duramente'l Conveniu Ross-Calder pal pagu de la delda esterna y la perda de 27 de millones de pesos oro de seis peñiques de les reserves del Bancu Central.[22] El 28 de febreru de 1936, Ríos foi deteníu tres el descubrimientu d'una intriga ibañista en contra del gobiernu y en que s'aseguraba formaba parte, anque darréu quedó en llibertá.[23]
A fines del gobiernu d'Arturo Alessandri, el Partíu Radical formó parte, xunto con socialistes democráticos, comunistes y la Confederación de Trabayadores de Chile, de l'alianza de centroizquierda llamada Frente Popular. Corriente que la nomó como'l so primer presidente y precandidato, siendo derrotáu por Pedro Aguirre Cerda, como presidente d'esta coalición, declaró oficialmente la retirada radical del gobiernu. En 1937 bater en duelu con Octavio Señoret, que lo tratara de “Izquierdista d'última hora”, y que terminó con Señoret mancáu de bala na pierna, anque darréu reconciliáronse.[24]
Pedro Aguirre Cerda, escoyíu presidente en 1938, ufiertó-y cargos diplomáticos a Ríos y González Videla, quien se perfilaben como aspirantes a la so socesión. González Videla aceptó pero Río, creyendo que se-y quería alloñar de la escena nacional, contestó: “díga-y al Presidente qu'estimo'l so xestu, pero que toi en xubida, non en baxada”.[25] Nomóse-y sicasí Presidente de la Caxa de Creitu Hipotecariu, lo que-y dexó siguir activu na escena política nacional, adoptando agora un llinguaxe de tipu anticomunista.[26]
Remove ads
Depués de la muerte del Presidente Pedro Aguirre Cerda, el Vicepresidente Jerónimo Méndez convoca a eleiciones presidenciales. Juan Antonio Ríos perfilar dende los primeros intres como posible candidatu del radicalismu. A otru día al funeral d'Aguirre Cerda, unvió una circular a la prensa anunciando la so candidatura:
Deséu y aspiro a la candidatura presidencial, seguro de sirvir asina a los intereses del país, del pueblu, y del mio partíu. (…) La mio orientación política nun ye nin podía ser otra que la del radicalismu chilenu, nos sos moldes, nun caben les amenaces sinón que les garantíes (…) Vamos Tener que salir al sable políticu a garantizar el respetu más absolutu a toles idees y a afirmar que nun vamos escorrer creencia dalguna. (…) tamos viviendo intres inciertos y graves metanes un mundu estrozáu pola guerra europea y les sos repercusiones sobre l'América. Mientres nel Vieyu Continente anuecha sobre la democracia, el Nuevu Mundu esforciar por reforzala y dignificala.[27]
Los sos rivales na carrera pola candidatura radical fueron Gabriel González Videla y Florencio Durán. González Videla yera sofitáu pol sector d'esquierda del partíu. Ríos sicasí tenía'l sofitu de los vieyos tercios radicales”, que se realizaren cierta oposición al gobiernu d'Aguirre Cerda.[28] Pa estremase del so rival, Ríos adoptó'l discursu de ser un candidatu d'orde y la promesa de faer un gobiernu nacional.[29]
Como González Videla atopar a la fecha viaxando de regresu al país, Ríos aprovechó pa faer campaña viaxando por tol país.[30] El 15 d'avientu realizaron les primaries radicales, y tanto Ríos como González Videla proclamaron el so victorial.[31] Tuvo de recurrise a un tribunal d'honor, qu'estableció la resultancia de 14 753 votos pa Ríos, 14 222 de González Videla y 1 990 de Durán.[32]
Apenes llograda esta victoria, el candidatu radical trabayó pa llograr el sofitu d'una amplia alianza de partíos. Los primeres en sumase a la so candidatura fueron dellos partíos pequeños, el Partíu Democráticu,[33] la Falanxe Nacional[34] y el Partíu Agrariu.[35] Estos dos últimos sumar sol compromisu d'un gobiernu nacional y de nun apautar col Partíu Comunista.
Ríos cortexara a la derecha, pero la directiva del Partíu Lliberal decidió sofitar la candidatura de Carlos Ibáñez,[36] la que yá yera sofitada polos conservadores y otros grupos menores. Productu d'ello la candidatura de Ríos tuvo a puntu de faer crisis, pos los socialistes negáben-y el so sofitu y llevantaron como candidatu a Óscar Schnake, ente que los comunistes intentaben alicar la candidatura de González Videla. Ríos decidió faer una venturera xugada política, unviando una carta a l'Asamblea Radical de Santiago en que ponía la so candidatura a disposición del partíu, diciendo que yera más importante xunir a les fuercies democrátiques que les sos aspiraciones personales. El públicu de l'Asamblea, que taba realizando campaña por Ríos, refugó l'arrenunciu y prorrumpió n'ovaciones qu'aclamaben a Ríos, quien apaeció como un home desapegáu al poder y dispuestu a sacrificase pola unidá.[37]
Poco dempués llogró faer baxar la candidatura socialista y asitiar a esti partíu na so campaña. Un sector del lliberalismu, encabezáu pol hasta entós presidente del partíu, Gregorio Amunátegui, Arturo Alessandri, los sos fíos Fernando y Eduardo, José Maza, Enrique Madrid, Carlos Acharan y otros, cafiantes pol sofitu a Ibáñez, quien los escorriera mientres el so gobiernu, decidieron sofitar la candidatura de Ríos.[38] Finalmente, llogró'l sofitu del Partíu Socialista de Trabayadores y del Partíu Comunista, estos postreros sofitándolo a remolera (acusaren antes a Ríos de presentar propuestes oligárquiques y fascistes[39]), pos víen a Ibáñez como una amenaza nazifascista.[40]
Siendo candidatu d'unidá d'una amplia alianza que tomaba casi tol espectru políticu, la campaña de Ríos esforciar por presentar la eleición como una llucha contra'l supuestu fascismu que representaría Ibáñez.[41] Juan Antonio Ríos, en contraste, amosóse como representante de les virtúes del orde y la democracia, garante de la paz social y de los derechos tantu del capital como del trabayu.[42]
Ríos volvió percorrer el norte y sur de Chile, llegando'l momentu cume de la so campaña'l 25 de xineru, cola so proclamación nel teatru Caupolicán.[43] Otra gran concentración realizóse'l 30 de xineru, que tuvo como orador principal al ex-presidente Arturo Alessandri Palma, quien fustigó duramente a Ibáñez y llamó a votar per Ríos en función de la salvación nacional.[44]
El 1 de febreru realizaron les eleiciones presidenciales. Juan Antonio Ríos trunfó col 55,74% de los votos contra'l 43,87% d'Ibáñez.[45] L'ex mandatariu reconoció darréu la so derrota y deseyólu lo meyor a Ríos, tarreciendo sicasí que la eleición “aguiye l'aición aturullona de los partíos estremistes y que l'home que foi escoyíu Presidente de Chile, por obra d'ellos, ver na imposibilidá de desligarse d'estos aliaos”.[46] Ríos pela so parte dirixióse al país, anunciando que yera necesariu dexar de llau les pasiones propies de la campaña, llamando a la unidá del país, anunciando que sería'l presidente de tolos chilenos.[46]
Remove ads
![Thumb](#/media/Ficheru:Juan_Antonio_Ríos_(").JPG)
Juan Antonio Ríos asume la Presidencia de Chile el 2 d'abril de 1942 tresformándose nel segundu Gobiernu Radical, cuando'l partíu atopar na so mayor rellumanza anque l'ámbitu interior y esterior nun ye favorable, el gastu públicu atópase desordenáu, el desabastecimiento agrávase y l'inflación ta bien elevada, amás el fallecimientu del presidente Pedro Aguirre Cerda causó una sensación d'inseguridá.
Sol lema Gobernar ye Producir yera bultable que'l gobiernu de Ríos diera una gran énfasis a la CORFO, y asina foi, a pesar de nun crear la CORFO, Ríos empecipió la so etapa d'empreses y suministru.
Gobernó'l país col modelu d'un gobiernu autoritariu y de consensu centralista, presidió'l país de manera efectiva ente'l 2 d'abril de 1942 hasta'l 17 de xineru de 1946, sicasí siguió col cargu de Presidente hasta'l 27 de xunu d'esi añu. El so gobiernu tuvo d'encarar les graves consecuencies de la Segunda Guerra Mundial que caltién a los principales aliaos comerciales del país en guerra, y les consecuencies internes qu'esto trai. Impulsó'l modelu económicu desarrollista, anque esta vegada con graves problemes col so partíu d'orixe.
Política interna
Primeros años
Escoyíu por una coalición, na que yera consciente, superaba en demasía al fináu Frente Popular, proclamó que sería Presidente de tolos chilenos y que realizaría un gobiernu de calter nacional. Nomó pal so primer gabinete a personeros de los partíos Radical, Socialista, Democráticu y Lliberal. Falanxistes, agrarios y comunistes, que cooperaron col so trunfu, nun recibieron ministerio pero llograron diversos cargos de confianza presidencial.[47]
El primer proyeutu del so gobiernu foi una llei d'emerxencia que-y dexaba al gobiernu regular los gastos públicos de la nación y reorganizar alministrativamente los cargos públicos, aduciendo a que por cuenta de la guerra afectaba al comerciu coles naciones europees, de los que Chile yera desaxeradamente dependiente nel so comerciu esternu, la economía empiorara. El proyeutu foi aprobáu pero modificáu polos partíos d'esquierda, lo que lu llevó a aplicar el vetu presidencial, dempués de lo que foi ratificáu pero con condiciones menos amplies de les qu'esixera'l mandatariu.
Tamién polos problemes de suministru, creóse'l Ministeriu d'Economía y regulóse la ocupación y distribución de bencina. Volver# a entamar los rastrexos de petroleu en Magallanes y plantegóse la creación de la ENAP, concretada cuando Ríos yá llevaba muertu cuatro años.
La política del canciller Ernesto Barros Jarpa de sostener la neutralidá de Chile creó munches resistencies nos partíos d'esquierda, que solicitaron la so remoción. La cayida del ministru n'ochobre de 1942 llevó al presidente Ríos a realizar el so primer cambéu de gabinete, siendo reemplazaos los lliberales por ministros téunicos.[48]
El panorama políticu chilenu empezó a complicase por cuenta de disputes polítiques internes nos partíos oficialistas. El principal d'estos producióse nel Partíu Socialista, en que s'estremó en dos faiciones, una empobinada por Salvador Allende y la otra por Marmaduke Grove, lo que motivó la salida de ministros socialistes. Fueron reemplazaos por dos ministros radicales, un téunicu y un lliberal, los qu'asumieron el 4 de febreru de 1943.[49]
Cafiante pol comportamientu de los partíos políticos, el presidente criticó la so actitú mientres el mensaxe presidencial de 1943:
"Pruyimientu y espero la collaboración de tolos Partíos Políticos, y toi llanu a aceptala como cooperación oficial dientro del Gabinete, siempres que s'afaigan a la llinia d'avanzada prudente y constructiva que foi la orientación de tola mio actividá política. La esistencia y aición de los partíos -dixi nel mio anterior mensaxe, y sostener güei - sirven al exerciciu y perfeccionamiento del sistema republicanu. Gracies a ellos, se estructuran los movimientos d'opinión qu'empresten aliciente y respaldu a les iniciatives del Estáu. Pero esta realidá nun puede ser confundise col espíritu de bandu, que ruempe la unidá del país y alteria el sanu exerciciu de l'autoridá. Nun ye esta postrera un poder coercitivo, sinón un deber de regulación y de xusticia, y poro, hai d'exercese y asitiase percima de toles aspiraciones inmediates de los distintos grupos."Mensaxe Presidencial de 21 de mayu de 1943
Al arrenunciar el lliberal Rodolfo Jaramillo al ministeriu d'Economía y Comerciu, el Presidente decidió reemplazalo con Arturo Riveros Alcaide, presidente del radicalismu. Al escoyese'l reemplazante de Riveros como presidente de la coleutividá, el gobiernu intervieno pa llograr el trunfu de Eliecer Mejías Concha, que siguía una llinia oficialista.[50] Sicasí, la intervención provocó la reaición d'un grupu denomináu “mozos turcos”, qu'atacaron con fiereza al ministru del Interior, Raúl Morales Beltramí.[51] Morales un home nuevu con una carrera ascendente, que lo figuraba como posible candidatu para 1948, lo que provocaba celos dientro del partíu.[52] Atacáu tantu pola derecha como polos sos propios correlixonarios, Morales arrenunció creando una nueva crisis ministerial.
Ante la caótica situación partidaria, el Presidente decidió prescindir de tolos partíos nel so nuevu gabinete. Este incluyiría a dos figures militares, el Vicealmirante Direutor Xeneral de l'Armada Julio Allard Pinto n'Interior y el Xeneral Comandante en Xefe del Exércitu Óscar Escudero Otárola en Defensa. Al anunciar el so gabinete Ríos fustigó con durez a los partíos, diciendo que si estos nun-y emprestaben el so cooperación, él buscar onde pudiera atopala.[53]
La inclusión de militares nel gabinete y ciertes actitúes del Ministru del Interior, qu'anunciara que sería estrictu y severu en reprimir con enerxía l'exerciciu abusivu de les llibertaes”,[54] causaron discutiniu.[55] Inclusive espublizáronse dellos rumores de que s'instalaría una dictadura.[56] Sicasí Ríos nun pretendía gobernar ensin partíos, polo que'l gabinete foi conocíu como de “alministración”. Encargó a Guillermo Labarca y Ángel Faivovich realizar les negociaciones colos partíos, les que se retrasaron pos los radicales deseyaben los puestos de Facienda y Economía, hasta aceptaron que n'Economía hubiera un radical y en Facienda un lliberal.[57]
El 1 de setiembre de 1943 el presidente pudo reestructurar el so gabinete, integráu por radicales, lliberales y téunicos, encabezáu por Osvaldo Hiriart. L'aición d'esti nuevu gabinete foi constantemente entorpecida polos cuestionamientos radicales a los ministros lliberales, que nesta ocasión integraben el gobiernu col permisu espreso de la so coleutividá. El ministeriu yera calificáu pola prensa como "amorfu", poles diverses posiciones ideolóxiques de los sos componentes.[58]
Conflictu col Partíu Radical
N'abril de 1944 realizáronse eleiciones municipales. La izquierda taba acomuñada dende ochobre de 1942 na Alianza Democrática, compuesta por radicales, socialistes, comunistes y democráticos. La derecha taba compuesta por lliberales y conservadores, amás d'esistir otros pequeños grupos d'oposición. La resultancia de les eleiciones benefició a l'Alianza Democrática, que llogró'l 50,46% de los votos. Dientro del pactu los más fortalecíos fueron los radicales, xunto colos comunistes que tuvieron un importante aumentu de votos. En contraste, el Partíu Socialista, productu de la so división, sufrió una bultable gastadura. Dientro de la oposición, los conservadores aumentaron la so cuota de rexidores, ente que'l gran perdedor foi'l Partíu Lliberal. La consecuencia más importante d'esta eleición foi que'l fortalecimientu eleutoral del radicalismu contribuyo a endurecer les posiciones d'esti partíu frente al executivu nes disputes que sostuvo col Presidente.[59]
Un importante acontecimientu políticu asocedió a principios de 1944, cola realización de la decimosesta Convención Nacional del Partíu Radical. Creóse un Conseyu Executivu Nacional (CEN), en reemplazu de la Xunta Central a lo más órganu del partíu, que sería escoyíu pola Convención en llista completa, ensin minoríes opositores. Llueu los sectores opositores al Presidente dirixeron el CEN, lo qu'aumentó les diferencies ente'l Presidente y el so partíu. Nel ámbitu políticu, la convención adoptó la decisión de sofitar la fórmula de l'Alianza Democrática, esixéndo-y al Presidente la formación d'un gabinete integráu solu pola esquierda, rompiendo colos ministros lliberales.[60]
El Presidente refugó les proposiciones argumentando que yera una vulneración a les sos prerrogativas constitucionales. El conflictu agravóse depués de que'l Presidente dirixiéra-y una carta al presidente del radicalismu, Alfredo Rosende Verdugo, en qu'aseguraba que nun se sentía obligáu a cumplir el programa de la Convención, nin colos dictaos del CEN nin de nengún otra cúpula partidista. En setiembre la cúpula del radicalismu tomó la decisión d'asitiase en franca oposición al Gobiernu, ordenando a los sos militantes arrenunciar a los sos cargos na alministración, magar pocos siguieron la orde.[61] Pa evitar siguir apinando'l conflictu col radicalismu, Ríos nomó un nuevu ministeriu d'alministración n'ochobre de 1944, ensin lliberales.[62] Poco dempués, y pa restaurar la so salú afeutada por una ulcera duodenal, el Presidente alloñóse temporalmente del mandu y dexó el gobiernu en manes del so ministru del Interior, Alfonso Quintana Burgos.
En marzu de 1945 realizáronse eleiciones parllamentaries qu'anovaron la metá del Senáu y la totalidá de la Cámara de Diputaos. Estes eleiciones significaron una fuerte derrota pa l'Alianza Democrática, que llogró'l 42,20% de los votos na eleición de diputaos, comparáu col 45,60% que llogró la derecha, que recupero'l terrén perdíu nes pasaes eleiciones. Sicasí, a nivel políticu la resultancia nun quedó demasiao claru, pos en dambos grupos esistíen partidarios del gobiernu de Ríos.[63]
Fin del so mandatu
Tres les eleiciones el presidente pronunció un discursu en Peñuelas, delimitando un plan de gobiernu pa lo qu'esperaba sería la segunda metá del so mandatu.[64] El so ideal políticu apuntaba al afitamientu d'una alianza radical-lliberal, que cuntara nel Parllamentu col sofitu de comunistes, democráticos, agrarios y falanxistes. El Presidente tuvo cerca d'incluyir dafechu a los lliberales, inclusive col beneplácito de los conservadores,[65] pero'l radicalismu buscó romper estes negociaciones, anunciando abruptamente que los alcuerdos de la Convención de Concepción taben finiquitados y aceptaben integrase al gabinete a condición de ser el partíu mayoritariu y cumplir el plan de Peñuelas.[66]
El 22 de mayu de 1945 xuró'l séptimu gabinete de Juan Antonio Ríos, que sería'l postreru, dirixíu por Luis Álamos Barros, quien venía reemplazar la desaxeradamente curtia y polémica aición de Hernán Figueroa Anguita nel ministeriu del interior. Foi denomináu d'esquierda moderada, pos incluyía a los partíos Radical, Democráticu, Socialista Auténticu y a la Falanxe Nacional, siendo este'l primer ministeriu qu'adqueríen na so historia como partíu independiente, con Eduardo Frei Montalva na cartera d'Obres Públiques. Anque Ríos intentó incluyir a dellos lliberales que lu habíen sofitáu en 1942, Arturo Alessandri interpúnxose y atayó los sos esfuercios.[67] El Partíu Socialista refugó participar, argumentando que nun podía tar nel mesmu nivel que'l Partíu Socialista Auténticu.
Sicasí l'aparente trunfu políticu de l'Alianza Democrática, la coalición llueu empezó a faer crisis, una y bones los socialistes amenaciaron con arrenunciar y los comunistes empecipiaron un procesu de crítica al “browderismo” y a la tesis de la unidá nacional. Ello amenorgaría l'alianza a radicales, democráticos y socialistes auténticos, si estos postreros llegar a integrar.[68] Ante ello'l Partíu Radical buscó un acercamientu colos lliberales, pero estos desenvolvieron aspiraciones presidenciales y nun teníen deseos de volver al gobiernu.[69]
En setiembre de 1945 el presidente Ríos realizó un viaxe, munches vegaes retardáu, a los Estaos Xuníos. La derecha y los radicales opositores refugaben a Luis Álamos como vicepresidente, polo que Ríos tuvo de designar al senador radical Alfredo Duhalde Vásquez pa la vicepresidencia. Duhalde podía resalvar la prohibición constitucional de qu'un parllamentariu desempeñárase como ministru, una y bones l'estáu de guerra con Xapón suspendiera aquella norma.
Al so regresu del viaxe, el presidente atopar con que la derecha empecipiara una acusación constitucional, de carís políticu, contra'l contralor xeneral de la república, Agustín Vigorena, por notable abandonu de deberes. Esta situación enfureció de sobremanera al presidente, que tuvo tentáu de realizar un cambéu ministerial qu'incluyera al Partíu Comunista, col fin de combatir a la derecha.[70]
En xineru de 1946, el presidente Ríos tuvo d'alloñar del mandu supremu p'atender la so debilitada salú. Nuevamente lo subrogó na vicepresidencia Alfredo Duhalde, sicasí, nesta ocasión el Presidente nun tendría oportunidá de reasumir les sos funciones, tres un llargu carecimientu, finó'l 27 de xunu de 1946.
Economía
La CORFO y la Contraloría
Ríos crea'l mesmu añu del so envestidura el Ministeriu d'Economía de Chile, que'l so predecesor nun algamar a ratificar, amás recibió atribuciones especiales so la Llei 7.200 d'Emerxencia, pa reorganizar los cargos públicos y ameyorar el gastu públicu, que taba siendo demasiáu costosu.
En 1943 sol bistechu de la CORFO da la llombarada por que se empecipie la so etapa de creación d'empreses, asina sol respaldu d'ésta y una estensa comisión d'inxeniería empecipia un Plan de Producción, que ta dispuestu a faer que Chile nun precise l'ayuda de les potencies pa xenerar enerxía, industria d'aceru y combustibles.
Esi mesmu añu crea la Endesa, que foi la primera gran empresa de la CORFO, asina sobrollevó d'una bien bona manera'l desabastecimiento y la carestía n'enerxía llétrica que se causara pola Segunda Guerra Mundial nel gobiernu anterior.
So'l so gobiernu produz la primer reforma a la Constitución de 1925, aprobada por Llei 7.727 de 23 de payares de 1943, que'l so énfasis foi llindar la intervención del Parllamentu na creación de servicios y emplegos públicos, basándose nuna propuesta del entós senador José Maza. Amás, da-y autonomía a la Contraloría Xeneral de la República.
Siguiendo col plan de la CORFO, empecipia una prospección de petroleu que finalmente da frutos n'avientu de 1945, onde Ríos materializa esti plan, sicasí'l so tempranu fallecimientu y la tardida organización del manexu d'ésti, retrasó la creación de la ENAP hasta 1950.
En 1946, Ríos crea la Compañía d'Aceru del Pacíficu (CAP), destinada a acabar cola dependencia d'aceru de les potencies, que s'atopaben recuperándose de la Segunda Guerra Mundial.
Sicasí'l Presidente Ríos nun algamar a ver rematada la so obra magna, namái algamó a ver la organización del Comité d'Aceru en 1944 y el Creitu que dio pasu a la creación de la CAP meses antes de finar.
Cola ayuda del Fomentu a la Producción, Ríos enfatizó l'agricultura, trayendo nuevos sistemes de regadío y mecanización de l'agricultura, más fomentu y subvenciones a los llabradores, esti programa daría frutos pa la parte alimentaria.
Sol bistechu de la CORFO, Ríos creó les siguientes empreses pa impulsar el desarrollismo:
- Chilefilms: 1942.
- Empresa Nacional d'Eletricidá: 1943.
- Empresa de Manufactures de Cobre Madeco: 1944.
- Prospección de Petroleu que dexó la posterior creación de Enap: 1945.
- Compañía d'Aceru del Pacíficu: 1946.
==== Llucha contra la inflación Una de les principales esmoliciones económiques del periodu de Ríos foi la creciente inflación, procesu heredáu de l'alministración anterior. El mandatariu consideraba'l problema de l'alza del costu de la vida en parte culpa de la inflación monetaria,[71] pero tamién consideró que munchos comerciantes realizaren especulaciones indebíes productu de la situación mundial, polo que la coerción de la llei yera l'únicu camín posible.[72]
El so primer intentu de combatila foi cola Llei d'Emerxencia, que pondría frenu a les especulaciones feches mientres la guerra y ameyoraría el control y distribución de mercaderías por aciu una mayor coordinación estatal.[73] Sicasí, los cambeos na tramitación de la llei llindaron el so algame, sirviendo no esencial solo pa una reforma de l'alministración.
En 1943 el ministru Guillermo del Pedregal presentó un nuevu proyeutu, la Llei Económica, que daría facultaes al Executivu pa establecer precios, racionar importaciones, llindar utilidaes y afitar salarios.[74] Los sectores políticos pronunciáronse polo xeneral en contra d'esta llei, al envalorar que-y otorgaba un poder escesivo al mandatariu.[75] La llegada Arturo Matte al Ministeriu de Facienda camudó la énfasis escontra una mayor austeridá económica, estabilizando les finances y deteniendo les alces presupuestaries.[76] Aprobó una reforma constitucional que llindó la iniciativa parllamentaria en materia de gastos fiscales y sacó alantre la Llei Económica, esaniciando los sos elementos más polémicos, como la capacidá d'afitar sueldos o'l racionamientu d'importaciones, llindándolo a productos de primera necesidá. La llei tamién creó'l Conseyu de Subsistencies y Precios como organismu asesor del Ministeriu d'Economía, con cuenta del Comisariato de Subsistencies y Precios actuara so una perspeutiva téunico y representativo nel control de precios.[77]
En 1945 el Presidente intentó nuevamente establecer una política intervencionista. Dixo que'l fracasu de los sos esfuercios anteriores deber a qu'intentó controlar a unos pocos artículos, cuando los precios influyir ente sigo, y l'alza nos artículos innecesarios predisponía al consumidor a nun aguantar l'alza de los artículos necesarios. Anunció'l control conxuntu, so la supervisión d'una misión estranxera, de sueldos, salarios y precios.[78] Correspondió al ministru Pablo Ramírez l'intentu d'aplicar esti plan de estabilización, pero les enemistaes que formó tantu cola izquierda como cola derecha, que-y refartaba'l so aición mientres el gobiernu d'Ibáñez, torgó l'aprobación de la llei.
Mientres el mandatu de Ríos la inflación siguió la siguiente evolución: 1942: 25,52%; 1943: 7,83%; 1944: 15%; 1945: 7,71%.[79]
Rellaciones esteriores
Chile y la Segunda Guerra Mundial
Pedro Aguirre Cerda declarara abiertamente la neutralidá de Chile na Segunda Guerra Mundial, sicasí tres la entrada d'Estaos Xuníos nel conflictu, en 1941, les coses pónense tirantes nel país, dependiente económicamente de felicidá potencia.
Dempués del ataque a Pearl Harbor, el Ministru de Rellaciones Esteriores, Juan Bautista Rossetti, pidió una convocatoria urxente a una xunta de los ministros d'asuntos esteriores de los países americanos. Esta sería la Conferencia de Ríu, onde se tomó la decisión de reafitar los principios de solidaridá continental y encamentábase la rotura de rellaciones diplomátiques con Xapón, Alemaña ya Italia.
Chile tomara la decisión de siguir neutral, anque dio l'estatutu de “non batallosu” a Estaos Xuníos en cumplimientu de los sos deberes de solidaridá continental. Cuando Juan Antonio Ríos asumió la presidencia, decidió, xunto al so ministru de rellaciones esteriores Ernesto Barros Jarpa, el caltenimientu de la neutralidá.
Les razones pa caltener la neutralidá de Chile yeren múltiples: nengún de los países de la Exa diera motivu o ofiensa dalguna pa motivar la rotura; l'amenaza d'un posible ataque xaponés, qu'alvirtiera que Chile buscaría problemes si rompía rellaciones;[80] la medrana a ser víctima d'una guerra submarina indiscriminada colos subsecuentes resultancies económiques; y la importancia social y cultural de la colonia alemana en Chile, yá que inclusive la esposa de Ríos baxaba de colonos alemanes.
Ante esta situación, Estaos Xuníos empecipió una serie de presiones sobre'l gobiernu chilenu pa faer variar el so aldu. Atacábase-y diplomáticamente, alvirtiendo que la neutralidá dexaba l'aición d'espíes nazis nel so territoriu. El gobiernu chilenu pela so parte, intentó condicionar l'abandonu de la neutralidá al llogru d'una mayor asistencia militar per parte d'Estaos Xuníos.[81]
Un eventu en particular amargosu les rellaciones ente dambos países. El presidente Franklin D. Roosevelt espachara una invitación al so homólogu chilenu por que visitara Estaos Xuníos, cola esperanza de que Ríos rompiera rellaciones antes de la so partida. Nestes circunstancies, el Secretariu d'Estáu subrogante, Sumner Welles, realizó'l 8 d'ochobre de 1942 un polémicu discursu, en qu'alvertía que Chile y Arxentina dexaben "que los sos territorios sían utilizaos por funcionarios y axentes subversivos de la Exa, como bases p'actividaes contraries en contra de los sos vecinos […] nun puedo creer que los dos repúbliques inda van dexar por enforma tiempu que los sos vecinos americanos […] sían apuñalaos pel costazu por emisarios de la Exa qu'operen nos sos territorios".[82] Estes declaraciones causaron gran escándalu en Chile, el Presidente tuvo de suspender la so visita a Estaos Xuníos y recibió el sofitu unánime de la opinión pública nacional na so posición internacional, na cual diéronse diverses manifestaciones de sofitu, especialmente dende la izquierda de la coalición.
La información de Welles nun yera del tou esaxerada, mientres l'añu 1942 empezar a esbaratar delles redes d'espionaxe alemán qu'operaben en Chile. Tamién dientro de Chile la opinión a favor de la rotura de rellaciones faíase más intensa, a pesar del refugu escontra les pallabres de Welles. L'Alianza Democratia esixó a Ríos la rotura cola Exa y l'apertura de rellaciones cola Xunión Soviética.
En tales circunstancies, Ríos tuvo de prescindir de Barros Jarpa y reemplazalo por Joaquín Fernández Fernández, antiguu compañeru de gabinete na polémica alministración de Dávila. N'avientu foi unviáu a los Estaos Xuníos el ministru del Interior Raúl Morales, quien s'entrevistó con Roosevelt pa esplicar la posición del país y llograr garantíes antes de la rotura. Cuando les llogró, al Presidente Ríos paeció-y abondu y decidió, en consultándolo col Senáu, decretar el 20 de xineru de 1943 la rotura de rellaciones diplomátiques colos países de la Exa.
A fines de 1943, sollertáu pol espionaxe británicu, el Gobiernu arrestó a un grupu nacionalista que pretendía derrocar al gobiernu y reinstaurar les rellaciones colos países de la Exa. Estaos Xuníos unvió'l cruceru Trenton a les mariñes de Valparaíso p'amedranar a quien intentaren derrocar al gobiernu chilenu.[83]
El 14 de febreru de 1945 el gobiernu de Ríos declaró estáu de belixerancia col Xapón, col fin d'ingresar a la Organización de les Naciones Xuníes, que pidía como requisitu d'ingresu'l declarar la guerra a dalguna de les potencies de la Exa. Como internacionalmente consideróse qu'esta declaración nun bastaba pa enllenar los requisitos riquíos, Chile dio'l pasu de declara-y formalmente la guerra al Xapón, el 13 d'abril d'esi mesmu añu. Poco tiempu dempués la guerra ye ganada polos aliaos, llogrando Chile caltenese a salvo de dichos acontecimientos y les sos graves consecuencies mundiales.
Rellaciones continentales
Nel añu 1944 establécense rellaciones diplomátiques cola XRSS.[84] Un añu más tarde Chile ye convidáu a la Organización de Naciones Xuníes, pa dicha situación desígnase como unviáu a la firma de la organización al ex ministru del interior Alfonso Quintana.
Caltuviéronse complexes rellaciones con Arxentina y Bolivia polos golpes d'estáu asocedíes naquelles naciones y la campaña estauxunidense p'aisllales del sistema interamericano, política a la que Chile s'aguantó. Sicasí ello, el Gobiernu chilenu tuvo d'enfrentar la participación de personeros del gobiernu arxentín de 1943, del cual formaba parte Juan Domingo Perón, en combalechadures golpistes en Chile,[85] y a un empeoramientu de les rellaciones con Bolivia, qu'esixía una solución a les sos demandes marítimes.
En 1945 Chile participó na Conferencia de Chapultepec, que tenía como fin la reorganización del sistema interamericano frente al nuevu escenariu mundial, y na Conferencia de San Francisco, siendo Chile miembru fundador de la Organización de les Naciones Xuníes.
En 1945 Ríos decide aceptar la invitación de Roosevelt, quien finara y viaxa a Estaos Xuníos convidáu pol Presidente Harry Truman. En dichu viaxe, realizáu ente'l 28 de setiembre y el 26 de payares, Ríos visitó Perú, Ecuador, Colombia, Estaos Xuníos, Canadá, Méxicu, Guatemala, El Salvador, Hondures, Nicaragua, Costa Rica, Panamá, Cuba, Haití y República Dominicana. La xira tuvo un motivu d'acercamientu y pacificación, siendo una de les primeres grandes xires presidenciales chilenes, sicasí, na xira, la salú de Ríos fráyase y la so enfermedá pasa a grau terminal.
Por esti fechu, empiézase a correr el rumor que Ríos visita'l norte continental pa curar la so salú, daqué que ye desmentíu rápido pol subsecretariu del interior Eliécer Mejías, la torna nun ye bien alentador pal Presidente quien retorna en payares, feches cercanes al so cumpleaños númberu cincuenta y siete.
Obres sociales
El gobiernu de Ríos siguió cola llinia social de los gobiernos radicales, ente les sos obres más queríes y recordaes nesta materia ta la Ciudá del Neñu Presidente Juan Antonio Ríos, obra dedicada a los neños quitaos. Col patrociniu de la so esposa Marta Ide Pereira y los proyeutos del so ministru Oscar Gajardo, llogróse concretar el 23 d'avientu de 1943. La Ciudá del Neñu perduró munchos años, atopándose en funcionamientu hasta principios de los 2000.
Tamién mientres el so periodu realizó un censu económicu y fomentóse la educación rural.
Otres obres sociales son Sociedá Constructora d'Establecimientos Hospitalarios y la Direición Xeneral de Proteición a la Infancia y Adolescencia, amás so una gran reorganización de l'actual Corvi llogró apurrir más de 4.000 cases, tou un llogru pa la dómina, sicasí la esmolición polos campamentos siguía. Amás tres una reforma a la Seición d'Accidentes del Trabayu de la Caxa Nacional d'Aforros, seición qu'empezó a funcionar na presidencia de Montero creóse la Caxa d'Accidentes del Trabayu en 1942.
Llexislación
Ríos yera d'oficiu abogáu, polo que na materia de lleis nun podía quedar ignoráu, nesta materia Ríos estudia cambeos pa modernizar la xusticia, nesti ámbitu promúlgense nuevos testos de los Códigos de Procedimientu Civil y Penal, y díctase el Códigu Orgánicu de Tribunales, esto modernizaría sustancialmente la xusticia de la dómina.
El so ministru de xusticia Oscar Gajardo tamién empecipió nueves lleis sobre xusticia social, ente estes les que dexaron la creación de les obres sociales y la qu'ameyoró les condiciones de les cárceles y les de los internaos.
Una de les sos lleis más importantes y trascendentales foi la que creó'l Premiu Nacional de Lliteratura el primer añu del so gobiernu, tamién les reformes y pidimientos qu'unvió al congresu p'amontar el so autoritarismu, les que dexaron la creación de la Direición Xeneral d'Informaciones y les reformes constitucionales yá nomaes.
Amás llevóse a cabu la reforma que dio les facultaes actuales al Serviciu de Rexistru Civil ya Identificación de Chile, creándose l'actual, rematando asina ésti proyeutu de les llamaes lleis llaiques.
Obres públiques
El gobiernu de Ríos foi ampliu nesta materia, dio una énfasis especial n'Obres Públiques, ente estes ta la creación d'emblemátiques pontes, ente estos la Ponte Huaquén que foi bien malo de baltar nel 2009 y debióse dinamitar dos veces.
El Puente Pedro de Valdivia foi inauguráu por él y visitar mientres la so construcción, amás mandó a pavimentar notoriamente les cais y sol bistechu de la Endesa creó les centrales Pilmaiquén y Abanicu, la primera en Rio Bonu y la otra en Antuco, otres centrales hidroeléctriques que creó fueron la de Carbomet y la Central El Volcán, dambes na Rexón Metropolitana amás de la inauguración de munchos monumentos actuales.
Mientres el gobiernu de Juan Antonio Ríos plantegóse la creación d'un Metro de Santiago por privaos y la construcción d'una Carretera Panamericana escontra'l norte, plantegada pol so ministru Eduardo Frei Montalva, amás de esto empecipió la yá nomada construcción de cases, nuevos edificios urbanos como la Villa Presidente Ríos, la Ciudá del Neñu, escueles, empreses y nueves cortiles d'asistencia pública.
Nel mandatu presidencial de Ríos remató la reconstrucción de les zones afeutaes pol Terremotu de Chillán de 1939, realizáronse diverses pavimentaciones y declaróse Parque nacional al Parque nacional Cabu de Fornos.
Tres estes obres Ríos pensaba destinar grandes obres públiques que sacaren del aislamientu a la provincia d'Arauco, especialmente a la ciudá de Cañete d'onde provenía, especialmente en materia de salú, nuevos sistemes agrícoles y educación, sicasí disputes comunales y la muerte nun la dexaron concretar esi suañu.[86][87]
Ministros d'Estáu
| Ministru | Nome/Periodu | Partíu |
|---|---|---|
| Ministru del Interior | Raúl Morales Beltramí (1942-1943) Julio Allard Pinto (1943) Osvaldo Hiriart Corvalán (1943-1944) Jaime Alfonso Quintana Burgos (1944 -1945) Hernán Figueroa Anguita (1945 ) Luis Álamos Barros (1945) Alfredo Duhalde (1945-1946) | Partíu Radical Independiente Partíu Radical Partíu Radical Partíu Radical Partíu Radical Partíu Radical |
| Ministru de Rellaciones Esteriores | Ernesto Barros Jarpa (1942) Joaquín Fernández Fernández (1942-1946) | Partíu Lliberal Independiente |
| Ministru de Facienda | Benjamín Matte Larraín (1942) Guillermo del Pedregal (1942-1943) Arturo Matte Larraín (1943-1944) Santiago Labarca (1944-1945) Pablo Ramírez Rodríguez (1945-1946) | Partíu Lliberal Independiente Partíu Lliberal Partíu Radical Independiente |
| Ministru de Xusticia | Jerónimo Ortúzar Rojas (1942) Oscar Gajardo Villarroel (1942 -1944) Benjamín Claro Velasco (1944) Eugenio Puga (1944 -1945) Enrique Arriagada (1945-1946) | Partíu Democráticu Independiente Partíu Radical Independiente Partíu Socialista Auténticu |
| Ministru d'Educación Pública | Oscar Bustos Aburto (1942) Benjamín Claro Velasco (1942 -1943 1946) Enrique Marshall Silva (1943 -1945) Juan Antonio Iribarren (1945-1946) | Partíu Radical Partíu Radical Independiente Partíu Radical |
| Ministru de Defensa Nacional | Alfredo Duhalde Vásquez (1942-1943) Benjamín Claro Velasco (1943) Óscar Escudero Otárola (1943-1944) Arnaldo Carrasco (1944-1946) | Partíu Radical Partíu Radical Independiente Independiente |
| Ministru de Fomentu (depués Obres Públiques y Víes de comunicación) | Óscar Schnake (1942) Manuel Fidalgu Plaza (1942 -1943) Ricardo Bascuñán Stonner (1943) Abraham Alcaíno Fernández (1943-1944) Gustavo Lira Manso (1944) Eduardo Frei Montalva (1944- 1946) | Partíu Socialista Partíu Socialista Independiente Partíu Radical Independiente Falanxe Nacional |
| Ministru de Tierres y Colonización | Pedro Pobrete Vera (1942) Enrique Arriagada (1942-1943) Osvaldo Fuenzalida Correa (1943) Alejandro Llagos (1943) Osvaldo Vial Vial (1943-1944) Manuel Casanueva (1944-1945) Fidel Estay Cortés (1944-1946) | Partíu Socialista Partíu Socialista Partíu Radical Independiente Partíu Lliberal Partíu Radical Partíu Democráticu |
| Ministru d'Agricultura | Remigio Medina Neira (1942) Fernando Moller Borddeu (1942-1943) Horacio Serrano (1943) Alfonso Quintana Burgos (1943 -1944) Manuel Casanueva (1944) Jorge Urzúa Urzúa (1944-1946) | Partíu Radical Partíu Radical Independiente Partíu Radical Partíu Radical Partíu Radical |
| Ministru de Trabayu | Leonidas Leyton (1942) Mariano Bustos Llagos (1942-1946) | Partíu Democráticu Partíu Democráticu |
| Ministru de Salobridá, Previsión y Asistencia Social | Eduardo Escudero Forrastal (1942) Miguel Etchebarne (1942 -1943) Jerónimo Méndez Arancibia (1943) Sótero del Río Gundián (1943 -1946) | Partíu Socialista Partíu Socialista Partíu Radical Independiente |
| Ministru de Comerciu y Suministru (depués Economía y Comerciu) | Pedro Álvarez Suárez (1942) Francisco Solar Neira (1942) Froilán Arriagada Herrera (1942-1943) Rodolfo Jaramillo Bruce (1943) Arturo Riveros Alcaide (1943) Guillermo del Pedregal (1943) Fernando Moller (1943-1944) Alejandro Tinsly (1944-1945) Pedro Enrique Alfonso Barrios (1945-1946) | Partíu Radical Partíu Radical Independiente Partíu Lliberal Partíu Radical Independiente Partíu Radical Independiente Partíu Radical |
Remove ads
.
Nel añu 1944 al sometese a una operación detectóse-y un cáncer, del cual nunca informóse-y a él nin al país. Retirar de La Moneda a principios de 1946 yá terminando la so xira, de la cual tornó bien debilitáu. Pasó los sos últimos díes na so Villa Paidahue, en La Reina.
Finó'l 27 de xunu de 1946, ensin algamar a terminar el so periodu presidencial. Les sos últimes pallabres fueron: “El país… Chile”.[88]
Asoceder el so acabante nomar ministru d'Interior, Alfredo Duhalde Vásquez. Duhalde llamó a eleiciones presidenciales trunfando'l tamién radical Gabriel González Videla.
Tres el so fallecimientu, fixéronse-y dellos homenaxes. Por casu, diose'l nome de Población Juan Antonio Ríos a una de los mayores proyeutos de vivienda social de la Caxa de l'Habitación. Tamién llevó'l so nome l'acabante acondicionar Mercáu Presidente Ríos, allugáu en calle Portugal (güei see d'Arquiteutura de la Universidá de Chile). Asina tamién asocedió cola Ciudá del Neñu Presidente Ríos.
Remove ads
Remove ads
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads