From Wikipedia, the free encyclopedia
Horiometría y horiométricu -a -o son neoloxismos que creó l'equipu d'investigación del Proyeutu ETLEN, del Seminariu de Filoloxía Asturiana de la Universidá d'Uviéu (Asturies, España), encabezáu por Ramón d'Andrés Díaz, Fernando Álvarez-Balbuena García, Xosé Miguel Suárez Fernández y Miguel Rodríguez Monteavaro. Esos neoloxismos, del griegu ὅριον 'frontera, raya' y μέτρον 'midida', refiérense al midimientu matemático-estadísticu d'una frontera llingüística. En resultes del mentáu proyeutu, úsense nel atles llingüísticu ETLEN (Estudiu de la transición llingüística na zona Eo-Navia, Asturies), espublizáu nel añu 2017.
 | Esti artículu o seición necesita referencies qu'apaezan nuna publicación acreitada, como revistes especializaes, monografíes, prensa diaria o páxines d'Internet fiables. |
L’atles llingüísticu ETLEN (Estudiu de la Transición Llingüística na Zona Eo-Navia, Asturies (ETLEN), espublizáu nel añu 2017, mide con arbíes matemático-estadístiques la frontera ente los dominios llingüísticos gallegoportugués y asturlleonés dientro d'Asturies, que vien siendo asitiada nel fexe d'isogloses que percuerre de Norte a Sur la conca del ríu Navia (Asturies). A esti procedimientu cuantitativu p’afondar nel estudiu de la frontera llingüística, dáse-y el nome d’horiometría.
La zona más occidental d'Asturies, ente los ríos Eo y Navia, ye la «faza del Eo-Navia». Ellí fálase un conxuntu de variedaes dialectales que la dialectoloxía tien adscrito –por aciu d'evaluación de trazos llingüísticos– al dominiu llingüísticu gallegoportugués. Con más precisión, tien tratáose como un gallegu de transición al asturianu, pola presencia simultánea d'un abondosu númberu de trazos propios del asturlleonés. Los midimientos horiométicos del atles llingüísticu ETLEN confirmen estes vieyes observaciones de la dialectoloxía tradicional al repective de la faza Eo-Navia.
Les fales del Eo-Navia reciben dellos nomes: gallegoasturianu, gallegu d'Asturies, eonaviegu; en denominación popular, a fala 'la fala', y con un claru conteníu autodespectivu, chapurriao.
La horiometría desendolcada nel atles llingüísticu ETLEN básase na posibilidá de clasificar una gran cantidá de trazos llingüísticos diferenciales, adscribiéndolos a un espaciu llingüísticu «oriental» (asturlleonés) o «occidental» (gallegoportugués), escartando los que pertenecen a dambos dominios por nun ufrir base contrastiva, y adscribiendo a la «zona axial» los trazos esclusivos del fexe d'isogloses o gallegoasturianu –cosa qu'ocurre nun númberu escasu de casos–. Estes operaciones taxonómiques fáense tres d'un esame detalláu de la distribución xeográfica de los distintos fenómenos y trazos llingüísticos. Ye interesante constatar que, en xeneral, nun s'atopen dificultaes pa taxonomizar los trazos.
Como fonte de los datos dialeutales, l’atles llingüísticu ETLEN valióse d'un cuestionariu iguáu ad hoc pa la investigación, que recueye 368 fenómenos llingüísticos contrastivos que dan pie a más de 531 respuestes (mapes). La zona encuestada abarca 40 puntos xeográficos (llugares) de los conceyos del Eo-Navia (gallegoasturianu), con delles penetraciones na zona limítrofe del asturianu occidental y del gallegu oriental.
El procesamientu de les tipificaciones horiométriques del atles llingüísticu ETLEN llogróse gracies a l'aplicación informática CartoDial (Cartografía Dialectal), desenrollada pol Departamentu d'Informática de la Universidá d'Uviéu en Xixón. Esta aplicación permite visualizar nun mapa de la zona la proporción de trazos «orientales», «occidentales» y «axiales» que correspuende a cada puntu xeográficu. CartoDial permite tamién xenerar mapes dialectográficos como los d'un atles dialectal clásicu.
L'equipu del atles llingüísticu ETLEN concibe la horiometría como una dialectometría de frontera dialectal, basada en criterios estrictamente glotolóxicos. La horiometría fúndase nel presupuestu epistemolóxicu de que'l dominiu –como conceptu dialectolóxicu– ye de naturaleza glotolóxica, quier dicise, ta construyíu con elementos puramente llingüísticos (los trazos o isogloses), y non con elementos de mena sociolóxica o cultural como la conciencia de los falantes o la identidá histórica. Ello ye asina desque'l conceptu d' isoglosa o diferencialidá ente dos trazos adscritos a un mesmu fenómenu, ye tamién de naturaleza glotolóxica; y tamién lo son, polo tanto, el conceptu d' acumulación o fexe d'isogloses, igual que'l d'espaciu de relativa homoxeneidá desllindáu por fexes d'isogloses, ye dicir, el dominiu llingüísticu. En resultes, el conceptu de dominiu implica'l conceptu de frontera o llende ente dominios. Nun hai contradicción ente los conceptos de frontera y continuum. Un continuum dialectal muestra discontinuidaes o dominios, ente los qu'esisten llendes; una frontera o llende dialectal pue ser nítida o –como na zona Eo-Navia– tar formada por un estrechu continuum en forma de fexe d'isogloses. En tou casu, dientro d'un continuum fronterizu ye posible establecer, per aciu de taxación horiométrica, proporciones de trazos adscribibles a un dominiu o a otru.
Amás del midimientu horiométricu de la zona Eo-Navia, l’atles llingüísticu ETLEN aborda l'estudiu dialectométricu diferencial na llinia de la Escuela Dialectométrica de Salzburgu. Por ello l'ETLEN mándase tamién, pa esti otru midimientu, del programa VDM (Visual DialectoMetry), adaptáu al proyeutu pol equipu que dirixe'l Dr. Hans Goebl de la Universidá de Salzburgu (Austria).
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
