Ажәытәӡатәи Мысра акультура
From Wikipedia, the free encyclopedia
Ажәытәӡатәи Мысра — ацивилизациа 4 нызқь шықәса раԥхьа ҳара ҳера ҟалаанӡа ицәырҵыз, адунеи аҟны зегь реиҳа ижәытәӡатәиу ҳәа иԥхьаӡоуп. Аԥсабаратә ҭагылазаашьа бзиа иабзоураны, Ажәытәӡатәи Мысра заа иҿио иалагеит акультуреи аҟазареи. Абри аамҭазы Ажәытәӡатәи мысраа зыхә ҳараку аихамаҭәа иалхны арԥшӡагақәа ҟарҵон, ицәырҵуа иалагеит аҩыра, есааира аҭҵаара дыррақәа аҽеизакра иаҿын.
Ажәытәӡатәи мысраа рбызшәа аҵарауаа ирдыруа иҟалеит ахаҳәи амсырқьаадқәеи рыҟны еиқәхаз аиероглифтә ҩырақәа рыла. Мысратәи абызшәа адунеи аҟны зегь реиҳа ижәытәӡатәиу абызшәақәа рахь иԥхьаӡоуп, зхатә ҩыра змаз - ҳара ҳҟынӡа иааӡаз заатәи анҵамҭақәа ҳара ҳера ҟалаанӡа 3-4-тәи ашәышықәсақәа рахь иаҵанакуеит. Мысраа иналукааша реихьӡарақәа ируакуп ирымаз аҩыратә система, уи ахархәарала иаадырԥшуан рхәыцра аҷыдарақәа, рыҩныҵҟатәи рцәаныррақәа, рыгәҭахәыцрақәа. Ажәытәӡатәи Мысра архитектура еицырдыруеит адамрақәа рыргылашьақәа рыла - Гиза апирамида, аныхабаатә, ахантә комплексқәа - Луксорсктәи аныхабаа, Амарна аҳҭынра. Ажәытәӡатәи Мысра иҟамызт иаку азеиԥш динхаҵара, иҟан еиуеиԥшымыз аҭыԥантәи акультқәа, еиуеиԥшым анцәахәқәа ирызкыз. Аҭҵаарадырра, амедицина, аметаматика Ажәытәӡатәи Мысра усҟантәи аамҭазы рыҿиараҟны акыр рыҩаӡара ҳаракын. Ақьабзтә емпиризм, Едвин Смити Еберси рымсырқьаадқәа шаҳаҭра ззыруа (1600ш. ҳера ҟалаанӡа), раԥхьаӡа акәны Ажәытәӡатәи Мысра ицәырҵит.
Ажәытәӡатәи Мысра адунеитә цивилизациа акультуратә ҭынха ду азыннажьит, уи аҟазара аԥҵамҭақәа ажәытәӡатәи аамҭазы адунеи еиуеиԥшым атәылақәа рахь иалганы иргон, егьырҭ атәылақәа рҟазацәа урҭ ирхырҩылаауан, ирхыркьыԥхьлон.