Ogur öbeği

Ogur grubu, Oğur grubu, Ogur öbeği, Oğur öbeği, Ön Bulgar grubu, Lir Türkçesi, Hun-Bulgarca ya da R-Türkçesi Türkî diller ailesinin bir koludur. Bu grubun günümüzde tek hayatta kalmış olan dili, yaklaşık iki milyon kişinin konuştuğu Çuvaşçadır. Gruba ait tarihi bir dil olan Ön Bulgarca (Tuna Bulgarcası ile İtil Bulgarcasına ayrılır) bugün ölü dillerdendir.

Oğur Türkçesi
Ana dili olanlar	Rusya, Çuvaşistan
Dil ailesi	Türk dilleri[1] Oğur Türkçesi
Diyalektler	İdil Bulgarcası (†) Çuvaşça[1] Hazarca? (†) (Sınıflandırma Tartışmalı) Hunca? (†) Avarca? (†)[2] Tabgaçça? (Tartışmalı, †)[3]
Dil kodları
ISO 639-3	–
650 yılında Oğur dilleri konuşan Bulgarlar ve Hazarların dağılımı

Türkologlar, dilsel sınıflandırma için z > r (= rhotacisme) ve ş > l (= lambdaisme) değişimlerini daha esaslı saydıklarından, Türkî dilleri bu esasa göre ikiye ayırmışlar ve z-ş esaslı lehçeler grubuna “Doğu Türkçesi” (Oğuz grubu), r-l esaslı lehçelere de “Batı Türkçesi” (Ogur grubu) demişlerdir.^[4] Bu L-R paralelliğine Oğuz grubunda kız kelimesi Ogur grubundaki kır kelimesi örnek verilebilir.

Tarih

"Oğur," "Onogur" veya "Ogur dilleri"^[5] ("Bulgar" olarak da bilinir, "Pre-Proto-Bulgarian"^[6] veya "Lir-Turkic" ve "r-Turkic"), Türk dil ailesi. Grubun mevcut tek üyesi Çuvaş dili'dir. Türk ailesinden ilk ayrılan Oğur dilleri, tümü bir daha sonra ortak ata paylaşan diğer Türk dillerinden önemli ölçüde farklılaşmaktadır. Bu aileden diller, Onogur veya Ogurlar, Ön Bulgarlar ve Hazarlar gibi bâzı göçebe kabile konfederasyonlarında konuşuluyordu.^[7] Bâzı bilim insanları Huncanın benzer bir dil olduğunu söylüyor^[8] ve bu genişletilmiş gruplamaya "Hunno-Proto-Bulgar" adını veriyorlar.^[9]

Yayılış

Bu kavrama göre adlandırılan Oğur Türkleri, merkezleri Orta Asya olan Oğuz Türklerinden eski bir devirde ayrılarak batıya doğru göç etmişlerdir. Birçok Oğur boyu -ogur ile biten adlar taşımıştır. Bu ad r: z mutabakatına göre, Oğuz Türklerine ismini veren Oğuz adının karşılığıdır.^[4]

Diğer Dillere Etkisi

Oğur Türkleri, göç ettikleri bölgelerdeki yerel halkın dilleri üzerinde büyük bir etki bırakmışlardır. Bugünkü Macarca ve Moğolca bunlar arasında sayılabilir.

Macarca

Ogur Türkçesinden en çok alıntıya sahip dillerden birisi Macarcadır. Bu durum bazı fonolojik karakterle (Türkçedeki r > z değişimi gibi) açıklanmaktadır.^[10]

1. "tenger"< tengir (deniz)
2. "gyürü" < yürük (yüzük)
3. "ökör" < ökür (öküz)

Moğolca

Moğolcadaki Ogur Türkçesi alıntıları^[11], daha Hun ve Bulgar göçleri olmadan önce gerçekleşmiştir. Bu da MS 4. yüzyıldan öncesine tekabul eder.

1. "ikere" < iker (ikiz)
2. "biragu" < burǝʷu (buzaği)
3. "üker" < hekür (öküz)
4. "yer" < yer (silah)

Alt grupları

Türk dillerini konuşanların sayısı birbirini anlayabilen dillerden oluşan gruplara ayrıldığında böyle bir paylaşım ortaya çıkmaktadır.

Oğur dillerinin başlıca alt kolları şunlardır:

• Çuvaşça
• Ön Bulgarca
• Avarca (tartışmalı)
• Hazarca (tartışmalı)^[12]
• Hunca (tartışmalı)^[13][14]

Bu diller arasında varlığını koruyan tek dil Çuvaşçadır.

Dil	Konuşanların sayısı	Konuşulan ülkeler (ve sayıları)
Çuvaşça	2 milyon	Rusya (Çuvaşistan yklş. 1,8 milyon)  Kazakistan 22.000

Sınıflandırma

Türkçe

• Ogurca (Ön Bulgarca)

Ölü diller

• Hazarca (tartışmalı)
• Hunca (tartışmalı)
• Ön Bulgarca

Günümüzde Konuşulan

• Çuvaşça