1 ሐቱሺሊ

1 ሐቱሺሊ ምናልባት 1559-1536 ዓክልበ. አካባቢ ከ1 ላባርና በኋላ በኩሻራና በሐቱሳሽ (በሐቲ) አገር) የገዛ ንጉሥ ነበር።

የላባርና (1)፣ የ1ሐቱሺሊ (2፣ ክፍት ብጫ)ና የተለፒኑ (3) ግዛቶች ስፋት ያህል

በ1 ሐቱሺሊ አዋጅ ማዕረጉ «ታባርና» ነው፣ ልጆቹን ላባርናና ሁዚያን ስለ ጭካኔያቸው ከወራሽነት ሽሯቸው 1 ሙርሲሊን ወራሹን ያደርገዋል። አያቱም ሕሽሚ-ሻሩማ እንደ ሆነ ይጠቅሳል። በሌላ ሰነድ የንግሥቱ ስም ካዱሺ ተዘረዘረ።

የሐቱሺሊ ዜና መዋዕል ከዘመኑ ስድስቱን አመታት ይገልጻል። በዚህም ውስጥ የ፩ ላባርና ንግስት ታዋናና ወንድም ልጅ መሆኑን ይጠቅሳል።

1. .፦ ሐቱሺሊ ሻናኊታን ከበበ፣ ዙሪያውን አጠፋ፣ ዛልፓን አጠፋ፣ አራት ሠረገሎችና ሌሎች ስጦታዎች ለጣኦታት ሰጠ።
2. .፦ ሐቱሺሊ ወደ ሶርያ ገብቶ የያምኻድ ንጉሥ 3 ሃሙራቢ ተገዥ የሆነውን የአላላኽ ገዥ አሚታቁ አሸንፎ አላላኽን አጠፋ። ከዚያ ሐቱሺሊ የኡርሹ ሑራውያንን አሸነፋቸው፣ ያምኻድና ከርከሚሽ ረድኤታቸውን ለኡርሹ ምንም ቢሰጡ።^[1]
3. ፦ ሐቱሺሊ ወደ ምዕራብ ወደ አርዛዋ አገር ገብቶ ከብትና በግ ወሰደ። ይህ እየሆነ በምሥራቅ ያሉት ክፍሎችና ሑራውያን እንደገና ስለገቡበት ተመልሶ አመጹን በማጠፍ ዘመተ።
4. ፦ ሐቱቪሊ ወደ ስሜኑ ተመልሶ ሻናኊታንና የዙሪያውን ከተሞች አጠፋቸው።
5. ፦ ሐቱሺሊ ወደ ሶርያ ተመልሶ ያምሓድንና ኢሱዋን በደብረ አታሉር ውግያ አሸነፈ፣^[2] ኤፍራጥስ ወንዝን ተሻግሮ ኢሡዋንና ሌሎችንም የሖርያውያን ከተሞች አጠፋቸው፣ ብዙ ብርን ዘርፎ ወደ ሐቱሳሽ ላከ።

በ1300 ዓክልበ. በኬጥያውያን ንጉሥ 2 ሙዋታሊ ከዊሉሳ ንጉሥ አላክሳንዱ ጋራ በተዋዋለ ስምምነት እንደሚተርክ፣ የቀድሞ ንጉሥ «ላባርና» አርዛዋንም ዊሉሳንም እንደ ያዘ ሲል ምናልባት 1 ሐቱሺሊ («2 ላባርና») ማለቱ ይሆናል። ሐቱቪሊ ሐለብን ከያምኻድ ግን መቸም አልያዘምና ምናልባት በሐለብ ዘመቻ እያለ ተቆስሎ ሞተ። ይህ ተከታዩ ሙርሲሊ «የአባቴን ደም ቂም በማብቀል» ያምኻድን እንዳጠፋ ስለ ዘገበ ነው።^[3][4]

ቀዳሚው 1 ላባርና

የሐቲ ንጉሥ 1559-1536 ዓክልበ. ግድም

ተከታይ 1 ሙርሲሊ

1. William J. Hamblin (2006). Warfare in the Ancient Near East to 1600 BC. p. 289. ISBN 9781134520626. http://books.google.nl/books?id=biyDDd0uKGMC&pg=PT289&dq#v=onepage&q&f=false.
2. Trevor Bryce (1999). The Kingdom of the Hittites. p. 83. ISBN 9780199240104. http://books.google.nl/books?id=Agg5-lpVI2MC&pg=PA83&dq=#v=onepage&q&f=false.
3. Trevor Bryce (2014). Ancient Syria: A Three Thousand Year History. p. 29. ISBN 9780191002922. http://books.google.nl/books?id=q8Z7AgAAQBAJ&pg=PA29&dq#v=onepage&q&f=false.
4. Charles Burney (2004). Historical Dictionary of the Hittites. p. 107. ISBN 9780810865648. http://books.google.nl/books?id=azPl5Jzv930C&pg=PA107#v=onepage&q&f=false.