klassifikasie van bloed gebaseer op teenliggaampies en antigene op rooibloedselle oppervlaktes From Wikipedia, the free encyclopedia
'n Bloedgroep is 'n klassifikasie van bloed bepaal deur die aanwesigheid of afwesigheid van bepaalde molekules ('antigene') op die buitekant van die membraan van die rooibloedselle.
Karl Landsteiner het in 1900 die uiteenlopende gevolge van bloedoortappings ondersoek en die ABO-groeperingstelsel voorgestel. Later is die Rhesusfaktor ook bygevoeg.
In die ABO-stelsel word 'n indiwidu se bloedgroep bepaal deur die kombinasie van A en B gene wat hy van moeder en vader ontvang. Elke ouer kan afhangende van sy/haar bloedgroep 'n A of 'n B of 'n afwesige geen (O) oordra.
Sodoende word 9 moontlikhede bepaal (met die resulterende vier bloedgroepe van die kind tussen hakies):
| Vanaf Ouer | O | A | B |
|---|---|---|---|
| O | OO (O) | OA (A) | OB (B) |
| A | AO (A) | AA (A) | AB (AB) |
| B | BO (B) | BA (AB) | BB (B) |
Op dieselfde wyse word die rhesus geen oorgedra met die volgende variasies.
| Vanaf Ouer | - | + |
|---|---|---|
| - | -- (-) | -+ (+) |
| + | +- (+) | ++ (+) |
'n Persoon produseer teenliggame teen die gene wat hy self nie het nie.
Sodoende kan iemand met die O-bloedgroep (geen gene nie) vir almal bloed skenk, maar slegs O-bloed ontvang.
Aan die ander kant kan iemand met die AB+ bloedgroep (geen teenliggaampies nie) enige bloed ontvang, maar slegs skenk aan AB+ ontvangers
Huidig is tot 40 funksies bekend wat verantwoordelik is vir oorplantingverwerping indien alle weefselantigene in ag geneem word in die bepaling van verenigbaarheid. Daar is ook ander rooisel-antigene wat bekend is om verenigbaarheid in 'n sekere mate te bepaal. Hierdie tipe antigene word meer belangrik in mense wat herhaaldelik bloedoortappings moet ondergaan, want hul liggame ontwikkel toenemende weerstand teen bloed van ander mense. Daar is reeds 15 tot 19 bekende bloedgroepstelsels geïdentifiseer, wat gekenmerk word deur 400 bekende rooibloedsel-antigene. In die Rhesus-faktortipering kan teoreties tot 300 opgespoor word.
Karl Landsteiner het gemeen dat daar drie verskillende soorte rooibloedselle is: sommige wat die antigeen wat ons A noem, bevat; party met die antigeen B; en party met nie een van hierdie twee antigene nie en wat hy dus O genoem het. In 1902 het twee van Landsteiner se studente, Von Decastello en Sturli, egter ʼn vierde, baie skaarser soort rooibloedsel ontdek, wat A- sowel as B-antigene bevat het. Hierdie vierde bloedgroep is AB genoem.
Landsteiner het besef dat elke mens se plasma teenliggame bevat met eienskappe wat presies teenoorgesteld is van die van die antigene in sy rooibloedliggaampies. So byvoorbeeld het 'n persoon met bloed van groep A teenliggame tot groep B in sy plasma, en omgekeerd. Mense met groep O-bloed het teenliggame tot A- sowel as B-bloed, en mense met AB-bloed het geeneen van hierdie teenliggame nie. Om die verskillende teenliggame van mekaar te onderskei, word hulle dikwels as Anti-A of Anti-B of, eenvoudiger, deur die Griekse letters (alfa) en (beta) aangedui.
Aangesien -teenliggame slegs in die plasma van persone met B- en O-bloed aangetref word en B-teenliggame slegs in die plasma van mense met A- en O-bloed, is daar geen gevaar dat verklomping sal plaasvind in ons geslote bloedsomloop nie. As bloed van verskillende groepe egter met mekaar gemeng word, kan -teenliggame met groep A-selle en, -teenliggame met groep B-selle in aanraking kom. In albei hierdie gevalle sal verklomping onmiddellik plaasvind.
Behalwe die antigene waarvolgens die mens se bloed in A-, B-, AB- en O-groepe verdeel word, is daar in die rooibloedselle ander antigene wat tot heeltemal onafhanklike bloedgroep-stelsels aanleiding gee. Die bekendste van hierdie stelsels is die rhesus-antigene. Hulle word so genoem omdat die belangrikste van hierdie antigene soortgelyk is aan die wat in die rooibloedselle van die aap Macacus rhesus aangetref word.
Onder die minder belangrike bloedgroepe is die van die MN-, die P-, die Duffy- en die Kellstelsels. Party van hierdie stelsels word genoem na die familie waarin hulle die eerste keer ontdek is. Party bloedgroepe is so skaars dat hulle slegs tot 'n paar families beperk is.
Wikiwoordeboek het 'n inskrywing vir bloedgroep.Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
