বৰীশেন

বৰীশেন (ইংৰাজী: Shikra, বৈজ্ঞানিক নাম-Accipiter badius) এবিধ সৰু আকাৰৰ মাংসভোজী চৰাইৰ প্ৰজাতি৷ ই 'Accipitridae' গোটৰ অন্তৰ্ভুক্ত আৰু এছিয়া তথা আফ্ৰিকা মহাদেশত বহুলভাৱে বিস্তৃত৷ ইয়াৰ মাতটো তীক্ষ্ণ আৰু দুটা নোট (note) সম্পন্ন৷

Shikra , Chappad Chidi, Mohali, Punjab, India)

বৰীশেন (Shikra)
Adult male (dussumieri)
সংৰক্ষণ স্থিতি
কম উদ্বেগজনক  (IUCN 3.1)[1]
জীৱবৈজ্ঞানিক শ্ৰেণীবিভাজন
ৰাজ্য:	Animalia
পৰ্ব:	Chordata
শ্ৰেণী:	Aves
বৰ্গ:	Falconiformes
পৰিয়াল:	Accipitridae
গণ:	Accipiter
প্ৰজাতি:	A. badius
বৈজ্ঞানিক নাম
Accipiter badius Gmelin, 1788
Subspecies
cenchroides (Severtzov, 1873) dussumieri (Temminck, 1824) badius (Gmelin, 1788) poliopsis (Hume, 1874) sphenurus (Rüppell, 1836) polyzonoides A. Smith, 1838
সমাৰ্থক
Astur badius Scelospizias badius Micronisus badius

বিৱৰণ

মাইকী বৰীশেন

বৰীশেনৰ দেহৰ আকাৰ তুলনামূলকভাৱে সৰু৷ ই দীঘলে প্ৰায় ২৬-৩০ ছে:মি:৷ ইয়াৰ ডেউকা চুটি আৰু ঘুৰণীয়া, নেজডাল ঠেক, দীঘল হয়৷ পূৰ্ণবয়স্ক বৰীশেনৰ দেহৰ তল অংশ বগা -তাতে মাখন বৰণৰ পথালি আঁচ আছে৷ দেহৰ ওপৰ অংশ মুগা বৰণীয়া৷ মতা বৰীশেনৰ চকুৰ মণি ৰঙা কিন্তু মাইকী চৰাইৰ মণি হালধীয়া- কমলা বৰণৰহে হয়৷ মাইকী বৰীশেনৰ আকাৰ মতাটোতকৈ কিছু ডাঙৰ হয়৷ উৰন্ত অৱস্থাত তলৰ পৰা মতা বৰীশেনৰ নেজত আঁচবোৰ দেখা পোৱা যায়৷^[2]

পোৱালি বৰীশেনৰ দেহৰ বুকু অংশত গাঢ় আঁচ আৰু ফুট থাকে৷ ^[3]

ইয়াৰ মাতটো 'পিইই-ৱিইই' ধৰণৰ হয়৷ ইয়াৰে প্ৰথম অংশ উচ্চস্বৰৰ আৰু পিছৰ অংশ দীঘলীয়া হয়৷ উৰন্ত অৱস্থাত ইয়াৰ মাতটো চুটি আৰু বেছি তীক্ষ্ণ হয় শুনিবলৈ 'কিইক-কি..কিক' যেন লাগে৷ ^[4][5]

শ্ৰেণীবিভাজন

বাহ্যিক গঠন তথা মাতৰ ভিত্তিত বৰ্ত্তমানলৈকে বৰীশেনৰ প্ৰায় সাতবিধ উপ-প্ৰজাতি চিনাক্ত কৰা হৈছে^[6] -

• "Accipiter cenchroides (Severtzov) -তুৰ্কীস্তান, আফগানিস্তান আৰু পূব ইৰাণ ত পোৱা যায়৷
• Accipiter dussumieri-হিমালয়ৰ নামনি অংশত দেখা যায়৷
• Accipiter badius-শ্ৰীলংকা
• Accipiter b. poliopsis-বাৰ্মা^[7]
• Accipiter obsoletus -নিকোবৰ দ্বীপপূঞ্জ^[4][8]
• Accipiter b. sphenurus -ই প্ৰধানকৈ পৰিভ্ৰমণকাৰী
• Accipiterthe b. polyzonoides -এছিয়া^[3]

বাসস্থান

খাই থকা অৱস্থাত এটা পোৱালি বৰীশেন

বৰীশেন বিভিন্ন পৰিৱেশত বসবাস কৰাৰ বাবে অভিযোজিত৷ ইয়াক প্ৰধানকৈ বনাঞ্চল, খেতি-পথাৰ আৰু নগৰীয়া অঞ্চল সমূহত দেখা পোৱা যায়৷

আচৰণ

বৰীশেনক সাধাৰণতে অকলশৰে বা যোৰ পাতি থকা দেখা যায়৷ প্ৰজনন কালত বৰীশেনে যোৰ পাতি উৰে৷

খাদ্য

বৰীশেনৰ প্ৰধান খাদ্য হ'ল নিগনি জাতীয় প্ৰাণীসমুহ (rodents),^[9]), কেৰ্কেটুৱা, সৰু চৰাই, বিভিন্ন সৰীসৃপ, পোক-পতংগ আদি৷ ^[10])^[8]

প্ৰজনন

ভাৰতত বৰীশেনে গ্ৰীষ্মকালত মাৰ্চৰ পৰা জুন মাহৰ ভিতৰত প্ৰজনন কৰে৷ বিভিন ঘাঁহেৰে ই বাহ সাজে৷ মতা-মাইকী উভয়ে বাহ সজাত ভাগ লয় ^[11] কেতিয়াবা কাউৰীৰ দৰে ইয়াকো বিভিন্ন ধাতবীয় তাঁৰ আদি বাহ সজাত ব্যৱহাৰ কৰা দেখা যায়৷ ^[12] ই এবাৰত ৩-৪ টাকৈ কণী পাৰে৷^[13]কণীবোৰত নীলা-মুগা আঁচ থাকে৷ ১৮-২০ দিন উমনিৰ অন্তত কণী ফুটি পোৱালি জাগে৷^[8]

মহাৰাষ্ট্ৰত এটা মতা বৰীশেন

Accipiter badius

তথ্যসূত্ৰ

1. BirdLife International (2012). "Accipiter badius". IUCN Red List of Threatened Species. Version 2012.1. International Union for Conservation of Nature. http://www.iucnredlist.org/apps/redlist/details/106003425। আহৰণ কৰা হৈছে: 16 July 2012.
2. Mees, GF (1981). "The Sparrow-Hawks (Accipiter) of the Andaman Islands.". J. Bombay Nat. Hist. Soc. খণ্ড 77 (3): 371–412.
3. Herremans M and Louette, M (2000). "A partial post-juvenile molt and transitional plumage in the shikra (Accipiter badius) and Grey Frog Hawk (Accipiter soloensis)" (PDF). Journal of Raptor Research খণ্ড 34 (4): 249–261. http://sora.unm.edu/sites/default/files/journals/jrr/v034n04/p00249-p00261.pdf.
4. Rasmussen PC and Anderton, JC (2005). Birds of South Asia. The Ripley Guide. Volume 2. Smithsonian Institution and Lynx Edicions. পৃষ্ঠা. 97. ISBN 8487334660.
5. Blanford WT (1895). The Fauna of British India, Including Ceylon and Burma. Birds. Volume 3. প্ৰকাশক London: Taylor and Francis. পৃষ্ঠা. 398–400. http://www.archive.org/stream/birdsindia03oaterich#page/397/mode/1up.
6. Gurney JH. "Notes on a 'Catalogue of the Accipitres in the British Museum,' by R. Bowdler Sharpe (1874)". Ibis: 353–370. http://www.archive.org/stream/ibis53brit#page/359/mode/1up.
7. Gurney JH. "Bulletin of the British Ornithologists Club. No 50 (January 30th, 1898)". Ibis খণ্ড 4 (seventh series): 290–291. http://www.archive.org/stream/ibis47brit#page/290/mode/2up.
8. Ali S and Ripley, S D (1978). Handbook of the Birds of India and Pakistan. Volume 1 (2 সম্পাদনা). প্ৰকাশক New Delhi: Oxford University Press. পৃষ্ঠা. 234–239. ISBN 0-19-565506-0.
9. Kankane, PL (1996). "Strange death of a shikra". J. Bombay Nat. Hist. Soc. খণ্ড 26: 140–141.
10. Jha, Samiran (2002). "Attempted feeding by a shikra Accipiter badius family Accipitridae, on buffstriped keelback Amphiesma stolata, family Colubridae". J. Bombay Nat. Hist. Soc. খণ্ড 99 (2): 298.
11. Phillips, WWA (1933). "Some observations on the nesting of a pair of Ceylon Shikra Hawks (Astur badius badius Gmelin)". J. Bombay Nat. Hist. Soc. খণ্ড 36 (2): 509–511.
12. Lowther, EHN (1944). J. Bombay Nat. Hist. Soc. 45. pp. 5–16.
13. Biddulph, CH (1937). "Number of eggs laid by the Indian Shikra [Astur badius dussumieri (Temm. & Lang.)]". J. Bombay Nat. Hist. Soc. খণ্ড 39 (2): 406.

বাহ্যিক সংযোগ

• (Shikra = ) Little Banded Goshawk – Species text in The Atlas of Southern African Birds
• photographs and videos