From Wikipedia, the free encyclopedia
Dr Karl I. dr Küehni (französisch: Charles Ier le Téméraire oder le Hardi, niiderländisch: Karel de Stoute, änglisch: Charles the Bold) (* 10. Novämber 1433 z Dijon; † 5. Januar 1477 bi Nancy) isch Herzog vo Burgund und Luxeburg gsi. Er het us dr burgundische Sitelinie vom französische Königshuus vo de Valois gstammt. Sini Eltere si dr Philipp III. «dr Guet» und d Isabella vo Portugal gsi. Zu Läbzite vo siim Vater het er dr Ditel vom ene Groof vo Charolais drait. Er isch dr berüehmtist und letzt Herzog us em Huus Valois-Burgund.
Är isch eine vo de mächdigste Monarche in Europa gsi, bis er sich mit dr «Niidere Vereinigung», wo die vier Riichsstedt Stroossburg, Basel, Colmar und Schlettstadt, d Fürstbischöf vo Stroossburg und Basel, d Eidgenosseschaft und dr Herzog Siegmund vo Östriich drzue ghört hai, verstritte het. Die hai 1474 e burgundischi Armee in dr Schlacht bi Héricourt vernichtend gschlage. Wo im Johr druf im Karl siini Verbündete, d Ängländer z Calais glandet si, het er se nid understützt, wil er dra gsi isch, Lothringe z underwärfe. Dr französisch König Louis XI. het de Ängländer Gäld zahlt und sich so Friide verschafft. 1476 het dr Karl d Eidgenosseschaft aagriffe. Am 28. Februar 1476 het er Grandson bsetzt und die ganzi Garnison lo ufhänke, d Bärner hai en aber in dr Schlacht bi Grandson churz druf in d Flucht gschlage und si ganzi Ardillerii erbütet. Mit ere neu ufgstellte Armee isch dr Karl uf Murte zoge, wo vo de Bärner bsetzt gsi isch, und het s Stedtli afo belagere. In dr Schlacht bi Murte am 22. Juni 1476 hai d Eidgenosse und ihri Verbündete em Burgunderherzog e vernichtendi Niiderlag bibrocht, si in d Waadt zooge, wo vo de Verbündete vom Karl, de Savoyer beherrscht worden isch und die hai mit ene Friide gschlosse. Im Herbst 1476 isch dr Karl mit ere neue Armee gege s Herzogdum Lothringe zoge. Er het die lothringischi Hauptstadt Nancy afo belagere. Am 5. Januar 1477 isch en Armee vo 8000 eidgenössische Söldner, wo vom Herzog René vo Lothringe aagworbe gsi isch, mit em Ufgebot vo dr «Niidere Vereinigung» bi Nancy achoo und het die burgundischi Armee vernichdet. Dr Karl dr Küehn het in dr Schlacht si Läbe verlore.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.