Alemán de Zúrich
From Wikipedia, the free encyclopedia
From Wikipedia, the free encyclopedia
El alemán de Zúrich o alemán zuriqués (Züritüütsch, n'alemán Zürichdeutsch) ye'l subdialeutu del altu alemánicu faláu nel cantón de Zúrich, en Suiza.
 'Züritüütsch' | |
|---|---|
| Faláu en |  Suiza (cantón de Zúrich) |
| Falantes | 1,2 millones aprox. |
| Familia | Llingües indoeuropees Xermánica |
| Estatus oficial | |
| Oficial en | Nengún país |
| Reguláu por | Nun ta reguláu |
| Códigos | |
| ISO 639-1 | nengún |
| ISO 639-2 | gsw |
| ISO 639-3 | gsw |
 Mapa de distribución de los distintos subdialeutos del zuriqués | |
Al igual que toles variedaes del alemán de Suiza, ye esencialmente una llingua falada.
El zuriqués ye, atendiendo al númberu d'habitantes del cantón de Zúrich, la variedá alemánica más falada de toa Suiza.[1] Falar en práuticamente tol cantón de Zúrich, sacante la zones del Weinland y Rafzerfeld, al norte, y una pequeña franxa al este fronteriza col distritu de Frauenfeld (Turgovia) que toma los conceyos d'Ellikon y Hagenbuch. Nestes zones falen variantes del dialeutu de Schaffhausen-Turgovia.[2]
A diferencia del norte y l'este, onde les isogloses delimitan claramente l'área del zuriqués, escontra'l sur y l'oeste la transición ente dialeutos ye más gradual. Asina, el dialeutu que se fala en Rapperswil-Jona, nel cantón de Sankt Gallen, ye práuticamente idénticu al de Zúrich, ente que la fala del Knonaueramt yá tien ciertes traces de los dialeutos vecinos.[3]
Tradicionalmente, estremóse en seis subdialeuto distribuyíos por tol cantón:
Como tolos dialeutos del alemán suizu, ye sobremanera una llingua falada, siendo la llingua escrita'l alemán estándar na so variante suiza. Asina, nun hai una ortografía oficial del dialeutu de Zúrich. Cuando se tien qu'escribir, úsense les normes descrites por Eugen Dieth nel so llibru Schwyzertütschi Dialäktschrift; pero de fechu solo los espertos nesta llingua conocen esta norma. Amás, les normes gráfiques de Dieth usen munchos diacríticos que nun suelen atopase nun tecláu normal. La xente nuevo suel emplegar el dialeutu pa comunicase por mensaxes de testu al traviés de los sos móviles. Como nun hai un estándar escritu, suelen usar les regles ortográfiques del alemán estándar pa escribir l'alemán suizu.
El zuriqués presenta toles carauterístiques típiques de les fales alemániques, la ch y la k pronúnciense forzando enforma'l gargüelu, tal que la j del castellán.
L'alemán de Zúrich percíbese xeneralmente como más rápidu y menos melódicu que, por casu, l'alemán de Berna. Na zona norte del cantón, la r pronúnciase como una vibrante múltiple uvular, ente que na ciudá, la contorna del llagu y el sur del cantón pronúnciase como una vibrante alveolar múltiple.
Una carauterística interesante ye que'l subdialeutu de la ciudá adoptó más fácilmente influyencies foranes; particularmente de la segunda xeneración d'italianos (secondi), y tamién del inglés al traviés de los medios de comunicación. Les folaes d'inmigración de turcos y ciudadanos procedentes de los países de l'antigua Yugoslavia na década de 1990 tamién dexaron el so calquier nesti subdialeutu.
| asturianu | Zuriqués de Zúrich | Zuriqués de Winterthur | Alemán estándar |
|---|---|---|---|
| nada | Nüüd [nyːd] | Niid [ninːd] | Nichts [nɪçʦ] |
| nial | Näscht [næʃt] | Nescht [nɛʃt] | Nest [nɛst] |
| escoba | Bäse [bæse] | Bese [bɛse] | Besen [beːzn̩] |
El siguiente testu ye un exemplu d'alemán de Zúrich sacáu d'un artículu de periódicu:
Wiä's Bieler Tagblatt uf sinerä Online-Plattform am Nammitag brichtet hät, sind d'Strassesperrigä i Biel wiedr ufghobe wördä. D'Strassä seget wiedr befahrbar und d'Polizeiaktion isch beendet wördä. D'Polizei hät am Mittwuch Morgä ufnerä Boustell äs vrdächtigs Paket gfundä chaa und churz druf s'Gbiet um d'Bieler Spitalstrass abgsperrt. D'Öffentlichkeit sött i de nächschtä paar Stundä über d'gnoieri Umständ informiärt werdä.
La traducción del anterior testu al alemán estándar sería la siguiente:
Wie das Bieler Tagblatt auf seiner Online-Plattform am Nachmittag berichtet hat wurden die Strassensperren in Biel wieder aufgehoben. Die Strassen seien wieder befahrbar und die Polizeiaktion wurde beendet. Die Polizei hatte am Mittwochmorgen auf einer Baustelle ein verdächtiges Paket gefunden und kurz darauf das Gebiet um die Bieler Spitalstrasse abgesperrt. Die Öffentlichkeit soll in den nächsten Stunden über die genaueren Umstände informiert werden.
Y n'asturianu sería:
Como anunció'l diariu de Biel na so páxina web pela tarde, yá se retiraron los controles de policía en Biel. Les cais tán de nuevu abiertes y l'operación policial terminó. El miércoles pela mañana, la policía atopó un paquete sospechosu nuna zona d'obres y pocu dempués cerró al tráficu la zona alredor de la cai del Hospital en Biel. El públicu va ser informáu de la situación con más detalle nes próximes hores.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
