Qizil qalʼa
From Wikipedia, the free encyclopedia
Qizil qal’a yoki Lal Qila (Hindustani: [laːlqiːlaː]) — Hindistonning Dehlidagi Eski Dehli shahridagi tarixiy qalʼa boʻlib, u Boburiyimperatorlarining asosiy qarorgohi boʻlib xizmat qilgan. Imperator Shoh Jahon 1638-yil 12-mayda Qizil qal’a qurilishini boshladi , u poytaxtini Agradan Dehliga koʻchirishga qaror qilganida. Dastlab qizil va oq rangda boʻlgan uning dizayni Toj Mahalni qurgan meʼmor Ustod Ahmad Lahoriyga tegishli. Qal’a Shoh Jahon davrida Boburiy arxitekturasining choʻqqisini ifodalaydi..
Bu maqola oʻzbek tilining imlo qoidalariga muvofiq yozilmagan. Qarang: VP:ORFO. (09 12 2022) |
1739-yilda Nodirshohning Boburiylar imperiyasiga bostirib kirishi paytida qal’a sanʼat asarlari va taqinchoqlari talon-toroj qilingan. Qal’aning marmar inshootlarining aksariyati 1857-yilgi Hindiston qoʻzgʻolonidan keyin inglizlar tomonidan vayron qilingan. Qal’aning mudofaa devorlari asosan buzilmagan va keyinchalik qal’a garnizon sifatida ishlatilgan.
1947-yil 15-avgustda Hindistonning birinchi Bosh vaziri Javoharlaʼl Neru Hindiston bayrogʻini Lahori darvozasi tepasiga koʻtardi. Har yili Hindiston Mustaqillik kunida (15-avgust) Bosh vazir qal’aning asosiy darvozasiga Hindistonning uch rangli bayrogʻini koʻtaradi va uning qal’asidan milliy efirda nutq soʻzlaydi.
Qizil qal’a 2007-yilda Qizil qal’a majmuasining bir qismi sifatida YuNESKOning Jahon merosi roʻyxatiga kiritilgan.