From Wikipedia, the free encyclopedia
Les llingües finu-báltiques o balto-fíniques que se falen en redol al mar Bálticu por unos 7 millones de persones, pertenecen a una caña de la familia de les llingües uráliques.
Llingües fino-báltiques | ||
|---|---|---|
| Distribución xeográfica | Contorna del mar Bálticu | |
| Países |
 Estonia Letonia Finlandia Suecia Noruega Rusia | |
| Falantes | 7 millones | |
| Filiación xenética |
Urálicu | |
| Subdivisiones |
idioma estoniu idioma finés idioma ingrio idioma careliu idioma livoniu idioma vepsiu idioma vóticoNorthern Finnic (en)  | |
| Códigu Glottolog | finn1317 | |
|
| ||
| Ver tamién Idioma - Families - Clasificación de llingües | ||
| [editar datos en Wikidata] | ||
Los principales representantes modernos de les llingües finu-báltiques son el finés y l'estoniu, les llingües oficiales de los sos respeutivos estaos. Les otres llingües na rexón del Mar Bálticu son l'ingrio, el careliu, el livoniu, el ludic, el vepsiu, y el vótico, que se fala alredor del golfu de Finlandia y los llagos Onega y Ladoga. El võro y el seto (descendientes modernos del históricu estoniu del sur) falar nel sureste d'Estonia y Livonia.
Les llingües más pequeñes tán sumiendo. Nel sieglu XX, tanto'l livoniu como'l vótico teníen menos de 100 falantes. Otros grupos de los qu'hai rexistros sumieron hai enforma tiempu.
El meänkieli (nel norte de Suecia) y el kven (nel norte de Noruega) son dialeutos finlandeses, y los países escandinavos Suecia y Noruega diéron-yos un estatus llegal como llingües independientes. Estos dos dialeutos son mutuamente intelixibles col finés.
Nun hai xéneru gramatical nes llingües finu-báltiques, tampoco artículos, nin formes definíes o indefiníes.
La morfofonoloxía (la forma en que la función gramatical d'un morfema afecta a la so construcción) ye complexa. Unu de los procesos más importantes ye la carauterística alteración consonántica. Dos tipos d'alteraciones prodúcense: l'alteración del radical y del sufixu, qu'afecten a les oclusives /k/, /t/ y /p/. Trátase d'un procesu de lenición, onde se camuda la consonante por una forma más "débil" en dalgunos (pero non toos) casos oblicuos. Pa les consonantes simples, el procesu complícase descomanadamente y los resultaos varien según les zones. La harmonía vocálica (perdida nel estoniu) tamién ye un procesu importante.
Una carauterística especial d'estes llingües ye'l gran númberu de diptongos. Hai 16 diptongos nel finés y 25 nel estoniu.
Los numberales en distintes vareidades llingüístiques balto-fíniques son:[1]
| GLOSA | Balto-fínico septentrional | Balto-fínico meridional | PROTO- BALTO-FÍNICO | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Finés | Ingrio | Karelio | Livvi | Veps | Estoniu | Livonio | Vótico | ||
| '1' | ʔyksi yksi | yks | yksʲi | yksi | yksʲ | yks | ikʃ | yksi | *ykci |
| '2' | ˈkɑksi kaksi | kaks | kakʃi | kaksi | kaksʲ | kaks | kakʃ | kahsi | *kakci |
| '3' | ˈkɔlme kolme | kold̥ | kolme | kolme | kuːme | kolm | kŭol.m | këɬmëd | *kolme |
| '4' | ˈneljæ neljä | neljæ | nʲeljːæ | nelːi | nʲeliʲː | neli | neːlʲa | nelːæ | *neljä |
| '5' | ˈviːsi viisi | viːz̥ | viːzʲi | viːzi | vʲiʒ | viːs | viːʃ | viːsi | *viici |
| '6' | ˈkuːsi kuusi | kuːz̥ | kuːʒi | kuːzi | kuzʲ | kuːs | kuːʃ | kuːsi | *kuuci |
| '7' | ˈseiʦeˌmæn seitsemän | seiʦemæn | ʃeitʲːʃʲimen | seiʦːie | sʲiːʧeme | seitse | seis | seitseː | *säićen |
| '8' | ˈkɑhdekˌsɑn kahdeksan | kaheksan | kahekʃan | kaheksa | kahesa | kahe.ksa | kɔːʔdəks | kahësaː | *kah-(dekʃan) |
| '9' | ˈʔyhdekˌsæn yhdeksän | yheksæn | yhekʃæn | yheksä | yhesa | yhe.ksa | iːʔdəks | yhesæː | *yh-(dekʃan) |
| '10' | ˈkymːeˌnen kymmenen | kymːenæn | kymːenen | kymːene | kʲymne | kymːe | kimː | ʧymːeː | *kymmen |
El morfema *dekʃan considérase un préstamu del proto-indoeuropéu *deḱm 'diez', una y bones la pallabra proto-urálica pa 'diez' tenía una forma distinta.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
