es tradizionells, läbchuechenartigs Gebäck From Wikipedia, the free encyclopedia
Basler Läggerli (franzöösisch leckerli de Bâle) sin öbbis ähnlichs wie Läbkueche. Si wärde unter anderem mit Honig, kandierte Frücht un Nussete gmacht. Di bachene Läggerli wärde erscht mit Zuckerglasur iigschtriche un drno in gleini, rächteckigi Schtugg gschnitte.
| Dialäkt: Baseldütsch |
Ihre Name hän si vo de Schtadt Basel, erfunde worde sin s aber nit dert. En elters Wort, wo me z Basel brucht het, isch Nüerebäärgerli («Nürnbergerli») gsi.[1]
Läggerli hets friener überall im süddütsche un dütschschwizerische Ruum ggää. Numme isch kais vo däne eso biriemt worde wie d Basler Läggerli.
D Basler Läggerli kömme urschprünglich vo de Läbkuechebecke uss em Imbergässli in de Basler Inneschtadt. Me verzellt sich doodrzue die Gschicht: Wo de Konzil vo Basel gsi isch (1431–1449), het me für selli gege 300 versammlete Kirchefürscht öbbis zuem schneugge gsuecht. Will de Läbkueche für selli wohl z bescheide gsi isch, hän d Läbkuecher – wie me di Becke dörtmols gnennt het – e edleri Variante gschaffe. Hischtorisch isch das aber nid richtig.
Z Basel isch de Begriff «Läckerli» zuem erschte Mol im Johr 1711 uffdaucht.[2] Im dütsche Augschburg het mer aber scho 1591 vo «Leckerle» gschribe,[3] un s erscht Mol im ene Schwizer Rezäpt kömme si 1621 z Bärn vor.[4] S Substantiv Läggerli kunt vom hütt sältene Värb lägge «lecken» un meint eigetli eifech «Schläggzüüg».[5]
Will de Name e Eigewort uss em Dialäggt isch, ka me kei korrekti Schriibwiis feschtmache. «Basler Läggerli» kunnt de Basler Usschproch am nöggschte. Im Dude stoot Basler Leckerli, im Biechli Schweizerhochdeutsch vom Duden-Verlag (2012 un 2018 usekoo) aber au Läckerli. Au d Basler Zittig schriibt Basler Läckerli.
Im subkulturelle Schprochbruuch werde di typischerwiis rächteckige Dosiseinheite vom LSD au so gnennt. Sell bezieht sich druff, dass d Erfindig vo de Subschtanz im Johr 1943 vom Chemiker Albert Hofmann z Basel im Labor vo de Firma Sandoz gmacht worde isch.
D Migros het sit 1951 in ihrne Lääde «Echte Basler Leckerli» verchauft, die aber ab Juni 2016 in «Feinste Leckerli» umdauft. As Grund hän si aagee, de Prdukzionsstandort würdi uf Aafang 2017 vo Birsfälde im Baselbiet uf Gossau i d Oschtschwiz verleit un wills im Bundesgsetz über Läbesmiddel es Tüschigsverbot git. Mit em bishärige Name hätte d Chunde könne glaube, as die Läckerli us Basel chieme.[6]
Tradizionell griegt me d Läggerli z Basel im «Läckerli Huus». S Läckerli Huus isch näb em bekannte Lade in de Gerbergass e Firma, wo d Basler Läggerli herschtelle un vertriibe duet. Si ghört zue de Dalasta Holding AG, e Schwizer Firma, wo verschideni regionali Schpezialitäte produziert un vertriibt. Zuem 1. Januar 2007 isch ds Läckerli Huus zämme mit de Unternähmensgruppe an d Miriam Blocher verkauft worde, d Fiehrig vom Unternähme het sich nümmi innerhalb vo de Familie regle lo.[7]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
