প্ৰতিমানহীনতা

সমাজতত্ত্বত প্ৰতিমানহীনতা (ইংৰাজী: anomie) হৈছে সৰ্বসাধাৰণে বা সমূহৰ সদস্য সকলে অনুসৰণ কৰিবলগীয়া কোনো এক নৈতিক মূল্যবোধ, মানদণ্ড, কৰ্ম নীতি বা নিৰ্দেশনা আদিক উভালি পেলোৱা বা ভাঙি পেলোৱাৰ এক সামাজিক অৱস্থা।^[1][2] প্ৰতিমানহীনতাক বিশ্বাস ব্যৱস্থাৰ সংঘাতৰ পৰা বিকশিত হোৱা বুলি অনুমান কৰা হয়^[3] আৰু ই ব্যক্তি আৰু সম্প্ৰদায়ৰ মাজত সামাজিক বান্ধোন ভাঙি পেলায় (অৰ্থনৈতিক আৰু প্ৰাথমিক সামাজিকৰণ উভয়তে)।^[4] সাধাৰণতে নীতিহীনতা বুলি বুজা এই শব্দটোক ফৰাচী সমাজবিজ্ঞানী ইমিল ডাৰখাইমে তেওঁৰ প্ৰভাৱশালী গ্ৰন্থ ছুইচাইড (১৮৯৭)ত জনপ্ৰিয় কৰি তুলিছিল বুলি বিশ্বাস কৰা হয়। ইমিল ডাৰখাইমে মত প্ৰকাশ কৰিছিল যে প্ৰটেষ্টেণ্টসকলে কেথলিকসকলতকৈ অধিক মাত্ৰাৰ প্ৰতিমানহীনতা প্ৰদৰ্শন কৰে।^[5] কিন্তু ডাৰখাইমে প্ৰথমে ১৮৯৩ চনত লিখা 'দ্য ডিভিজন অৱ লেবাৰ ইন ছ'চাইটি' নামৰ গ্ৰন্থখনত এনোমিৰ ধাৰণাটো প্ৰৱৰ্তন কৰিছিল। ডাৰখাইমে কেতিয়াও নীতিহীনতা শব্দটো ব্যৱহাৰ কৰা নাছিল; ^[6] বৰঞ্চ তেওঁ এনোমিক "বিকাৰগ্ৰস্ততা" আৰু "এটা অতৃপ্ত ইচ্ছাশক্তি" বুলি বৰ্ণনা কৰিছিল।^[7]

ডাৰখাইমৰ মতে, ব্যক্তিগত বা গোটৰ মানদণ্ড আৰু বহল সামাজিক মানদণ্ডৰ মাজৰ অমিলৰ পৰা বিশেষকৈ এনোমিৰ উদ্ভৱ হয়; বা সামাজিক নৈতিকতাৰ অভাৱৰ পৰা, যিয়ে নৈতিক নিয়ন্ত্ৰণহীনতা আৰু বৈধ আকাংক্ষাৰ অনুপস্থিতিৰ সৃষ্টি কৰে। এইটো এটা পৰিপোষিত অৱস্থা:

বেছিভাগ সমাজবিজ্ঞানীয়ে এই শব্দটোক ডাৰখাইমৰ সৈতে জড়িত কৰে, যিয়ে এই ধাৰণাটো ব্যৱহাৰ কৰি ব্যক্তিৰ কাৰ্য্যসমূহক সামাজিক নীতি-নিয়ম আৰু পদ্ধতিৰ ব্যৱস্থাৰ সৈতে মিল থকা, বা সংহত কৰা উপায়সমূহৰ কথা ক’বলৈ ব্যৱহাৰ কৰিছিল...এন’মি এটা মিল নোহোৱা অৱস্থা, ই কেৱল নীতি-নিয়মৰ অনুপস্থিতি নহয়। এইদৰে, অত্যধিক কঠিনতা আৰু কম ব্যক্তিগত বিবেচনাৰ সমাজ এখনেও এক প্ৰকাৰৰ বিজুতিৰ সৃষ্টি কৰিব পাৰে...^[8]

তথ্যসূত্ৰ

1. Gerber, John J. Macionis, Linda M. (2010). Sociology (7th Canadian সম্পাদনা). প্ৰকাশক Toronto: Pearson Canada. পৃষ্ঠা. 97. ISBN 978-0-13-700161-3.
2. "anomie". Dictionary.com অভিধানৰ পৰা (অনলাইন). n.d.
3. Nickell Knutson, Jeanne (1972). The Human Basis of the Polity: A Psychological Study of Political Men. Aldine treatises in social psychology. Aldine-Atherton. পৃষ্ঠা. 146. ISBN 9780202240404. https://archive.org/details/humanbasisofpoli00knut। আহৰণ কৰা হৈছে: 27 October 2019. "To de Grazia and Merton, such anomie as this stems not from a lack of rules, but rather, from conflict between the directives of two belief systems."
4. Terry Long; Terry Robertson (24 January 2019). "Youth Development and Therapeutic Recreation". Foundations of Therapeutic Recreation: Perceptions, Philosophies, and Practices. Human Kinetics. ISBN 978-1-4925-4367-1. https://books.google.com/books?id=v9CMDwAAQBAJ&pg=PA206। আহৰণ কৰা হৈছে: 6 December 2019.
5. Dean, Dwight G.; Reeves, Jon A. (1962). "Anomie: A Comparison of a Catholic and a Protestant Sample". Sociometry খণ্ড 25 (2): 209–212. doi:10.2307/2785951. https://www.jstor.org/stable/2785951.
6. Meštrović, Stjepan Gabriel (1988). Emile Durkheim and the Reformation of Sociology. G - Reference, Information and Interdisciplinary Subjects Series. প্ৰকাশক Lanham, Maryland: Rowman & Littlefield (published 1993). পৃষ্ঠা. 60. ISBN 9780847678679. https://books.google.com/books?id=lqGUxDs3K_UC। আহৰণ কৰা হৈছে: 27 October 2019. "The contemporary understanding of Durkheim's concept of anomie as 'normlesness' was begun by Parsons (1937) and Merton (1957). But [...] Durkheim never used the term 'normlesness.'"
7. Mestrovic, Stjepan (1993). Emile Durkheim and The Reformation of Sociology. ISBN 9780847678679. https://books.google.com/books?id=lqGUxDs3K_UC.
8. Star, Susan Leigh; Bowker, Geoffrey C.; Neumann, Laura J. (2003). "Transparency At Different Levels of Scale: Convergence between Information Artifacts and Social Worlds". Digital Library Use: Social Practice in Design and Evaluation. MIT Press. ISBN 9780262025447. https://books.google.com/books?id=RF5KHdFRq2IC&pg=PA258.