Wildemannstraße
From Wikipedia, the free encyclopedia
D’ Wìldamànnsgàss[1][2][N 1] (offiziäll ìm zwaischproochiga Schtroossaschìld: Wildemannsgass; frànzeesch rue du Sauvage; hochditsch Wildemannstraße) ìsch a lànga Gschaftsschtrooss ìm Schtàdtzäntrum vu Mìlhüüsa ìm Owerelsàss. Sa ìsch d’ Hàuiptàcksa vum Mìlhüüser Schtàdtzäntrum. Sa verbìndet d’ Schtrooss Uff’m Grààwa mìt’m Näikwàrtiar Plàtz. A groosser Tail vu dr Schtrooss ìsch jetz a Füassgangerzoona.
.jpg)
| Dialäkt: Mìlhüüserdiitsch |
Ma sàgt oft, àss d’ Wìldamànssgass d’ Hàuiptschtrooss vum Mìlhüüser Schtàdtzäntrum ìsch.[3] Sa ìsch naamlig äbb 470 Meeter làng.[4]
D’ Wìldamànnsgass fàngt àn Uff’m Grààwa àà, grààd gega-n-ìwwer dr Vorplàtz vum Iikàuifszäntrum Porte Jeune. Sa fàhrt z’äärscht süüd-südwäschtlig bis àm Wìnkel vu dr Freschawaid, un drnooh süüd-südoschtlig bis àn dr Kritzung vu dr Schmìedgass. Zwìschaduura trìfft sa d’ Schtràuigass. Witterscht, zwìscha dr Schmìedgass un em Gàntzplàtzla, fàhrt d’ Schtrooss äbb 120 Meeter ìn Rìchtung Süüdoscht un trìfft d’ Ziagelgass grààd vor’m Plàtzla. Biim Plàtzla trìfft sa àui àm s’ Finster Gàsslà un d’ Kromgass, wo baida bis zem Roothüssplàtz fàhra. Noh-n-em Gàntzeplàtzla fàhrt d’ Wìldamànnsgass schnüarschtràcks süüdoschtlig, uff äbb 220 Meter, bis àm Näikwàrtiar Plàtz. Zwìschaduura trìfft sa s’ Schìndergassla, dr Sailergrààwa, dr Zäntrààldurchgàng, d’ Kìrchhoofschtrooss un Uff dr Sinnà. Àb dr Kritzung vu dr Kìrchhoofschtrooss fàhrt dr Mìlhüüser Tràm uff dr Wìldamànnsgass, bis àm Näikwàrtiar Plàtz, wu sìch d’ Schtàzioon République bfìndet.
Zwìscha-n-Uff’m Grààwa un em Gàntzeplàtzla ìsch d’ Wìldamànnsgass a Füassgangerzoona.
Vor’m 15. Johrhundert hàt d’ Schtrooss Spitalgasse ghaissa; da Nàmma kummt vum Oschpìss, wo sìch àn dr Kritzung vu dr Schmìedgass bfìndet hàt, un wu schpeeter s’ Gschaft Monoprix gsìì-n-ìsch, vor äbb’s ìns Iikàuifszäntrum Porte Jeune gwàndelt hàt.
Dr Nàmma „Wildemanngass“ ìsch offiziäll uff Frànzeesch ums Joohr 1800 ärwäähnt worra. Sallamols hàt numma dr Schtroossatail zwìscha-n-em Gàntzeplàtzla un d’ Freschawaid da Nàmma trajt. Dr Nàmma kummt vum Gàschthüss „Àm Wìlda Mànn“ (uff Frànzeesch hôtellerie du Sauvage), wo vu 1625 bis 1870 ìn dara Viartel gsìì-n-ìsch. Ar schtàmmt urschprìnglig vu dr àlta Leganda vum Wìlda Mànn.[5]
Wahrem Zwaita Waltkriag, wu s’ Elsàss àns Drìtta Raich ààgschlossa worra-n-ìsch, hàt ma-n-àlla Schtroossa ìns Hochditscha müassa umtäifa, un nìmm ìm Frànzeescha. D’ Nàzis han durchgangig d’ Zäntràlschtrossaa vu da Schtädt noh-n-em Adolf Hitler bnännt.[6] So hatta sa d’ Mìlhüüser Wìldamànnsgass Adolf-Hitler-Straße wälla nänna, àwwer d’ Mìlhüüser hatta sìch ìwwer dia Umbnännung luschtig gmàcht. Noch hìtt ìsch ma nìt sìcher, ob d’ Nàzis wìrklig d’ Schtrooss umtäift han odd’r nìt —s’ ìsch wohrschinsig a popüläära Leganda.[7] Schtattdässa ìsch dr Roothüssplàtz dr Adolf-Hitler-Platz worra.[8]
Bii dr Bumbardiarung vu Mìlhüüsa àm 3. Àuigscht 1944 sìn mehrera Gebäi vu dr Wìldamànnsgass schweer bschadigt worra.[9] Noh zwai Tààga han d’ Pumpier dr Brànd gànz un gàr àbglääscht. Ìn ìhna han Pumpie vun àndra Schtädt ghulfa.[10]
Ìn da 1970. Joohra ìsch a Tail vu dr Wìldamànssgass a Füassgangerzoona worra. Àm 16. Nowamber 1985 ìsch a greesera Füassgangerzoona, zwìscha-n-Uff’m Grààwa un em Gàntzeplàtzla, iigwäijt worra.[11]
D’ Wìldamànnsgass ìsch aina vu da äärschta Schtroossa z’ Mìlhüüsa gsìì, wo-n-ìm Joohr 1991 a zwaischproochiga Schtroossaschìld bikumma han.[2][12]
Àm Äcka vun Uff’m Grààwa, grààd gega-n-ìwwer d’ Porte Jeune, ìsch a Metàllschtàtüüta vum Sundgàujer Kìnschtler Yves Carrey, wo-n-a ìwwermiader Schwaisser zaigt. Sa ärìnnert àn d’ berìahmta Mìlhüüser Schtàtüüta Schweissdissi.[13] Uff’m Gàntzeplàtzla, àm Zäntrum vu dr Wìldamànnsgass, ìsch a groosser ghàuijter Brunna, wo-n-a „Fiihrvoogel“ zaigt.[14]
Uff’m Booda vu dr Wìldamànnsgass kààt ma noch hìtt dr Schtàndort vum ehamààliga Wàsserkànàl Mìttelbàch sah.[15]
Vor Wiahnàchta pflànzt ma jeeds Joohr sitter 2012 a groossa Tànnabàuim uff d’ Wìldamànnsgass, bii dr Brunna vum Gàntzeplàtzla.[16] Züadam ziart ma d’ Baim vu dr Schtrooss mìt blàuia Lìchter.[17]
Àn dr Wìldamànnsgass sìn zàhlriicha Gschäft,[2] drunter Klaidungsgschäft.[18] Àm Ààfàng vum 20. Joohrhundert hàt ma-n-àn dr Wìldamànnsgass zwai groossa Gschäft gäffnet: Le Louvre un Le Globe,[19][20] wo-n-’s hìtt nìmm gìtt.
Àm Wìnkel vun Uff’m Grààwa ìsch dr ehamààliga Sìtz vu dr Mìlhüüser Filiàla vu dr Generàla Elsassischa Bànkgschällschàft (Sogenal).[21] Àn dr Wìldamànnsgass ìsch àui dr Sìtz vum Groupe Tertio, wo-n-unteràndrem d’ regionàla Radiosander Radio Dreyeckland un Cerise FM bwìrtschàftet.[22]
Ìm Schüahwààrahüss àm Wìldamànnsgass 25 ìsch dr frànzeescha Offiziar Alfred Dreyfus ìm Joohr 1859 uff d’ Walt kumma. Ar hàt doo ìn siina Kìnderjoohra gwoohnt.[23][24]
Dr jìddischa Schrìftschtäller, Mooler un Fotogràf Pierre-Pascal Furth hàt àls Kìnd àm Wìldamànnsgass 35 gwoohnt.[25]
D’ Wìldamànnsgass vor’m Äärschta Waltkriag
D’ Wìldamànnsgass ìn da 1920. Joohra
A Tail vu dr Schtrooss (Rìchtung Süüd)
D’ Wìldamànnsgass àm Äcka vu dr Kìrchhoofschtrooss, ìn Rìchtung vum Gàntzeplàtzla
D’ Wìldamànnsgass àm Äcka vu dr Kìrchhoofschtrooss, ìn Rìchtung vum Gàntzeplàtzla
Dr Fiihrvoogelbrunna àm Gàntzeplàtzla
Ìm Yves Carrey siina Schtàtüüta-n-àm Wìnkel vun Uff’m Grààwa
- Rue du Sauvage. In: Conseil Consultatif du Patrimoine Mulhousien, Société d’Histoire et de Géographie de Mulhouse (Hrsg.): Les rues de Mulhouse : Histoire et Patrimoine. JdM Éditions, Mìlhüüsa 2009, ISBN 2-915836-67-1, S. 512–515 (französisch, Erstausgabe: 2007).
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
