Surp Garabet Manastırı
From Wikipedia, the free encyclopedia
Surp Garapet Manastırı (Ermenice: Մշո Սուրբ Կարապետ վանք, Mšo Surb Karapet vank', diğer adlarla da anılır) Türkiye'nin Muş ilinin yaklaşık 30 km kuzeybatısındaki Taron bölgesinde bulunan ve 4. yüzyılında inşa edilmiş olan tarihî bir Ermeni manastırı. 1915 Ermeni kırımı'nda vandalize edilmiştir ve sonra ise yıkılmıştır.
Temel bilgiler | |
---|---|
Konum | Çengilli köyü,[1] [2] Muş, Türkiye |
Koordinatlar | 38°57′40″K 41°11′30″D |
İnanç | Ermeni Apostolik |
Durum | Yıkık;[3][4] bazı kalıntılar ayakta[5][6] |
Mimari | |
Mimari tür | Manastır |
Mimari biçim | Ermeni |
İnşaat başlangıcı | 4. yüzyıl |
Tamamlanma | 4.–19. yüzyıllar[7] |
Surp Garabet "Kutsal Müjdeci demektir" ve Vaftizci Yahya'ya işaret eder Yahya'nın kalıntılarının 4. yüzyılın başında Aydınlatıcı Grigor tarafından bölgeye saklanmış olduğuna inanılmaktadır. Manastır sonraları kendilerini Vaftizci Yahya'nın kutsal savaşçıları ilan eden Mamikonyanların sığınağına dönüşmüştür. İleriki yüzyıllarda manastır birçok kez genişletilmiş ve yenilenmiştir.
Tarihsel olarak kilise Taron bölgesinin dini merkezi ve önemli bir hac mekanıydı. Batı Ermenistan'ın en önemli ve Eçmiadzin'nden sonra dünyadaki en önemli Ermeni manastırı kabul edilen manastır 12. yüzyıldan 20. yüzyıla kadar Taron'un episkoposluk makamı olmuştur. Manastır 1915 Ermeni Soykırımı sırasında yakılmış ve yağmalanmış, sonrasında ise terkedilmiştir. Manastırın taşları o zamandan bu zamana yöredeki birçok Kürt evinde kullanılmıştır.
Manastır tarih boyunca birçok farklı şekilde adlandırılmıştır. Yaygın adlandırmalardan biri Zenob Glaka binaen "Glak manastırı" anlamına gelen Glakavank (Գլակավանք)'tır.[8] Bu ad Glaka vank (klasik imla: Գլակայ վանք; düzenlenmiş imla: Գլակա վանք) ya da Klaga vank (Batı Ermenicesi'nde) olarak da kullanılmıştır.[9] Manastır konumu nedeniyle "Dokuz Kaynağın Manastırı" anlamına gelen Innakniyan vank[10] (klasik imlada Իննակնեան վանք,[11] düzenlenmiş imlada Իննակնյան վանք) olarak da adlandırılmıştır.[10]
Türkçe kaynaklarda manastır Çanlı Kilise[12][13] ya da Çengelli Kilise[14] (Kürtçe'de Çanlı Kilise,[15] aynı zamanda bulunduğu köyün adı) olarak adlandırılmıştır. Kimi kaynaklarda Ermenice adı da kullanılmakta olup[2][12] Çoğu Türkçe kaynakta ve gezi rehberinde buranın bir Ermeni manastırı olduğu göz ardı edilmektedir.[13]
- Ön görünümü
- Yan görünümü
- Vaftizci Yahya'nın türbesi
- Ermeni soykırımı'ndan sonraki hali