From Wikipedia, the free encyclopedia
'n Deelteken en 'n umlaut is albei diakritiese tekens met twee punte wat bo-op 'n letter geplaas word. Hoewel hierdie twee diakritieke dieselfde lyk, vervul hulle verskillende funksies.
| Ä | ä |
| Ë | ë |
| Ï | ï |
| Ö | ö |
| Ü | ü |
| Ÿ | ÿ |
Deeltekens word gebruik ter wille van uitspraak en om verwarring te voorkom, veral wanneer die klinker in twee dele uitgespreek word. Die woord "hoer" het byvoorbeeld 'n enkele klinker, terwyl die woord "hoër" 'n dubbele klinker het.
Die umlaut word gebruik om die uitspraak van die klinker te verander en word dikwels in Duits aangewend. Wanneer dit nie moontlik is om 'n umlaut in Duits te gebruik nie, word nog 'n klinker by die woord ingevoeg, "Müller" word byvoorbeeld as "Mueller" geskryf. Soms het die skryfwyse so geyk geraak dat ons vandag byvoorbeeld die naam van die Duitse digter Goethe net as sodanig ken en nie as Göthe nie.
Die deelteken en die umlaut gebruik dieselfde kode in Unicode.
In die oorsponklike ASCII-kodes wat uit 95 teken bestaan het, was dit nie moontlik om diakritiese tekens te gebruik nie. Vanaf 1984 is 15 verskilende alfabette onder die titels ISO 8859-1 tot ISO 8859-16 ontwikkel. ISO 8859-1 word in Wes-Europa gebruik, ISO 8859-2 in Oos Europa ensovoorts. Elke alfabet bevat die oorsponklike 95 tekens van ASCII en nog 95 tekens daarby. Deeltekens en umlaute word in hierdie alfabette aangetref. Al die tekens in ISO 8859 gebruik net een greep. Vanaf 1991 is UNICODE ontwikkel met die doel om 'n enkele alfabet te skep met een of meer grepe per teken. Tekens in UNICODE mag twee grepe bevat
Die bekendste tekens met umlaute of deeltekens volg hieronder:
| Teken | Vervanging | HTML | Unicode |
|---|---|---|---|
| Ä ä | A or Ae a or ae | Ää | U+00C4 U+00E4 |
| Ö ö | O or Oe o or oe | Öö | U+00D6 U+00F6 |
| Ü ü | U or Ue u or ue | Üü | U+00DC U+00FC |
| Teken | HTML | Unicode |
|---|---|---|
| Ë ë | Ëë | U+00CB U+00EB |
| Ï ï | Ïï | U+00CF U+00EF |
| Ÿ ÿ | Ÿÿ | U+0178 U+00FF |
Die klinker ÿ kom uit Nederland en word daar dikwels as "ij" getik. In Afrikaans word hierdie teken sonder die umlaut gebruik - byvoorbeeld die Afrikaanse woord "wys" kom van die Nederlandse woord "wijs".
Deeltekens word dikwels in Afrikaanse vergelykende byvoeglike naamwoorde gebruik. Omdat die ooreenstemmende Nederlands egter anders gespel word, word deeltekens nie daar gebruik nie. Die Afrikaanse woord "hoër" is byvoorbeeld "hoger" in Nederlands.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
