Johannes Samuel Hahn

Johannes Samuel Hahn (Teutschenthal, by Halle, Duitsland, 12 Maart 1805 – Stellenbosch, Kaapkolonie 22 Julie 1883), was ’n Rynse baanbrekersendeling in Namaland, Suidwes-Afrika.

Werk aan die Kaapse Weskus

Hahn is as lekebroeder en landbouwerker opgelei in die Rynse Sendinginstituut in Elberfeld-Barmen en in 1834 na die stasie Ebenhaeser, waar ’n sendinggemeente in 1839 gestig vandag nog bestaan as die Verenigende Gereformeerde gemeente Ebenezer bestaan, aan die mond van die Olifantsrivier aan die Kaapse Weskus gestuur om daar veral die praktiese werk in verband met die opbou en ontwikkeling van 'n armsalige Khoikhoi-nedersetting te behartig. Hy verrig indrukwekkende pionierswerk in 'n troostelose wildernis, bou 'n kerk, twee woonhuise en skure, rig 'n windmeul en 'n pompstasie op, lê tuine en landerye aan, gee onderwys aan die Khoikhoi in landboumetodes en verbeter hul vee. Hy sloof hom egter tevergeefs af om die nedersetting deur landbou 'n bestendige bestaan in 'n droogtegeteisterde gebied te verseker.

In Suidwes-Afrika

Die Rynse sendingstasie Berseba, wat Hahn in 1850 gestig het. Hierdie skets is waarskynlik in die 1870's gemaak.

Talle nedersettings in die sentrale en suidelike deel van Namibië het ontstaan danksy die werk van die Rynse Sendinggenootskap se sendeling, onder meer Berseba in 1850 deur Hahn se toedoen.

Toe Hahn in 1848 as plaasvervanger van die Noorweegse sendeling Hans C. Knudsen na Bethanien ten noorde van die Oranjerivier verplaas word, was sy gesondheid reeds geknak. Omdat hy besef dat sendingwerk net in gevestigde gemeenskappe kan gedy, sit hy hier sy pogings voort om van swerwende Khoikhoi (Nama) gevestigde landbouers te maak, en lê op Kubis en Oas met die hulp van San in die rivierbedding landerye en tuine aan.

Daarna is geskikte grond aan die voet van die Groot Brukkarosberg gevind en is vir die eerste keer in die geskiedenis van Suidwes-Afrika met twee ploeë grond omgeploeg. Sy lui kudde verwaarloos die landerye egter en sy mislukte pogings bewys afdoende dat die sendelinge 'n ander beleid sou moes volg om hul doel te bereik. Hahn word as sendeling georden en gee voortaan al sy aandag aan geestelike werk. By die wispelturige en trae volk van David Christiaan op Bethanien gee dit hom nogtans min voldoening. Die gemeentelede van Paul Goliat se Oorlamse volk op die naburige stasie Gulbrandsdalen toon daarenteen opregte belangstelling.

Toe waterskaarste hulle dwing om weg te trek, stig Hahn in 1850 vir hulle by die Groot Brukkarosberg die stasie Berseba en vestig hom daar. Sy gestel is daarna nie meer opgewasse teen die ontberings en inspannings wat die lewe van 'n beenbrekersendeling meebring nie. Sy gedurige siekte gaan gepaard met die besef dat sy onvermoë om die moeilike Namataal te leer sy sendingwerk belemmer.

Terug na Duitsland en Suid-Afrika

Sy grafsteen in die Onder-Papegaaiberg-begraafplaas, Stellenbosch.

Hy aanvaar in 1851 sy emeritaat en keer in 1852 met sy gesin na Barmen terug. Daar dien hy die sending tot 1875 as rondreisende prediker. Hy keer daarna terug na Suid-Afrika en woon tot sy dood op Stellenbosch.

Gesinslewe

Hahn was getroud met Helene Langenbeck uit Barmen en hulle het sewe kinders gehad. Sy oudste seun, Johannes Hahn, was hoof van die Rynse sendingskool op Stellenbosch, 'n ander seun was J. Theophilus Hahn, handelaar, taalkundige en bibliotekaris, en die jongste seun was Paul D. Hahn, professor in die skeikunde aan die Suid-Afrikaanse Kollege in Kaapstad.

Bron

• (af) De Kock, W.J. 1968. Suid-Afrikaanse Biografiese Woordeboek, deel I. Pretoria: Nasionale Raad vir Sosiale Navorsing, Departement van Hoër Onderwys.