Stimmhafter postalveolarer Frikativ

De stimmhafti postalveolari Frikativ isch e Konsonant vo dr menschliche Sprooch. S Zeiche im Internationale Phonetische Alphabet defür isch ʒ.

Stimmhafter postalveolarer Frikativ
IPA-Nummere	135
IPA-Zeiche	ʒ
IPA-Bildli
Teuthonista	?
X-SAMPA	Z
Kirshenbaum	Z
Hörbiispiilⓘ/?

Im Alemannische gits de Luut eigetli nit. Allerdings wird d Lenis vum /ʃ/ wie im Hochalemannische Wort „schöön“, zum Deil mit däm Symbol transkribiert. E andri Transkriptionsmöglichkeit isch ʃ für de Lenis, un ʃː für de Fortis^[1].

Uusnahme sin d Südwalser Dialäkt vo Arrimmu, Im Land un Makanaa, wo dur dr Iifluss vum Italienisch dr stimmlos postalveolare Frikativ [ʃ] in vile Wörter stimmhaft realisiert wird.

Artikulation

• Es isch en Frikativ; es wird e Engi im Muul bildet, wo de Lùftstrom duredrùggt wird.
• De Artikulationsort isch postalveolar; d Zùng bildet grad hinter em Zahndamm e Engi, aber no nit eso wyt hinte im Muul, dass mer de harte Gaume beriert.
• D Phonation isch stimmhaft; derwyylscht er produziert wird, vibriere d Stimmbänder.
• Es isch en orale Konsonant; d Lùft goot dur s Muul usse.
• Es isch en egressive Konsonant; er wird allei dur s Usstoosse vo Lùft mit de Lunge ùn em Zwerchfell erzüügt, wie die meischte mänschliche Sproochluut.

Verbreitig

Sprooch		Wort	IPA-Transkription	Bedütig	Bemerkig
Hochalemannisch		schöön	[ʒ̊øːn]		wird meischt als [ʃ] transkribiert
Rätoromanisch	Surselvisch	grischun	[gʁiˈʒun]	'Graubünde'
Französisch		jour	[ʒuʁ]	'Daag'
Hochdütsch		Garage	[ɡaˈʁaːʒə]	'Garag'
Albanisch		zhurmë	[ʒuɾmə]	'Chrach'
Arabisch	Maghreb[2]	زوج	[ʒuʒ]	'zweu'
Armenisch		ժամ	[ʒam]	'Stund'
Aserbaidschanisch		pəjmürdə	[pæʒmyrˈdæ]	'truurig'
Bosnisch		svjež	[svjɛʒ]	'frisch'
Bulgarisch		мъжът	[mɤˈʒɤt]	'de Maa'
Tschetschenisch		ƶiy	[ʒiː]	'Schooff'
Korsisch		ghjesgia	[ˈjeːʒa]	'Chilch'
Kroatisch		žut	[ʒut]	'gääl'
Tschechisch		muži	[muʒi]	'Manne'
Niiderländisch		garage	[xaraʒə]	'Garage'
Änglisch		division	[dɪˈvɪʒən]	'Teilig'
Esperanto		manĝaĵo	[maɳd͡ʒaʒo]	'Nahrig'
Gwich’in		zhòh	[ʒôh]	'Wolf'
Hebräisch		ז'קט	[ʒaket]	'Tschoppe'
Ungarisch		rózsa	[r̪oːʒɒ]	'Rose'
Kabardinisch		жыг	[ʒɪɣʲ]	'Baum'
Kabylisch		jeddi	[ʒəddi]	'mi Grossvater'
Ladino		mujer	[muʒɛʀ]	'Frau'
Lettisch		žāvēt	[ʒaːveːt]	'Rauch'
Litauisch		žmona	[ʒmoːna]	'Wyb'
Livisch		kūž	[kuːʒ]	'säggs'
Mazdonisch		жаба	[ʒaba]	'Chrod'
Navajo		łizh	[ɬiʒ]	'Urin'
Okzitanisch	Auvergnat	argent	[aʀʒẽ]	'Gäld'
	Gaskonisch	argent	[arʒen]	'Gäld'
Paschtunisch		?	[ʒowul]	'chaue'
Portugiesisch[3]		jogo	[ˈʒoɡu]	'Spiil'
Serbisch		kyrillisch:жут/latiinisch: žut	[ʒut]	'gääl'
Sioux	Lakota	waŋži	[wãˈʒi]	'eis'
Slowakisch		muži	[muʒi]	'Manne'
Türkisch		jale	[ʒale]	'Tau'
Turkmenisch		žiraf	[ʒiraf]	'Giraff'
Ukrainisch		жаба	[ʒaba]	'Frosch'
Urdu		اژدہا	[aʒdahaː]	'Drache'
Wolaytta		[aʒa]		'Busch'
Jiddisch		אָראַנזש	[ɔʀanʒ]	'orange'
Zapotekisch	Tilquiapan[4]	llan	[ʒaŋ]	'Wuet'

Fuessnote

1. Fleischer, Jürg un Schmid, Stephan. (2006). Illustrations of the IPA: Zurich German. Journal of the International Phonetic Association, 36/2
2. Watson, Janet (2002), The Phonology and Morphology of Arabic, New York: Oxford University Press
3. Cruz-Ferreira, Madalena (1995), "European Portuguese", Journal of the International Phonetic Association 25 (2): 90–94
4. Merrill, Elizabeth (2008), "Tilquiapan Zapotec", Journal of the International Phonetic Association 38 (1): 107–114

Konsonante	Lueg au: IPA, Vokale
Bilabial Labiodental Dental Alveolar Postalv. Retroflex Alveolopalatal Palatal Velar Uvular Pharyngal Epiglottal Glottal Nasal m ɱ n̪ n ɳ ɲ ŋ ɴ Plosive p b t̪ d̪ t d ʈ ɖ c ɟ k ɡ q ɢ ʡ ʔ  Schnalzluut  ʘ ǀ ǃ ǂ ǁ ǃ˞ Affrikat pɸ bβ p̪f b̪v tθ dð ts dz tʃ dʒ ʈʂ ɖʐ tɕ dʑ cç ɟʝ kx ɡɣ qχ ɢʁ  Implo­siv  ɓ ɗ ᶑ ʄ ɠ ʛ Frikativ ɸ β f v θ ð s z ʃ ʒ ʂ ʐ ɕ ʑ ç ʝ x ɣ χ ʁ ħ ʕ ʜ ʢ h ɦ  Ejektiv  pʼ tʼ ʈʼ cʼ kʼ qʼ ʂʼ q͡χʼ    Approximante    ʋ ɹ ɻ j ɰ fʼ θʼ sʼ ɬ’ ʃʼ ɕʼ xʼ χ’ Vibrante ʙ r ɽr ʀ t͡θʼ t͡sʼ t͡ɬʼ t͡ʃʼ ʈ͡ʂʼ c͡ʎ̝̥ʼ k͡xʼ k͡ʟ̝̊ʼ Flap/Tap ѵ ɾ ɽ co-artikulierti Frikativ  ʍ w ɥ ɫ lat. Frikativ ɬ ɮ co-artikulierti Plosiv  k͡p ɡ͡b ŋ͡m lat. Approximante l ɭ ʎ ʟ
Bi de Spalte wo grau sin, goot mer devo uss, dass si nit artikuliert werde chönne; wysi Spalte, ùn Zeiche, wo nit verlinkt sin, hen kei offiziels IPA-Zeiche un/oder sin uss keinere Sprooch bekannt.