১৯৮০ৰ ভাৰতৰ সাধাৰণ নিৰ্বাচন

১৯৮০ৰ ভাৰতৰ সাধাৰণ নিৰ্বাচন ৩ আৰু ৬ জানুৱাৰী তাৰিখে্ মুঠ ৫৪২টা লোকসভা সমষ্টিৰ ভিতৰত ৫২৯টাত অনুষ্ঠিত হৈছিল। মেঘালয়ৰ শ্বিলং আৰু অসমৰ ডিব্ৰুগড়, যোৰহাট, কলিয়াবৰ, স্বায়ত্বশাসিত জিলা, নগাওঁ, লখিমপুৰ, তেজপুৰ, মঙলদৈ, গুৱাহাটী, বৰপেটা, কোকৰাঝাৰ আৰু ধুবুৰী- এই ১৩টা লোকসভা সমষ্টিত নিৰ্বাচন অনুষ্ঠিত হোৱা নাছিল।^[1] অবৈধ অনুপ্ৰবেশকাৰীক বহিস্কাৰ কৰাৰ দাবীত চলা আন্দোলনৰ পৰিপ্ৰেক্ষিতত অসমৰ শিলচৰ আৰু কৰিমগঞ্জ লোকসভা সমষ্টিৰ বাদে অন্য ১২টা সমষ্টিত নিৰ্বাচন অনুষ্ঠিত কৰিব পৰা হোৱা নাছিল।^[2]

ভাৰতৰ সাধাৰণ নিৰ্বাচন, ১৯৮০

১৯৭৭ ← ৩ আৰু ৬ জানুৱাৰী ১৯৮০ → ১৯৮৪

ভোটদানৰ হাৰ ৫৬.৯২%   দল কংগ্ৰেছ জনতা পাৰ্টি (চেকুলাৰ) জনতা পাৰ্টি মিত্ৰদল কংগ্ৰেছ+ শতাংশ ৪২.৬৯% ৯.৩৯% ১৮.৯৭%

নিৰ্বাচনৰ পূৰ্বৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী চৰণ সিং জনতা পাৰ্টি মৰ্চা Subsequent Prime Minister ইন্দিৰা গান্ধী কংগ্ৰেছ+

ক্ষমতাকেন্দ্ৰিক অন্তৰ্দলীয় খোৱা-কামোৰাৰ বাবে মোৰাৰজী দেশাইৰ নেতৃত্বাধীন দেশৰ প্ৰথম অনা-কংগ্ৰেছী চৰকাৰখনে কাৰ্যকাল সম্পূৰ্ণ কৰিব পৰা নাছিল। দেশাইৰ পিছত ভাৰতীয় জাতীয় কংগ্ৰেছৰ সমৰ্থনত মাত্ৰ ২৩ দিনৰ বাবে চৰণ সিঙে চৰকাৰ গঠন কৰিছিল। কিন্তু কংগ্ৰেছে সমৰ্থন উঠাই লোৱাত নিৰ্দিষ্ট সময়ৰ পূৰ্বেই ৬ষ্ঠ লোকসভা ভংগ কৰি দিয়া হৈছিল আৰু ৭ম লোকসভা গঠনৰ বাবে সাধাৰণ নিৰ্বাচনৰ ঘোষণা কৰা হৈছিল।^[3]

৬টা ৰাষ্ট্ৰীয় পৰ্যায়ৰ, ১৯টা ৰাজ্যিক পৰ্যায়ৰ আৰু ১১টা পঞ্জীভূক্ত ৰাজনৈতিক দলে নিৰ্বাচনত অংশগ্ৰহণ কৰিছিল। কংগ্ৰেছে ৩৫৩খন আসনত বৃহৎ বিজয় সাব্যস্ত কৰি ইন্দিৰা গান্ধীৰ প্ৰধানমন্ত্ৰিত্বত চৰকাৰ গঠন কৰিছিল। ৪১খন আসনেৰে ২য় স্থানত আছিল চৰণ সিঙৰ নবগঠিত জনতা পাৰ্টি (চেকুলাৰ) দল।^[1] উল্লেখনীয় যে নিৰ্বাচনৰ পূৰ্বে ১৯৭৯ত ভাৰতীয় জাতীয় কংগ্ৰেছ, আই (ইন্দিৰা) আৰু ইউ (দেৱৰাজ উৰ্চ্) নামেৰে দুই ভাগত বিভাজিত হৈ গৈছিল। ৭ম লোকসভাৰ নিৰ্বাচন অনুষ্ঠিত হৈ যোৱাৰ পিছত নিৰ্বাচন আয়োগে ইন্দিৰা গান্ধী নেতৃত্বাধীন ঠালটোক প্ৰকৃত কংগ্ৰেছ বুলি স্বীকৃতি দিছিল।^[3]

প্ৰেক্ষাপট

ইন্দিৰা গান্ধী আৰু তেওঁ ঘোষণা কৰা জৰুৰীকালীন অৱস্থাৰ বিৰুদ্ধে ভাৰতবাসীৰ মনত পঞ্জীভূত হৈ থকা ক্ষোভৰ বহিৰ্প্ৰকাশ ঘটে ১৯৭৭ৰ ভাৰতৰ সাধাৰণ নিৰ্বাচনৰ যোগে। বিৰোধী দলসমূহে, মূলতঃ ভাৰতীয় লোকদল, সমাজবাদী পাৰ্টি, কংগ্ৰেছ ফৰ ডেমোক্ৰেচী আৰু অৰ্গেনাইজেচন কংগ্ৰেছে গঠন কৰা জনতা মৰ্চাই এই নিৰ্বাচনত বৃহৎ বিজয় সাব্যস্ত কৰে আৰু মোৰাৰজী দেশাইৰ প্ৰধানমন্ত্ৰিত্বত ২৪ মাৰ্চ ১৯৭৭ত ভাৰতত প্ৰথম অকংগ্ৰেছী চৰকাৰ গঠন কৰে। নিৰ্বাচন পিছত জনতা মৰ্চাৰ অন্তৰ্ভূক্ত ৰাজনৈতিক দলসমূহক বিলীন কৰি দিয়া হয় আৰু একত্ৰে জনতা পাৰ্টি নামেৰে ৰাষ্ট্ৰীয় ৰাজনৈতিক দল ৰূপে নিৰ্বাচন আয়োগৰ স্বীকৃতি লাভ কৰে।^[3]

কিন্তু ক্ষমতাকেন্দ্ৰিক খোৱা-কামোৰাৰ কাৰণে দেশাই চৰকাৰে কাৰ্যকাল সমাপ্ত কৰিব নোৱাৰিলে। জনতা মৰ্চাৰ অন্যতম অংশীদাৰ ভাৰতীয় লোকদলৰ নেতা চৌধুৰী চৰণ সিং আৰু সমাজবাদীৰ পাৰ্টিৰ নেতা ৰাজ নাৰায়ণে সমৰ্থন উঠাই লোৱাত ২৮ জুলাই ১৯৭৯ত মোৰাৰজী দেশাই চৰকাৰৰ পতন হয়। সেই একেটা দিনতে চৰণ সিঙে ইন্দিৰা গান্ধীৰ কংগ্ৰেছ (আই)ৰ বাহিৰৰ পৰা দিয়া সমৰ্থনত প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে শপত গ্ৰহণ কৰে। লোকসভাত সংখ্যাগৰিষ্ঠতা সাব্যস্ত কৰাৰ ঠিক আগেআগে ইন্দিৰা গান্ধীয়ে চৰণ সিঙৰ চৰকাৰলৈ আগবঢ়োৱা সমৰ্থন উঠাই লয়। ফলস্বৰূপে মাত্ৰ ২৩দিন পিছতে ১৪ জানুৱাৰী ১৯৮০ত প্ৰধানমন্ত্ৰী পদৰ পৰা পদত্যাগ কৰে আৰু চলিত লোকসভাৰ কাৰ্যকাল শেষ হোৱাৰ পূৰ্বেই পৰৱৰ্তী সাধাৰণ নিৰ্বাচন অনুষ্ঠিত কৰাটো অৱধাৰিত হৈ পৰে।^[3]

দলভিত্তিক ফলাফল

ক্ৰমিক নং	দল	সংক্ষিপ্ত নাম	দলৰ স্থিতি	লাভ কৰা আসন	+/–
১	কমিউনিষ্ট পাৰ্টি অফ ইণ্ডিয়া	CPI	ৰাষ্ট্ৰীয় দল	১০	+৩
২	ভাৰতৰ কমিউনিষ্ট পাৰ্টি (মাৰ্ক্সবাদী)	CPM	ৰাষ্ট্ৰীয় দল	৩৭	+১৫
৩	ভাৰতীয় জাতীয় কংগ্ৰেছ (ইন্দিৰা)	INC(I)	ৰাষ্ট্ৰীয় দল	৩৫৩	+২০০
৪	ভাৰতীয় জাতীয় কংগ্ৰেছ (ইউ)	INC(U)	ৰাষ্ট্ৰীয় দল	১৩	নতুন
৫	জনতা পাৰ্টি	JNP	ৰাষ্ট্ৰীয় দল	৩১	–২৬৪
৬	জনতা পাৰ্টি (চেকুলাৰ)	JNP(S)	ৰাষ্ট্ৰীয় দল	৪১	নতুন
৭	অল ইণ্ডিয়া দ্ৰাবিড় মুন্নেত্ৰা কাঝাগম	ADK	ৰাজ্যিক দল	২	–১৬
৮	অল পাৰ্টি হিল লিডাৰছ্ কনফাৰেঞ্চ	AHL	ৰাজ্যিক দল	০	নতুন
৯	দ্ৰাবিড় মুন্নেত্ৰা কাঝাগম	DMK	ৰাজ্যিক দল	১৬	+১৪
১০	অল ইণ্ডিয়া ফৰৱাৰ্ড ব্লক	FBL	ৰাজ্যিক দল	৩	+১
১১	অল ইণ্ডিয়া মুছলিম লীগ	IML	ৰাজ্যিক দল	০	+১
১২	জম্মু এণ্ড কাশ্মীৰ নেচনেল কনফাৰেনছ্	JKN	ৰাজ্যিক দল	৩	+১
১৩	কেৰালা কংগ্ৰেছ	KEC	ৰাজ্যিক দল	১	০
১৪	মহাৰাষ্ট্ৰ গোমন্তক পাৰ্টি	MAG	ৰাজ্যিক দল	১	০
১৫	মণিপুৰ পিপ’লছ্ পাৰ্টি	MRP	ৰাজ্যিক দল	০	০
১৬	মুছলীম লীগ (অপ’জিচন)	MUL	ৰাজ্যিক দল	২	নতুন
১৭	পিপ’লছ্ পাৰ্টি অফ অৰুণাচল	PPA	ৰাজ্যিক দল	০	নতুন
১৮	পিপলছ্ কনফাৰেঞ্চ	PPC	ৰাজ্যিক দল	০	নতুন
১৯	পিজেণ্টছ্ এণ্ড ৱাৰ্কাৰ্ছ পাৰ্টি অফ ইণ্ডিয়া	PWP	ৰাজ্যিক দল	০	–৫
২০	ৰিভ’লুশ্যনাৰী ছোচিয়েলিষ্ট পাৰ্টি (ভাৰত)	RSP	ৰাজ্যিক দল	৪	০
২১	শিৰোমণি আকালী দল	SAD	ৰাজ্যিক দল	১	–৮
২২	চিক্কিম কংগ্ৰেছ (ৰিভ’লুশ্যনাৰী)	SCR	ৰাজ্যিক দল	০	নতুন
২৩	চিক্কিম জনতা পৰিষদ	SJP	ৰাজ্যিক দল	১	নতুন
২৪	ত্ৰিপুৰা উপজাতি যুৱ সমিতি	TUS	ৰাজ্যিক দল	০	০
২৫	ইউনাইটেড ডেমোক্ৰেটিক ফ্ৰণ্ট (ইণ্ডিয়া)	UDF	ৰাজ্যিক দল	০	–১
২৬	ভাৰতীয় ছোচিয়েলিষ্ট পাৰ্টি	BSP	পঞ্জীভূক্ত দল	০	নতুন
২৭	অল ইণ্ডিয়া লেবাৰ পাৰ্টি	ILP	পঞ্জীভূক্ত দল	০	০
২৮	ঝাৰখণ্ড পাৰ্টি	JKD	পঞ্জীভূক্ত দল	১	+১
২৯	অল ইণ্ডিয়া মুছলিম মজলিচ (ডঃ ফাৰিদি)	MUM	পঞ্জীভূক্ত দল	০	নতুন
৩০	ৰিপাব্লিক পাৰ্টি অফ ইণ্ডিয়া	RPI	পঞ্জীভূক্ত দল	০	০
৩১	ৰিপাব্লিক পাৰ্টি অফ ইণ্ডিয়া (খোব্ৰাগেড়ে)	RPK	পঞ্জীভূক্ত দল	০	–২
৩২	অখিল ভাৰতীয় ৰামৰাজ্য পৰিষদ	RRP	পঞ্জীভূক্ত দল	০	০
৩৩	শিৱসেনা	SHS	পঞ্জীভূক্ত দল	০	নতুন
৩৪	চিক্কিম প্ৰজাতন্ত্ৰ কংগ্ৰেছ	SPC	পঞ্জীভূক্ত দল	০	নতুন
৩৫	শোষিত সমাজ দল (অখিল ভাৰতীয়)	SSD	পঞ্জীভূক্ত দল	০	০
৩৬	ছোচিয়েলিষ্ট ইউনিটি চেণ্টাৰ অফ ইণ্ডিয়া	SUC	পঞ্জীভূক্ত দল	০	০
৩৭	নিৰ্দলীয়	IND		৯	০
	মুঠ			৫২৯	–১৩
উৎস EIC

তথ্য উৎস

1. "STATISTICAL REPORTS OF GENERAL ELECTION TO LOKSHABHA". Election Commission of India. https://eci.gov.in/statistical-report/statistical-reports/। আহৰণ কৰা হৈছে: 11 মে' 2021.
2. দত্ত, দিলীপ (১৯৯১). খোঁচাবিন্ধা বুৰঞ্জী. অসমী প্ৰকাশন, গুৱাহাটী-১. পৃষ্ঠা. ১৯-২৬, ৩১-৮৮.
3. Rashi Mathur (8 April 2019). "History Revisited: How political parties fared in 1980 Lok Sabha election". Zee News India. https://zeenews.india.com/lok-sabha-general-elections-2019/history-revisited-how-political-parties-fared-in-1980-lok-sabha-election-2188731.html। আহৰণ কৰা হৈছে: 16 মে' 2021.