Catalunya d'o Norteo Rosellón (en catalán Catalunya del Nord o Roselló) ye a parti de Francia historicament y cultural catalana y deseparata d'a resta de Catalunya o 7 de noviembre de 1659 por o tractau d'os Pireneus. Forman ista rechión as comarcas historicas d'o Rosellón, o Conflent, o Vallespir, o Capcir y o norte d'a Cerdanya (conoixita como l'Alta Cerdanya). A Fenolleda, encara que ye mayoritariament de luenga occitana, s'incluye a sobén en a definición de Catalunya d'o Norte por as suyas relacions cheograficas y administrativas con o Rosellón.
 |
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
| Catalunya d'o Norte Catalunya del Nord | |||||
| País d'os Países Catalans | |||||
| |||||
| Entidat • Estato |
País Francia | ||||
| Capital | Perpinyán | ||||
| Idioma oficial • Luenga propia • Atros idiomas |
Francés Catalán Occitán | ||||
| Superficie • Total |
4 116 km² | ||||
| Población • Total (2013) • Densidat |
457 238 hab. 103[1] hab/km² | ||||
 Localización de Catalunya d'o Norte respecto a Catalunya | |||||
Actualment istas comarcas fan parti d'o departamento francés d'os Pireneus Orientals (Pyrénées-Orientales en francés), que s'engloba aintro d'a rechión administrativa d'Occitania y que se conoixe informalment en francés como Pays Catalan, en catalán, País Català.[2]
O 10 d'aviento de 2007 o Consello Cheneral d'os Pireneus Orientals aprobó a oficialidat d'o catalán, chunto con o francés en o suyo territorio.[3] y, en o mesmo documento, l'apelación Catalunya Norte como equivalent d'o francés Pyrénées-Orientales, como se puet leyer en o preambulo d'o mesmo documento.
Con una población de 440.885 habitants en 2009 [1][4], representan un 0,6% de la población total francesa, 18% d'a rechión Lenguadoc-Rosellón, y un 3,1% d'a población total d'os territorios de parla catalana.
Cheografía
Catalunya d'o Nord ocupa prencipalment a parti oriental d'a versant norte d'os Pireneus y s'estendilla por a plana d'o Rosellón dica plegar ta o norte, a on as Corberes la deseparan de l'Aude y, ta o sud, o macizo de l'Albera la desepara de l'Alto Empordán. Muga a l'ueste con Andorra y a l'este con a mar Mediterrania. Os rios Tet, Tec y Aglí trescruzan a Catalunya d'o Norte d'ueste enta l'este paralelament l'un a l'atro. Os macizos d'o Carlit (2.921 m) y de Canigó, a o sud, (2.785 m) i destacan por a suya gran altaria.
O clima, de tipo mediterranio, permite tener hibiernos relativament suaus, en os que os nevazos son prou raros en a plana. Os veranos son a sobén muit calidos. Os vientos i tienen un gran papel, mas que mas a tresmontana, viento d'o norueste, dito mistral en Occitania, que regularment gosa tener velocidaz superiors a os 100 km/h. O viento de levant, dito marinada, por a suya parti, ye o que portia a plevia.
Luenga
Municipios historicament catalanoparlants
Municipios no catalanoparlants (historicament de parla occitana)
Municipios con parlas de transición u d'adscripción en descusión
O reyal decreto francés de Loís XIV d'o 2 d'abril de 1700, con calendata d'aplicación de l'1 de mayo d'o mesmo anyo, prohibió l'uso d'a luenga catalana en documentos oficials, notarials y d'atra mena, baixo pena d'invalidar-ne o contenito. Dende alavez, o francés contina estando a unica luenga oficial, y a unica que se fa servir en l'amostranza publica.
Recientment, o Estato francés ha modificato a suya constitución y ha adhibito a o suyo articlo 2 a frase siguient: La langue de la République est le français. ("A luenga d'a republica ye o francés."). Iste articlo, encara que oficialment ha de protecher o francés contra a expansión de l'anglés, de feito se fa servir a sobén ta negar subvencions a movimientos culturals u civicos u ta refusar a presencia d'atras luengas, como en iste caso o catalán, en l'administración.
Oficialidat d'o català
O 10 d'aviento de 2007 o Consello Cheneral d'os Pireneus Orientals declaró a oficialidat d'a luenga catalana, chunto con o francés, a traviés d'a Carta en favor del català. A Carta disposa de 9 articlos que, amás de reconoixer a oficialidat d'o catalán, reconeixe tamién o Institut d'Estudis Catalans como autoridat lingüistica y mira d'asegurar l'uso y conoiximiento cheneral d'a luenga en l'administración y a vida socieconomica. Entre atros, fa referencia a os medios de comunicación publicos y privatos, a escuela y a rotulación viaria.
Referencias
Se veiga tamién
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
