Agüero

Agüero ye un municipio aragonés d'a provincia de Uesca, situato en a comarca d'a Plana de Uesca y partiu chudicial de Chaca. Dende o punto d'anvista eclesiastico, pende d'a diocesi de Chaca y de l'archidiocesi de Pamplona.

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Iste ye un articlo sobre un municipio aragonés d'a comarca d'a Plana de Uesca; ta o futbolista archentino, se veiga Sergio Agüero.

Agüero
Municipio d'Aragón
Anvista d'Agüero, con os mallos d'Agüero dezaga.
Entidat  • País  • Provincia  • Comarca	Municipio  Aragón  Uesca Plana de Uesca
Partiu chudicial	Chaca
Superficie	94,25 km²
Población  • Total  • Densidat	140 hab. (2013) 1,49 hab/km²
Altaria  • Meyana	696 m.
Distancia  • 42 km	enta Uesca
Alcalde	Mateo Sancerni Oliván
Codigo postal	22808
Chentilicio	Agüerano/a[1]
Parroquial  • Diocesi  • Arcipestrau  • Parroquia	Chaca Erla-Uncastiello Sant Salvador
Coordenadas	42°21’23’’N 0°47’35’’U
Agüero Agüero en Aragón
Web oficial

A suya población ye de 140 habitants, en una superficie de 94,25 km² y una densidat de población de 1,49 hab/km².

Cheografía

A localidat d'Agüero ye situata a 696 metros d'altaria sobre o livel d'a mar, en a ladera sud d'a sierra de Santo Domingo, a os piez d'os Mallos de Riglos y a una distancia de 43 km de Uesca, a capital d'a suya provincia y d'a suya comarca.

D'o suyo termin monecipal fa parte o lugar de Sant Felices.

O termin municipal d'Agüero muga a l'este con Morillo de Galligo; a o sud con Luna, en a comarca de Cinco Villas; a l'ueste con O Frago y Biel, tamién en Cinco Villas; y a o norte con l'antigo termin de Salinas de Chaca (Salinas Viello), hue termin municipal de Penyas de Riglos.

Historia d'Agüero

En o sieglo X ye citato o castiello d'Agüero, complementario d'as fortificacions esfensivas d'o reino d'Aragón en Biel (castiello de Biel), Luesia (castiello de Luesia), Uncastiello (castiello d'Uncastiello y castiello de Sibirana), Petiella d'Aragón y atras.

En l'actual termin municipal d'Agüero bi habió o castiello de Castelmanco, hue desapareixito.^[2]

En primerías d'o sieglo XII, Agüero fació parte d'o clamato Reino d'os Mallos, rechito por Berta d'Aragón, viuda d'o rei d'Aragón Pero I.

Demografía

Evolución demografica

1362 f 1495 f 1842 1857 1860 1877 1887 1897 1900 - - - - - - - - 1.161

1910 1920 1930 1940 1950 1960 1970 1981 1991 1.131 - 934 836 715 435 308 237 -

1992 1994 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 191 - - - 157 166 172 176 173

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 174 162 165 166 161 161 166 164 160

2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 159 150 150 145 141 139 130 129 125

2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 - 139 145 - - - - - - -

1717-1981: población de feito; 1990- : población de dreito. Fuent: Intercensal en l'INE, Series de población en l'INE y Relación d'unidaz poblacionals en l'INE.

Administración

Reparto de concellers

Eleccions municipals[3]
Partiu	1979	1983	1987	1991	1995	1999	2003	2007	2011	2015	2019
Partido Popular	-	3	-	0	3	4	4	3	4	4	3
Partido de los Socialistas de Aragón	2	2	3	2	1	0	1	0	0	1	2
Partido Aragonés	-	-	2	3	1	1	0	2	1	0	0
Unión de Centro Democrático	3	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-
Total	5	5	5	5	5	5	5	5	5	5	5

Alcaldes

Lista d'alcaldes

Lechislatura	Nombre	Partiu politico
1979-1979	Manuel Ara Lacasta	PSOE
1979–1983	Rafael Castán Ara	UCD
1983–1987
1987–1991
1991–1995
1995–1999
1999–2003
2003–2007	Lourdes Nasarre Morláns[4]	Partido Popular
2007–2011	Lourdes Nasarre Morláns	Partido Popular
2011–2015	Antonio Castillo Pérez	Partido Popular
2015–2019	Mateo Francisco Sancerni Oliván	Partido Popular
2019–2023
2023–2027	Maria Pilar Viejo Morlans [5]	AE Agüero

Molimentos

Arquitectura

Detalle d'a Ilesia de Sant Chaime d'Agüero.

• Ilesia de Sant Salvador, una ilesia d'estilo romanico adedicada a lo Salvador, enamplada mientres o sieglo XVI. Ye protechida legalment dende 2001 con a suya declaración como Bien d'Intrés Cultural,^[6] y ye l'actual ilesia parroquial d'o lugar.^[7] Ye un edificio d'o sieglo XI a on destaca la suya frontera septentrional, con o suyo timpano y los suyos capitels.^[8]
• Ilesia de Sant Chaime, una ilesia d'estilo romanico,^[9] protechida legalment con a suya declaración como Molimento Nacional en 1920.
• As esculturas d'o clamau mayestro d'Agüero u mayestro de Sant Chuan d'a Penya.
• Repuis d'o castiello d'Agüero.

Patrimonio natural

• Os Mallos d'Agüero.
• O Barranco d'a Rabosera, declarato Punto d'Intrés Cheolochico.

Museus

• O Museu de l'Organo.

Fiestas

• 3 de febrero, Sant Blas.
• Fiestas d'as mascaretas.
• 14 - 18 d'agosto, Sant Roque.

Se veiga tamién

• Mayestro d'Agüero.

Vinclos externos

• Se veigan as imáchens de Commons sobre Agüero.
• (en) (es) (fr) Pachina web oficial municipal d'Agüero.