From Wikipedia, the free encyclopedia
Dr Karl Alexander Müller (* 20. April 1927 z Basel; † 9. Jänner 2023[1] z Züri[2]; haimetberächtigt z Khuur un z Schafuuse) isch e Schwyzer Physiker gsii. Anne 1987 het er zäme mit em Georg Bednorz dr Nobelbrys fir Physik iberchuu „fir ihri bahnbrächend Entdeckig vu dr Supraleitig in keramische Materialie“.
Dr Alex Müller isch z Basel as Suhn vum Paul Rudolf Müller, eme Chaufmann un Musiker, un dr Irma Müller geb. Feigenbaum uf d Wält chuu. Sy Großvater Carl Müller het d Schoggifabrik „Grison“ z Khuur grindet ghaa.
Dr Müller isch z Salzburg, z Dornach un z Lugano ufgwagse, mit elf Johr isch er uf di Evangelisch Mittelschuel z Schiers gange. No dr Schuel het er an dr ETH Züri Physik studiert, unter anderem bim Paul Scherrer un em Wolfgang Pauli. Anne 1952 het er dert s Diplom gmacht un 1958 zum Dr. sc. nat. promowiert. Vu 1959 bis 1963 het er as Laiter vu dr Magnetresonanz-Gruppe am Gämfer Battelle-Institut gforscht un isch derno ans IBM-Forschigslabor z Rüeschlike gwägslet. Vu 1973 bis 1985 het er d Physikabdailig vum Labor glaitet. Anne 1982 isch er e IBM-Fellow wore, dodermit het er velligi Forschigsfreihait ghaa.
Dr Müller het uf em Gebiet vu dr Magnetresonanz un dr Phasenumwandlige in Ferroelektrika gforscht un publiziert. In eme Forschigsprojäkt het er ab 1983 zäme mit eme Georg Bednorz dr erscht Hochtämperatursupralaiter uf dr Wält synthetisiert. Dr Bednorz het im Labor vum Müller mit ere Diplomarbet iber Stronziumtitanat aagfange. Speter het si beedi an systematische Untersuechige vu verschidene Oxid gschafft. S het Hiiwys in Vereffetlichunge gee, ass es unter däne Matrialie potenziälli Supralaiter het. Dodmol isch des e rewoluzioneri Idee gsii, wel Oxid typischerwys isolierendi bzw. halblaitendi Aigeschafte ufwyse. Supralaitig het mer bis dert nume bi Metall gchännt. Di hegscht Sprungtämperatur, wu mer bis dert gchännt het, het e Legierig us Niob un Germanium Nb3Ge mit 23 Kelvin ghaa. Anne 1986 hän dr Müller un dr Bednorz zum erschte Mol e Barium-Lanthan-Cuprat Ba-La-Cu-O (BaxLa5-xCu5O5(3-y) x=1 and 0,75, y>0) synthetisiert, wu si Supralaitfähigkait un e Sprungtämperatur vu 35 K hän chenne mässe.
Im April 1986 het si iri Ergebnis in dr Zeitschrift für Physik publiziert. Im nämlige Johr hän verschideni Arbetsgruppe die Arbetsergebnis bstetigt. Im Johr druf hän beedi derno dr Nobelbrys fir Physik iberchuu. Bis dert isch des dr chirzescht zytli Abstand zwische Entdeckig vu Verleiig vum Nobelbrys gsii. Dr Müller het ab 1987 rund e Dutzed Ehredokterwirde iberchuu, unter anderem vu dr TU Minche, dr Uniwersitet Gämf, dr Uniwersitet Salzburg un dr Uniwersitet Leizig. Är het derzue verschideni anderi Wissescjhaftsbrys iberchuu, unter anderem dr Marcel-Benoist-Brys (1986). Anne 1987 het er dr Fritz London Memorial Prize iberchuu. Im Johr 1994 isch er as uuswärtig Mitglid in di Russisch Akademy vu dr Wisseschafte ufgnuu wore, 1989 in d National Academy of Sciences.
Anne 1962 het er si an dr Uniwersitet Züri habilitiert un het in dr Zyt druf as Privatdozänt e Lehrufdrag an dr Uniwersitet in Feschtkerperphysik ghaa. Vu 1970 bis 1986 isch er Titularprofässer fir Physik an Uniwersitet Züri gsii, ab 1987 bis zue syre Emeritierig isch er ordelige Profässer fir Physik z Züri gsii
Anne 1956 het er d Ingeborg Marie Louise Winkler ghyrote, mit ire het er e Suhn un e Dochter ghaa. Dr Müller het z Hedige gläbt. Anne 1987 isch er Ehreburger vu syre Wohngmai wore. Är isch im Jänner 2023 im Alter vu 95 Johr z Züri gstorbe.[1][2]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
