Henoteísmu

L'henoteísmu o monolatría (del griegu: heis, segaos "un" y theos "dios") ye la creencia relixosa según la cual reconozse la esistencia de dellos dioses, pero namái unu d'ellos ye abondo dignu d'adoración per parte del fiel.

Cercu en piedra caliar monstrando a Akenatón, Nefertiti y les sos fíes. Del periodu de Amarna, c. 1350 e.C.

Históricamente, el henoteísmo apaeció en pueblos politeístes que, por ciertes circunstancies de calter espiritual, algamaron el monoteísmu. D'esta manera'l henoteísta nun ye un politeísta nin un monoteísta en sentíu estrictu. El henoteísmo comparte col politeísmu la creencia en dellos dioses, anque nun los considera tan dignos de veneración como'l dios propiu del henoteísta. Y comparte col monoteísmu la creencia de que namái un únicu dios ye merecedor d'adoración, anque nun niega frontalmente la esistencia d'otros dioses.

Xudaísmu

Esiste evidencia de que'l xudaísmu foi henoteísta nos sos empiezos,^[1] pa depués evolucionar escontra'l monoteísmu estrictu cerca del sieglu|VII|a|s|1}}. Delles muestres d'esto puédense reparar en fragmentos del Antiguu Testamentu como los siguientes:

• (Cantarada de Moisés, dempués de pasar el mar Roxu): "¿Quién como tu, Yahveh, ente los dioses? ¿Quién como tu, gloriosu y santu, tarrecible nes tos fazañes, autor de maravíes? (Éxodu 15:11).
• (Jetró, suegru de Moisés, refiriéndose a los exipcios): "El mal que fixeron volver contra ellos y, nesto, reconozo que ye'l Dios más grande" (Éxodu 18:11).
• (Decálogu, mandamientu primeru) "Nun tengas otros dioses delantre de mi" (Éxodu 20:3).
• (Decálogu, mandamientu segundu) "Non te postres ante esos dioses, nin-yos des cultu, porque Yo, Yahveh, el to Dios, soi un Dios celosu. Yo castigo fíos, nietos y bisnietos pola maldá de los padres cuando se remonten contra mi" (Éxodu 20:5).
• Éxodu 34:14 "Nun vas adorar a nengún otru dios, una y bones el Señor, que'l so nome ye Celosu, ye Dios celosu."
• Salmo 96:4 "Porque grande ye'l Señor, y dignu de suprema allabancia; tarrecible sobre tolos dioses."
• Salmo 97:9 "Porque Tu yes el Señor, el Peraltu sobre tola tierra, Bien escelsu sobre tolos dioses."
• Salmo 136:2 "Allabái al Dios de los dioses, porque para siempres ye la so misericordia."
• Miqueas 7:18 "¿Qué Dios como tu, que perdones la maldá, y escaeces el pecáu del restu de la so heredá? Nun retuvo pa siempres el so enoxu, porque ye amador de misericordia."

Nes antigües creencies, los dioses yeren territoriales, esto ye, el so poder cubría un territoriu determináu, según el de los reis sobre la Tierra. El conceutu d'un únicu dios que col so poder algama a tol universu ye bien posterior, de la dómina de los profetes, quien desfamaron a los otros dioses como ídolos que "tienen güeyos y nun ven, tienen boca y nun falen". Nesi periodu, el primitivu henoteísmo hebréu tresformar nel rigorosu monoteísmu xudíu actual.

Ente munchos de los nomes qu'apaecen nel Antiguu Testamentu pa nomar al dios hebréu atópase'l nome Elohim (אֱלֹהִ֔ים). Esti nome ye una pallabra plural, que magar puede referise a “dioses”, tamién tien una forma singular, Eloha (אֱלֹהַ). Ye de notar que dambes pallabres son utilizaes tantu en referencia a dioses paganos como a un solu dios paganu, ensin discriminar el so usu pal dios hebréu coles mesmes.

Antiguu Exiptu

Tamién, los actuales exiptólogos consideren henoteísmo el cultu a Atón nel Antiguu Exiptu.

Hinduismu

Delles escueles hindús son henoteístas al rindir cultu n'esclusiva a dalguna deidá hindú particular como Vishnú o Shivá específicamente.

Referencies

1. Arnold Toynbee (1981): Los griegos: heriedos y raigaños. Méxicu: Fondu de cultura económica. 1995 Páx.14 ISBN 0-19-215256-4

Ver tamién

• Deidá creadora

• Datos: Q150395