Unesco

A Organización d'as Nacions Unidas ta la Educación, a Ciencia y a Cultura mas a sobén conoixita por as suyas siglas en anglés Unesco^[1] (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization), fue establita por as Nacions Unidas en 1946 ta promover a colaboración internacional en educación, ciencia, cultura y comunicación.

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Organización d'as Nacions Unidas ta la Educación, a Ciencia y a Cultura United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization
(En detalle) (En detalle)
Lema: {{{lema}}}
Himno: {{{inno}}}
Situación ONU Os países miembros d'a Unesco
Capital	{{{capital}}}
Seu	París
Mayor ciudat	{{{mayor ziudat}}}
Idiomas oficials
Forma de gubierno Directora cheneral	Audrey Azoulay
Miembros	193 estaus
Establimiento	16 de noviembre de 1945
Superficie	{{{superfizie}}} km²
Población  • Total	{{{poblazión}}}
PIB ([[{{{año PIB}}}]]) • PIB per capita • PIB nominal ([[{{{año PIB nominal}}}]]) • PIB nominal per capita	{{{PIB}}} {{{PIB per capita}}} {{{PIB nominal}}} {{{PIB nominal per capita}}}
Moneda	{{{moneda}}}
Zona horaria	{{{utc}}}
Dominio d'Internet	{{{cctld}}}
Pachina web	www.unesco.org

Hue en dia 193 estaus perteneixen a la Unesco, que tien a seu en París (Francia), y tien mas de 60 oficinas arredol d'o mundo. Os prochectos patrocinatos por a Unesco encluyen prochectos cientificos internacionals, programas d'alfabetización, d'amostranza tecnica u de formación de mayestros, prochectos historicos y culturals rechionals, fomento d'a cooperación internacional t'alzar o patrimonio cultural y natural mundial, y promoción d'os dreitos humans.

A traviés d'a Convención sobre a Protección d'o Patrimonio Mundial Cultural y Natural, a Unesco creyó en l'anyo 1972 un plan de protección d'os biens culturals d'o mundo conoixito como Patrimonio Común d'a Humanidat.

O papel d'a Unesco ha estau controvertito muitas vegatas. Mientres os anyos 70 y 80, diferents países occidentals criticoron que a Unesco s'emplegaba como un foro de países comunistas y d'o Tercer Mundo en contra d'os países occidentals. Especialment, se criticó o plan Nueva Orden Internacional d'a Información, decindo que iba en contra d'a libertat de prensa. Os Estaus Unius d'America albandonoron a Unesco en 1984, y retornoron-ie en 2003. O Reino Uniu se'n retiró en 1984, y torno a dentrar-ie en 1997. Tamién s'ha criticato a la Unesco por suyo exceso de burocracia.

Una d'as misions d'a Unesco ye la de mantener una relación de puestos que son consideratos Patrimonio d'a Humanidat. Istos puestos son historicos, naturals y culturals y a suya preservación y adecuación son consideratas importants ta la comunidat internacional. Manimenos a Unesco, no s'embreca dreitament en o mantenimiento d'istos.

A Unesco atorga una gran diversidat de becas, premios, medallas y reconeiximientos en educación, ciencia, cultura y paz a mas a mas de dotar beluns d'ixos premios con dotacions economicas ta a continación d'o dosembolique d'a actividat premiata.

Patrimonio d'a Humanidat en Aragón seguntes a Unesco

As tres Serols, Patrimonio d'a humanidat dende 1997.

En Aragón bi ha 4 biens declaratos Patrimonio d'a Humanidat por a Unesco:

• Tres biens culturals:
  • L'arquitectura mudéchar d'Aragón, en 1986 o conchunto mudéchar de Teruel, que incluye a Seu de Santa María y as ilesias de Sant Per, Sant Martín y d'o Salvador, fue declarato Patrimonio d'a Humanidat. A declaración fue enamplata en 2001 ta incluyir atros molimentos mudéchars aragoneses: a Colechiata de Santa María en Calatayú, a Ilesia de Santa Tecla en Cervera de la Canyada, a Ilesia de Santa María en Tobet y o Palacio de l'Alchafaría, a torre y ilesia de Sant Pavlo y A Seu en Zaragoza.
  • O camín de Sant Chaime (1993).
  • L'arte levantín, ye un estilo d'arte rupestre de l'este d'a Peninsula Iberica, sobre tot en a versant mediterrania. A suya distribución ya dende as provincias de Uesca y Leida dica Chaén y Almería.
• Un bien natural:
  • As Tres Serols, ye un macizo calsinoso en os Pireneus que ye Patrimonio d'a Humanidat dende l'anyo 1997, enamplato en 1999. A parti protechita afecta a territorios de Francia, y en Aragón a os municipios de Torla-Ordesa, Fanlo, Tella-Sin, Puértolas, Bielsa, y Broto, en a provincia de Uesca.

Directors Chenerals d'a Unesco

Federico Mayor Zaragoza, o solo director espanyol d'a Unesco.

	Nombre	Nacionalidat	Anyadas
1	Julian Huxley	Reino Uniu	1946–1947
2	Jaime Torres Bodet	Mexico	1948–1952
-	John Wilkinson Taylor	Estaus Unius	1952–1953 (interín)
3	Luther H. Evans	Estaus Unius	1953–1958
4	Vittorino Veronese	Italia	1958–1961
5	René Maheu	Francia	1961–1974
6	Amadou-Mahtar M'Bow	Senegal	1974–1987
7	Federico Mayor Zaragoza	Espanya	1987-1999
8	Koichirō Matsuura	Chapón	1999–2009
9	Irina Bokova	Bulgaria	2009–2017
10	Audrey Azoulay	Francia	2017-hue

Referencias

1. (an) Os acronimos de mes de cuatre letras s'escribirán como nombres propios: Unesco, Adena,... Propuesta ortografica de l'Academia de l'Aragonés. EDACAR, 2010, p. 68. ISBN 978-84-614-4170-0.

Vinclos externos

• Se veigan as imáchens de Commons sobre a Unesco.
• (en)/(fr)/(ar) Pachina web oficial d'a Unesco.
• (en)/(fr) Pachina web d'o Centro d'o Patrimonio Mundial d'a Unesco.
• (en)/(fr)Editorial Unesco. Libros editaus u coeditaus por a Unesco.
• (es) Diario Dichital, El Correo de la Unesco.
• (es) DHpedia, a wiki d'os dreitos humans.
• (es) Twitter d'a Unesco en castellano.
• (es) Facebook d'a Unesco en castellano.

• Datos: Q7809
• Multimedia: UNESCO / Q7809