Cerezo de Río Tirón
conceyu de la provincia de Burgos (España) From Wikipedia, the free encyclopedia
conceyu de la provincia de Burgos (España) From Wikipedia, the free encyclopedia
Cerezo de Río Tirón ye una ciudá y un conceyu[2] asitiaos na provincia de Burgos, comunidá autónoma de Castiella y Lleón (España), contorna Oca-Tirón, partíu xudicial de Briviesca, cabecera del conceyu del so nome. Tamién ta integráu na Asociación pal Desarrollu ADECO - BUREBA, según a la zona xeográfica de "La Riojilla Burgalesa". En 2017 cuntaba con una población de 581 habitantes.
Esti artículu o seición necesita referencies qu'apaezan nuna publicación acreitada, como revistes especializaes, monografíes, prensa diaria o páxines d'Internet fiables. |
Cerezo de Río Tirón | |||||
---|---|---|---|---|---|
| |||||
Alministración | |||||
País | España | ||||
Autonomía | Castiella y Lleón | ||||
Provincia | provincia de Burgos | ||||
Partíu xudicial | Briviesca | ||||
Tipu d'entidá | conceyu d'España | ||||
Alcalde de Cerezo de Río Tirón (es) | Raúl Sobrino Garrido | ||||
Nome oficial | Cerezo de Río Tirón (es)[1] | ||||
Códigu postal |
09270 | ||||
Xeografía | |||||
Coordenaes | 42°29′28″N 3°08′08″W | ||||
Superficie | 60.92 km² | ||||
Altitú | 663 m | ||||
Llenda con | |||||
Demografía | |||||
Población |
494 hab. (2023) - 304 homes (2019) - 251 muyeres (2019) | ||||
Porcentaxe | 0.14% de provincia de Burgos | ||||
Densidá | 8,11 hab/km² | ||||
Más información | |||||
Estaya horaria | UTC+01:00 | ||||
cerezoderiotiron.es | |||||
L'escudu heráldicu y la bandera que representen a la ciudá fueron aprobaos oficialmente la 22 de marzu de 2001. L'escudu se blasona de la siguiente manera:
«Senciellu. En campu de plata, torre de gules, de dos cuerpos mazonados de sable, acompañada a los lladrales de dos árboles nudosos de sinople y frutados d'oru, terrazados de sinople; nos cantones del xefe, dos veneres de gules cargaes sobre dos cayaos de sable puestos en sotuer; tamién al xefe, estrella d'ocho puntes en azur. En punta, onda d'azur perfilada d'oru. Al timbre Corona Real zarrada.»
La descripción testual de la bandera ye la siguiente:
«Cuadrada, o de 1:1. Blanca. Del estil, n'horizontal, trés girones, verde, colloráu y azul, desamoraos 1/10 ente sigo y de los cantos; la so fondura, 6/10. Nel corazón de la bandera campeará l'Escudu Municipal.»
Ta asitiada al este de la provincia de Burgos na llende con La Rioxa a 57 km de Burgos sobre'l cursu mediu del ríu Tirón.
Llenda colos siguientes pueblos: Valluércanes, San Millán de Yécora, Tormantos, Redecilla del Campo, Sotillo de Rioja, Quintanilla del Monte, Fresno de Río Tirón, Quintanaloranco y Quintanilla San García.
Agricultura, servicios y minería yá que nel so términu hai una mina de glauberita, de la que s'estrayi sulfatu de sosa.
Los primeros pobladores de los que se tien noticia son los autrigonos y berones sirviendo'l ríu Tirón de frontera ente dambos. Los autrigonos crearon la ciudá de Segisamunculum, asitiada nel términu de "Valdemoros". La ciudá berona más próxima, Libia, taba asitiada nel actual Herramélluri, a unos 12 km de Cerezo.
Los romanos lleguen nel sieglu I a C. y darréu fundan la ciudá de Cesarea n'honor a Augusto. Asitiada nel términu de "Los Palacios", a la entrada del pueblu viniendo de La Rioxa o Burgos. El pasu de la Calzada Romana que diba de Tarragona a Astorga,“Vía Italia in Hispanias”, cruciaba bona parte de la so actual xurisdicción dexando como testigu dos pontes romanos y un bon tramu, abondo bien calteníu, de l'antigua calzada, nel términu de "El Perrucu". Anguaño, tantu les pontes, como la Calzada Romana, tán señalizaos nel tramu Cerezo-Briviesca. Tamién s'asitiaron miliarios, paneles, árees de descansu...
La dómina visigótica déxanos d'alcordanza una serie de cueves partíes pola cuesta a veres del Tirón, que pudieron sirvir de eremitorios.
Tres l'efímeru pasu de los árabes (200 años conde Casio), la zona ye repoblada por alaveses al mandu del conde Abelmondar Téllez. Destaca pola so importancia histórica'l conde castellanu, conde de Lantarón y Cerezo Gonzalo Téllez que pon a Cerezo como cabeza del so condáu.
Sancho Garcés III "el Mayor" de Navarra fai-y cabecera d'una estensa alfoz, nel cual taben incluyíos pueblos de l'actuales provincies de Burgos, La Rioxa y Álava.
Con Fernandu I de Castiella Cerezo pierde la categoría de condáu.
Mientres estos años Cerezo cambía delles vegaes de mano ente los Reis de Castiella, Navarra ya inclusive foi controláu por Alfonsu I el Batallador, rei d'Aragón Y Navarra y maríu de la reina de Castiella Doña Urraca.
L'antigua calzada foi aprovechada polos pelegrinos que diben a Santiago nel trayeutu que xune Nájera con Briviesca. Fundóse l'Hospital de San Jorge p'atender a los pelegrinos inauguráu por Ramiro I rei de Lleón.
Nel añu 1151 Alfonsu VII, n'algamando la mayoría d'edá, concéde-y un fueru a Cerezo de gran relevancia y pasa definitivamente a manes de Castiella. Esti Fueru sería confirmáu pol so fíu Sancho III, y pol so nietu Alfonsu VIII en 1165.
Nel sieglu XV, nel reináu de Xuan II de Castiella convertir en ciudá de señoríu sol dominiu de los Condestables de Castiella, y asina siguió hasta la desapaición de los señoríos nel sieglu XIX.
Mientres la Guerra d'Independencia, los nuesos paisanos tuvieron tamién un papel activu. El 22 d'abril de 1813, Jerónimo Guía Rodríguez, natural de Cerezo y soldáu del 4º Batallón d'Iberia, muerre na cercana villa rioxana de Valgañón, llugar de la retaguardia onde esti batallón hostigaba a les fuercies napoleóniques na so retirara de Burgos a Vitoria. Gracies a los llibros de parroquiales de Valgañón sabemos que ta soterráu na ilesia parroquial de Tresfuentes, na sepultura nᵘ71.
A la cayida del Antiguu Réxime queda constituyida como conceyu constitucional denomináu entós Cerezo de Riotirón y Quintanilla de las Dueñas nel partíu Belorado, rexón de Castiella la Vieya, cuntaba entós con 1.040 habitantes.
En 1822 ye aprobada poles Cortes la creación de la provincia de Logroño na que s'incluyó a Cerezo. Pero nun llegó a tener vixencia al ser anulada la orde por Fernandu VII. Na resolución definitivu, en 1.833, Cerezo quedó integráu na provincia de Burgos.
A mediaos del sieglu XIX empezaron a funcionar les primeres mines d'estracción de sulfatu. En 1955 cola creación de CRIMIDESA la mina convertir nuna de les más importantes d'España nesti sector. Foi nesta empresa onde los obreros realizaron la fuelga más llarga de la Democracia, dende'l 12 d'abril de 1980 hasta'l 28 de xineru de 1981, realizando una marcha dende Cerezo hasta Madrid ente'l 6 y el 18 de payares de 1980.
La llocalidá recibió en 1968 el Premiu Provincial de Embellecimiento.
Fiel imitador de San Diego de Alcalá
Según l'haxógrafu Antonio Colorado na so obra Historia de San Diego de Alcalá; Juan naz nel añu 1527 nel llugar de Cerolo, en tierra de La Rioxa, del Obispáu de Burgos.
Yera de familia noble; la so madre baxaba de los reis de Navarra. a los 16 añu dexó la so casa y foise a Castiella la Nueva, ingresando como legu franciscanu, nel conventu de S. Antonio de Mondéjar. Años más tarde coló a les Indies, d'onde tornó al Conventu de Santa María de Jesús de Alcalá.
Ellí'l so tiempu trescurrió ente la oración y la güerta, d'ende'l so nomatu.
Dada a la so fama de santu, un día foi llamáu al Palaciu Real, con ocasión d'una grave enfermedá de futuru rei Felipe IV, y algamó francu ameyoramientu. Siempres que tenía problemes, recurría la reina Margarita a él, anque'l santu yera bien pocu dadu a allegar a Palaciu.
Exercitó la caridá y fixo abondosos milagros, tenía'l don de la profecía, y de ver nel interior de les persones.
Unu de los milagros más señalaos foi'l de l'agua nel claustru del Conventu:
Asocedió un 16 del mes de setiembre del añu 1597. Sobrevieno un agua tan grande que baltó delles casa de Alcalá, y el Conventu, por non tener desaguadero, enllenar d'agua de tal manera, que los relixosos tarrecieron que'l conventu amenaciara ruina, y encargaron al santu Frai Juan que intercediese por ellos. Este trayendo un asador de la cocina, dio tres golpes na tierra, en nome de la Santísima Trinidá, y polos trés furacos fundióse instantáneamente tola agua.
Morría'l 17 de setiembre de 1617, a los 90 años. Más tarde el so cuerpu foi sacáu de la sepultura, y atopáronlu incorruptu, asitiar n'otra tumba nueva onde siguió obrando milagros.
Datos mados de: Colloráu, Antonio. San Diego de Alcalá. Madrid, Real Imprenta, 1663. Páxs. 82ss.
Les Cueves de Los Moros, Cueves de Valdemoros, Cueves del Castiellu: son les más numberoses, sobremanera les de la falda norte del cuetu. Una d'elles pudo ser una ermita rupestre. Darréu utilizáronse pa usos agrícoles, principalmente de bodegues.
Destaquen les actividaes relixoses alredor del santu, especialmente la Procesión cola actuación de los danzadores. El día 28 dir a una chopera próxima al pueblu onde cuadrielles y families comen al campu.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.