ৱিকিপিডিয়া:অনুবাদ/লুডৱিগ ব’ল্টজমান
From Wikipedia, the free encyclopedia
লুডৱিগ এডুৱাৰ্ড ব’ল্টজমান (জাৰ্মান: Ludwig Boltzmann) (২০শে ফেব্ৰুয়াৰি, ১৮৪৪ - ৫ই ছেপ্টেম্বৰ, ১৯০৬) প্ৰখ্যাত অষ্ট্ৰীয় পদাৰ্থবিজ্ঞানী, দাৰ্শনিক ও গণিতজ্ঞ। তেওঁই প্ৰথম বলেআছিল, পৰমাণুকে না দেখলেও কিছু পৰিসাংখ্যিক সমীকৰণেৰ মাধ্যমে আমাদেৰ পক্ষে তাদেৰ গতিবিধি বৰ্ণনা কৰা সম্ভব। এভাবেই তেওঁ পৰিসাংখ্যিক গতিবিদ্যাৰ জন্ম দেন। তখনকাৰ প্ৰতিষ্ঠিত নিয়মেৰ বাইৰে গিয়ে তেওঁ আৰও বলেআছিল, তাপগতিবিদ্যায় সম্ভাব্যতাৰ ধাৰণা সংযোজন কৰা উচিত। এভাবে তাৰ হাত ধৰে পৰিসাংখ্যিক তাপগতিবিদ্যাৰও জন্ম হয়েছিল। তেওঁ বুঝতে পেৰেআছিল প্ৰকৃতিৰ বিশৃঙ্খলাকে এনট্ৰপি নামক এটা গাণিতিক ৰাশিৰ মাধ্যমে পৰিমাপ কৰা সম্ভব। সে সময় প্ৰচলিত ধ্ৰুব প্ৰাকৃতিক নিয়মেৰ বিৰুদ্ধে গিয়ে প্ৰকৃতিৰ বাস্তব বিশৃঙ্খলা আৰু সম্ভাব্যতাৰ প্ৰভাৱ আবিষ্কাৰ কৰেআছিল বলেই তাকে বলা হয় দ্য জিনিয়াস অফ ডিসঅৰ্ডাৰ।[1]
লুডৱিগ ব’ল্টজমান | |
---|---|
লুডৱিগ এডুয়াৰ্ড ব’ল্টজমান (১৮৪৪-১৯০৬) | |
জন্ম | ২০ ফেব্ৰুৱাৰী, ১৮৪৪ ভিয়েনা, অষ্ট্ৰীয় সম্ৰাজ্য |
মৃত্যু | ৫ ছেপ্টেম্বৰ, ১৯০৬ (৬২ বছৰ) দুইনো, ত্ৰিয়েস্তে-ৰ কাষত, ইতালি (তখন অষ্ট্ৰিয়া-হাঙ্গেৰি) আত্মহত্যা |
বাসস্থান | অষ্ট্ৰিয়া, জাৰ্মানি |
জাতীয়তা | অষ্ট্ৰীয় |
ক্ষেত্ৰ | পদাৰ্থবিজ্ঞানী |
কৰ্মস্থান | ইউনিভাৰ্সিটি অফ গ্ৰাৎস ইউনিভাৰ্সিটি অফ ভিয়েনা ইউনিভাৰ্সিটি অফ মিউনিখ ইউনিভাৰ্সিটি অফ লাইপৎসিগ |
শিক্ষানুষ্ঠান | ইউনিভাৰ্সিটি অফ ভিয়েনা |
ডক্তৰেল পৰামৰ্শদাতা | ইয়োসেফ ষ্টেফান |
ডক্তৰেল বিদ্যাৰ্থী | পাউল এৰেনফেষ্ট ফ্ৰিলিপ ফ্ৰাংক গুস্তাফ হেৰ্গলোৎস Franc Hočevar Ignacij Klemenčič লিজে মাইটনাৰ |
জনা যায় | ব’ল্টজমান ধ্ৰুবক ব’ল্টজমান সমীকৰণ এইচ-তত্ত্ব ব’ল্টজমান বণ্টন ষ্টেফান-ব’ল্টজমান সূত্ৰ ম্যাক্সওয়েল-ব’ল্টজমান বণ্টন |
প্ৰভাৱ | মেক্স প্লাংক আলবাৰ্ট আইনষ্টাইন শন ক্যাৰল |
প্ৰভাৱান্বিত কৰিছে | জেমস ক্লাৰ্ক ম্যাক্সওয়েল |
স্বাক্ষৰ |
পেশাগত জীৱনে আৰ্নষ্ট মাখ-এৰ মত বিজ্ঞানীদেৰ সক্ৰিয় বিৰোধিতায় তেওঁ হতাশাগ্ৰস্ত হয়ে পড়েন। মাখ আৰু তাৰ সমৰ্থকৰা পৰমাণু পৰ্যবেক্ষণ কৰা যায় না বলে তা বিশ্বাস কৰিছিল না, বৰং সবকিছু শক্তি দিয়ে ব্যাখ্যাৰ চেষ্টা কৰিছিল। আজীৱন মাখ আৰু অষ্টভাল্ডদেৰ শক্তিবাদ (এনাৰ্জেটিক্স) নামেৰ এই তত্ত্বেৰ বিৰোধিতা কৰিছে ব’ল্টজমান। অন্যদিকে ব্যক্তিগত জীৱনে তাৰ মা আৰু ১১ বছৰেৰ ছেলেৰ মৃত্যুতে তেওঁ ভেঙে পড়েন। মনস্তত্ত্ববিদদেৰ মতে, এই জিনিয়াস অফ ডিসঅৰ্ডাৰ যে ৰোগে ভুগআছিল তাৰ নাম বাইপোলাৰ ডিসঅৰ্ডাৰ। জাৰ্মানিৰ লাইপৎসিগে একবাৰ আত্মহত্যাৰ চেষ্টা কৰে। সবশেষে ১৯০৬ চনত ইতালিৰ ত্ৰিয়েস্তেৰ নিকটে এটা স্থানে আত্মহত্যাৰ মাধ্যমেই এই মহান বিজ্ঞানীৰ জীৱনাবসান ঘটে। বলা হয় আৰ ২০ বছৰ বেঁচে থাকলে তেওঁ দেখে যেতে পাৰতেন যে, তাৰ পৰমাণু আৰু সম্ভাব্যতাৰ প্ৰতি নিৰংকুশ সমৰ্থনই জয়লাভ কৰেছে, শক্তিবাদ ছদ্ম-বিজ্ঞান হিচাপে পৰিত্যক্ত হৈছে।
ব’ল্টজমানেৰ গবেষণা আধুনিক কোয়াণ্টাম পদাৰ্থবিজ্ঞান আৰু কোয়েণ্টাম বিশ্বতত্ত্বেৰ বাবেও খুব প্ৰয়োজনীয়। ব’ল্টজমান মনে কৰিছিল সমগ্ৰ মহাবিশ্ব (বহুবিশ্ব) তাপীয় সাম্যাবস্থায় আছে। তেওঁ এও বুঝতে পেৰেআছিল, তাপগতিবিদ্যাৰ দ্বিতীয় সূত্ৰ পৰম নয়, বৰং পৰিসাংখ্যিক। সুতৰাং সেই সমগ্ৰ মহাবিশ্বেৰ মাজত অপৰিহাৰ্যভাবেই পৰিসাংখ্যিক ব্যত্যয় (ফ্লাকচুয়েশন) আৰম্ভ হবে আৰু তাৰ স্থানে স্থানে সাম্যাবস্থা পৰা বিচ্যুতি দেখা দেবে। এই স্থানীয় বিচ্যুতিসমূহৰই জন্ম দেবে আমাদেৰ মত অসংখ্য মহাবিশ্বেৰ। বৰ্তমানে অবশ্য এ ধৰণেৰ চিন্তাধাৰাকে আক্ষৰিক অৰ্থে গ্ৰহণ কৰা হয় না। কাৰণ পৰিসাংখ্যিক ব্যত্যয় বিৰল আৰু এটা মহাবিশ্ব সৃষ্টিৰ মত ব্যত্যয় আৰও বিৰল। তবে জ্ঞানেৰ এই ধাৰাৰ অগ্ৰদূত হিচাপে লুক্ৰেতিউসেৰ পৰই ব’ল্টজমানেৰ নাম চিৰস্মৰণীয় হয়ে থাকবে।[2]