Chañaral

Chañaral
Alministración
País	Chile
Rexón	Rexón d'Atacama
Provincia	Provincia de Chañaral
Comuña	Chañaral (es)
Tipu d'entidá	ciudá de Chile
Xeografía
Coordenaes	26°20′52″S 70°37′21″W
	Chañaral Chañaral (Chile)
Superficie	24.436 km²
Altitú	198 m
Más información
Fundación	1833
	munichanaral.cl

Chañaral ye una ciudá y comuña chilena, allugada a 167 km de Copiapó, na Rexón d'Atacama. La comuña ye amás la capital de la provincia d'homónima. La voz chañaral fai referencia a una arbolea de chañares (Geoffroea decorticans).

Datos rápidos Alministración, Tipu d'entidá ...

Zarrar

Primeres ocupaciones

Comprobáu que'l nivel costeru taba 100 metros más embaxo, productu de la última glaciación, llegar a la conclusión que nel holocenu la xeografía yera abondo distina que nel presente.

Los primeros habitantes permanentes de la zona de Chañaral fueron de la Cultura El Molle.^{[nota 1]} Dempués siguieron los de la Cultura Aconcagua, los diaguitas y los changos.

Los primeres crearon y emplegaron mientres llargos años métodos propios y esclusivos pa esplotar la riqueza cuprífera y agrícola del sector, y los segundos dedicar a llabores pesqueres en balses de cueru de llobos marinos.^[1]

Periodu republicanu

Nel añu 1824, Diego de Almeyda afayó'l depósitu mineral de les Ánimes, una futura mina con gran cantidá de cobre, faciéndose la primer esportación d'esti preciáu mineral. Unos años más tarde, Pedro Luján afayaría la mina «El Saláu», lo que dio por consecuencia la formación d'un pobláu'l 26 d'ochobre de 1833. Por esti motivu tan relevante la posterior ciudá pasaría a llamase «Chañaral de les Ánimes». Esto provocó qu'en 1836 construyérase un puertu d'embarque pa esti promisorio mineral.

La gran puxanza de Chañaral empecipiar en 1860 cuando s'inauguró la fundición d'A. Edwards y Cia nel llugar de l'actual hostería de Chañaral.

Chañaral.-—Ciudá, capital y puertu del departamentu del so nome, asitiada nos 26° 23' Lat. y 70° 41' Lon. Ta asitiada nuna planicie de contornes grebes al fondu sureste de la badea y estremada en cais anches y planes, y contién 2,613 habitantes, convenientes edificios públicos, oficines de rexistru civil, corréu y telégrafu, trés escuelaa gratuites, ilesia, hospital, establecimientos de fundición y beneficiu de minerales, máquines de destilación d'agua potable, &c. D'ella parte un ferrocarril de 55 quilómetros, inauguráu'l 20 d'agostu de 1871, que va á Pueblu Fundíu, pasando pol mineral de Saláu, y tien un ramal a l'aldega de les Ánimes. El so puertu ye una badea abierta y de poco abrigu, arrodiáu d'una mariña llixeramente acantilada con cuetos medianos y pelaos á el so llombu. Nella desagua la quebrada del Ríu Saláu, y á curtia distancia escontra'l SE. retrasa la indicada aldega de les Ánimes, en que la so vecindá afayar en 1859 riques mines de cobre, a más de les que con anterioridá se conocíen. El so orixe ye de tiempu antiguu y conocíase col nome de Chañaral de les Ánimes, puertu que tenía una diminuta población. Habilitar pa la esportación de los minerales de la so redoma'l 24 d'ochobre de 1836. Pasó á ser el so pueblu asitio de municipalidá per decretu del 13 de setiembre de 1875. Nel terremotu de 9 de mayu de 1877, sufrió serios estragos cola salida de mar que causó esti fenómenu, pero d'ellos nun tardó en reponese. Pola llei del 14 de xineru de 1884, tomó'l títulu de ciudá y foi alzada en capital del so departamentu. El so nome significa conxuntu de chañares, l'árbol indíxena {Gourliera Chilensis, ó Lucuma spinosa de Molina).

Francisco Solano Estil-Buruaga y Cienfuegos, Diccionariu Xeográficu de la República de Chile (1897)

Ábanu de marzu de 2015

Dempués d'un intensu periodu de seca, nel norte de Chile desencadenáronse fuertes precipitaciones les qu'empezaron el 24 de marzu de 2015. La cantidá d'agua cayida foi enforma mayor a la rexistrada nun añu normal, lo que provocó l'encha del ríu Saláu. De resultes producióse un ábanu qu'afaró principalmente col centru del pobláu.^[2]

La población de la comuña ye de 13 543 habitantes (6575 muyeres y 6968 homes) de los cualos 12 086 viven la so capital homónima, y tien una superficie de 5772 km². El 5,32% de la población rexonal habita na comuña. La población urbana comunal ye d'un 97,32%, en cuantes que la población rural ocupa namái un 2,68%. Según el censu de 2017, la comuña tien 12 219 habitantes (5949 muyeres y 6270 homes), vidaya'l 4,27% de la población rexonal. Respectu del añu 2002, asocede un amenorgamientu del 10,8% na cantidá d'habitantes.^[3]

Comuña

Como una comuña, Chañaral ta nun tercer nivel de división alministrativa de Chile, alministrada por un Conceyu Municipal, encabezáu por un alcalde que ye direutamente escoyíu cada cuatro años. Del periodu 2016-2020 el so alcalde ye Raúl Sales Aguilera (independiente), y el conceyu tien los siguientes integrantes:^[4]

Renato Cáceres Marabolí (RN)
Margarita Flores Salazar (PRSD)
Ricardo Lock Olguín (PDC)
Ema Arnello Torres (Ind./PRO)
John Silva Mandiola (UDI)
Sebastián González Godoy (PCCh)

Senáu y Congresu

Pertenez al Distritu Eleutoral nᵘ5 y a la 3ª Circunscripción Senatorial (Atacama). Ye representada na Cámara de Diputaos del Congresu Nacional polos diputaos Lautaro Carmona Sotu del PCCh y Daniella Cicardini Milla independiente. De la mesma, ye representada nel Senáu polos senadores Isabel Allende Bussi del PS y Baldo Prokurica Prokurica de RN.

La comuña de Chañaral alluga la ciudá de Chañaral; los pueblos d'El Saláu y Flamencu; los caseríos Caleta Pan d'Azucre, Torres del Inca, El Soldáu, Portofino, Campo Escuela, Pesquera Chañaral, Les Piscines, Villa Alegre y Kipreos y Compañía Llindada.^[5]