Panamá

País d'America Central From Wikipedia, the free encyclopedia

Panamá

A Republica de Panamá (en castellano Republica de Panamá) ye un país, o mas meridional d'America Central. Se troba situato en o istmo que conecta Norteamerica y Sudamerica, mugar a o nord-ueste con Costa Rica, a o sud-este con Colombia, a o norte con a Mar Caribe y a o sud con l'oceano Pacifico. A suya capital ye a Ciudat de Panamá. Os espanyols explororon Panamá y creyoron asentamientos en o sieglo XVI, durando a suya presencia dica 1821 cuan s'independizó y s'unió a Nueva Granada, Ecuador, y Venezuela - formando a Republica d'a Gran Colombia. Cuan ista se disolvió en 1830, Panamá continó fendo parti de Colombia. Con o refirme d'os Estaus Unius, Panamá s'independizó de Colombia en 1903. A Canal de Panamá fue construyito entre 1904 y 1914 por incheniers d'as Fuerzas Armatas estausunidenses. En 1977, se sinyó un alcuerdo por o que se transferiría de tot o control d'a Canal por parti d'os Estaus Unius a o gubierno de Panamá antis de rematar o sieglo.[2]

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Datos rápidos
Republica de Panamá
República de Panamá
Thumb Thumb
(En detalle) (En detalle)
Lema nacional: Pro Mundi Beneficio
Himno nacional: Himno Nacional de Panamá
Thumb
Situación d'a Panamá
Capital
 Población
Panamá
1.787.832
Mayor ciudat Panamá
Idiomas oficials Castellano
Forma de gubierno
President
Vicepresident
Republica presidencialista
José Raúl Mulino
vacant
Independencia d'Espanya
28 de noviembre de 1821
de Colombia
3 de noviembre de 1903
Superficie
 Total
 % augua
Mugas
Posición 115º
78.200 km²
2,9%
555
Población
 Total
 Densidat
Posición 129º
4.405.813
44 hab/km²
PIB (PPA)
 Total (2009)
 PIB per capita
Posición 92º
US$24.711 millons
US$7.154
Moneda Balboa y dolar estausunidense
Chentilicio Panamenyo/a[1]
Zona horaria
 en Verano
UTC-5
UTC-5
Dominio d'Internet .pa
Codigo telefonico +507
Prefixo radiofonico 9OA-9TZ
Codigo ISO 591 / PAN / PA
Miembro de: OEA, ONU
Cerrar

Os ingresos provenients d'os peaches que se pagan en a canal representan actualment una parti important d'o PIB d'o país. Panamá representa a tercera u cuatrena mayor economía d'America Central y[3] tien o mayor creiximiento economico y a mayor renta per capita d'ista rechión.[4][5] En 2010 Panamá se trobaba en a 4ena posición entre os países latinamericans en termins de desembolique humán, y a 54ena en tot o mundo.[6]

En 2010 Panamá yera a segunda economía mas competitiva de Latinamerica seguntes l'Index de Competitividat Global d'o Foro Economico Mundial (FEM).

Panamá tien a mayor selva pluvial d'o hemisferio occidental fueras d'a selva amazonica, trobando-se-ie una gran variedat de plantas tropicals, animals y muixons - beluns d'os cuals no se pueden trobar en garra atro puesto d'o mundo.[7]

A suya población ye de 4.405.813 habitants en una superficie de 78.200 km², con una densidat de población de 44 hab./km².

Organización territorial

Thumb
División politica de Panamá

Panamá se divide politicament en 9 provincias y 3 comarcas indichenas de ran provincial. As provincias, a la vegada, son integratas por 75 municipios y istos en 620 correchimientos, d'os cuals dos son comarcas indichenas a o ran de correchimiento.

As provincias son:

  • Bocas del Toro
  • Coclé
  • Colón
  • Chiriquí
  • Darién
  • Herrera
  • Los Santos
  • Panamá
  • Veraguas

As comarcas indichenas con ran provincial son:

  • Ngöbe-Buglé
  • Kuna Yala
  • Emberá-Wounaan

As comarcas indichenas con ran de correchimiento son:

  • Kuna de Madugandí aintro d'a provincia de Panamá.
  • Kuna de Wargandí aintro d'a provincia de Darién.

Cheografía

Thumb
Río Chagres

A Republica de Panamá ye una fraixa istmica con un superficie total de 75.517 km². Os puntos mas elevatos son o volcán Barú con 3.475 m, o tozal de Fábrega amb 3.375 m, o Itamut con 3.280 m y o Echandi con 3.163. As islas prencipals son Coiba, Del Rey y Cebaco. Os lacos mas grans son o Gatun con 423,15 km² y o Bayano con 185,43 km². O río mas important d'o territorio debito a o suyo impacto en a economía ye o Chagres, vital ta o funcionamiento d'a canal y Panamá.

Panamá forma un puent natural que une os subcontinent norteamericán y sudamericán. A caracteristica dominant d'a topografía d'o país ye a sierra central que forma a división continental. Ista división no fa pas parti d'as grans cordeleras de Norteamerica y nomas amán d'a muga de Colombia as sierras se relacionan con o sistema d'os Andes de Sudamerica. A sierra que divide o país ye a Sierra de Talamanca amán d'a muga de Costa Rica. Mas enta l'este se converte en a Sierra de Bascará y a porción amanata a la canal a sobén se diz a Sierra de Veraguas; en o suyo conchunto todas as sierras se conoixen como a "Sierra Central".[8]

Thumb
Os kuna son una d'as etnias amerindias de Panamá

Panamá se troba en a rechión tropical y un tercio d'a suya superficie ye cubierta de selvas tropicals, mientres que a resta s'ha convertito en territorio ta o cautivo y a ganadería en a rechió semiarida d'a peninsula d'Azuero.[8] O clima d'o país ye calido y humedo, pero moderato debito a os oceanos.[8]

Demografía

En 2008 Panamá teneba una población de 3,45 millons d'habitants.[9] A mayoría d'a población, o 70% ye mestiza, mientres que o 20% ye amerindia u orichinarios d'as islas d'o Caribe u d'as dos ascendencias y un 10% ye d'ascendencia europea. A población amerindia incluye siet grupos indichenas: os emberá, os wounaan, os guayamí, os buglé, os kuna, os naso y os bribri. Mas d'a metat d'a población vive en a capital, a ciudat de Panamá y a suya aria metropolitana. O país ye o menos poblato de toz os países castellanoparlants.

A cultura y os costumbres son mas que mas caribenyos y espanyols. O castellano ye a luenga oficial y mas important. Alto u baixo un 40% d'a población parla o criollo, a mayoría en a ciudat de Panamá y as islas d'a costa d'o nord-este.[10][11] L'anglés se parla amplament en a costa y en os ambitos profesionals y de negocios.

Economia

(Pib)2011 = 30,676 millones de $(u.s.)(balboas) ppa 2011 = 9,006.95 $(u.s.)(balboas) 10.5% de crecimiento interanual activos del centro bancario internacional para el el cierre del año 2011 fue de: $81,675 millones% (u.s.) (balboas). grado de inversion BBB.

Cultura

Thumb
L'atleta Irving Saladino

Esporte

Panamá partecipa en os Chuegos Olimpicos de Verano dende 1928.

  • Panamá en os Chuegos Olimpicos
  • En atletismo cal destacar a Lloyd La Beach, con dos medallas de bronce en os Chuegos Olimpicos de Londres 1948 en 100 y 200 metros lisos y Irving Saladino, campión olimpico de brinco de largaria en os Chuegos Olimpicos de Pekín 2008. Ye a unica medalla olimpica d'oro de Panamá de totas as suyas partecipacions en os Chuegos Olimpicos. Tamién estió campión de Centroamerica en o 2006, campión Panamericano y campión d'o mundo en o 2007 y récord de Sudamerica de brinco de largaria con 8,73 metros.
  • En o boxeyo destacan Roberto Durán dito "Man de Piedra Durán", y Eusebio Pedroza dito "Alacrán Pedrosa", campions mundials en as suyas respectivas categorias.

Vinclos externos

Referencias

Loading related searches...

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.