Maorís

From Wikipedia, the free encyclopedia

Maorís
Remove ads
Remove ads

Os maorís[6] (en maorí māori, pronunciau /ˈmaːɔɾi/, en anglés pronunciau /ˈmaʊri/) son o pueblo polinesio indichena de Nueva Zelanda. Os maorís s'orichinoron a partir d'os colonizadors provenients de Polinesia oriental, que arriboron en Nueva Zelanda en cuantas oleyadas de viaches en canoa entre os anyos 1250 y 1300.[7][8] Dimpués de bels sieglos isolaus, istos colonizadors polinesios desenvolicoron una cultura unica que prencipió a estar conoixida como "māori", con a suya propia luenga, una rica mitolochía y a suya propia arte y artesanía. Os primers maorís formoron grupos tribals, basaus en as tradicions socials y organización d'os pueblos polinesios orientals. A horticultura floreixió a traviés de plantas que éls mesmos trayioron y mas tardi apareixió tamién una important cultura arredol d'a guerra.

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Más información Maorís Māori, Población total ...

L'arribada d'os europeus ta Nueva Zelanda en primerías d'o sieglo XVII trayió grans cambios en a forma de vida d'os maorís. O pueblo maorí adoptó gradualment muitos aspectos d'a sociedat y cultura occidentals. As relacions inicials entre maorís y europeus estioron mientres muito tiempo d'amistanza y con o Tractau de Waitangi en 1840, as dos culturas coexistioron como parti d'una nueva colonia britanica. Manimenos as creixients tensions sobre a disputa d'as tierras levoron a un conflicto entre as dos partis en a decada de 1860. L'achitación social, decadas de conflicto y epidemias debidas a malautías ficadas por os europeus devastoron a población maorí, que decreixió dramaticament. En primerías d'o sieglo XX, a población maorí prencipió a recuperar-se y ta par d'alavez prencipioron a fer-se esfuerzos ta incrementar a suya presencia en una sociedat neozelandesa mas ubierta, demandando chusticia social ta os indichenas. En o zaguer sieglo a cultura maorí experimentó un renaiximiento y un movimiento de protesta emerchió en a decada de 1960 advocando por os afers maorís.

En o censo de 2013, bi heba bellas 600.000 personas en Nueva Zelanda que s'identificaban como maorís, lo que ye alto u baixo un 15% d'a población d'o país. Representan o segundo grupo etnico mas gran de Nueva Zelanda, dimpués d'os neozelandeses d'orichen europeu ("Pākehā"). Amás, mas de 120.000 maorís viven en Australia. O idioma maorí (conoixiu como Te Reo Māori) encara ye charrau, en diferents graus, alto u baixo por una cinquena parti d'os maorís, representando un 3% d'a población. Muitos neozelandeses fan servir regularment parolas y esprisions maorís, como "kia ora", cuan charran en anglés. Os maorís son activos en todas as esferas d'a cultura y sociedat neozelandesa, con representación propia en arias como os medios de comunicación, a politica y o esporte.

Remove ads

Etimolochía

En idioma idioma maorí, a parola māori significa "normal", "natural" u "ordinario". En as leyendas y as tradicions orals, ista parola sirve ta distinguir a os humans mortals normales—tāngata māori—d'os dioses y espritos (wairua);[9] igual que wai māori significa "augua dolza" en oposición a l'augua salada. Bi ha muitos cognatos en a mayoría de luengas polinesias,[10] toz derivaus d'o proto-polinesio *ma(a)qoli, que tien o significau reconstruyiu de "verdadero, real, chenuino".[11]

Remove ads

Se veiga tamién

Referencias

Loading related searches...

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Remove ads