Kullanıcı:UludagMD/Kalp krizi
From Wikipedia, the free encyclopedia
Kalp krizi, tıbbi adıyla miyokard enfarktüsü (MI), kalbin koroner arterlerinden birinde kan akışının azalması veya durması sonucu kalp kasında enfarktüs (doku ölümü) meydana gelmesidir.[1] En yaygın belirti, klasik olarak sol omuz, kol veya çeneye yayılan göğüs ağrısıdır.[1] Ağrı bazen mide yanması gibi hissedilebilir.[1]
Kalp krizi | |
---|---|
Diğer adlar | Akut miyokard enfarktüsü, kalp enfarktüsü |
Kalp krizi, aterosklerotik bir plağın bir koroner arterin iç yüzeyinde yavaşça birikmesi ve ardından aniden yırtılarak katastrofik trombüs oluşumuna neden olması, arteri tamamen tıkaması ve kalp kasına doğru kan akışını engellemesi durumunda meydana gelir. | |
Uzmanlık | Kardiyoloji, Acil Tıp |
Belirtiler | Göğüs ağrısı, nefes darlığı, bulantı/kusma, baş dönmesi, soğuk terleme, hâlsizlik; kol, boyun, sırt, çene veya mide ağrısı,[1][2] bilinç düzeyinde azalma veya bilinç kaybı |
Komplikasyon | Kalp yetmezliği, düzensiz kalp atımı, kardiyojenik şok, koma, kalp durması[3][4] |
Nedenleri | Genellikle koroner arter hastalığı[3] |
Risk faktörü | Yüksek kan basıncı, sigara, diyabet, sedanter yaşam tarzı, obezite, yüksek kan kolesterolü[5][6] |
Tanı | Elektrokardiyografi (EKG), kan tahlili, koroner anjiyografi[7] |
Tedavi | Perkütan koroner girişim, tromboliz[8] |
İlaç | Aspirin, nitrogliserin, heparin[8][9] |
Prognoz | STEMI %10 ölüm riski (gelişmiş ülkelerde)[8] |
Sıklık | 15.9 milyon (2015)[10] |
Diğer belirtiler arasında nefes darlığı, bulantı, baygınlık hissi, soğuk terleme, yorgunluk ve bilinç düzeyinde azalma bulunabilir.[1] İnsanların yaklaşık %30'unda atipik semptomlar görülür.[8] Kadınlar genellikle göğüs ağrısı olmadan boyun ağrısı, kol ağrısı veya yorgunluk hissi ile başvururlar.[11] 75 yaşın üzerindekilerin yaklaşık %5'i çok az semptomla ya da hiç semptom göstermeden MI geçirmiştir.[12] Kalp krizi kalp yetmezliğine, düzensiz kalp atışına, kardiyojenik şoka veya kalp durmasına yol açabilir.[3][4]
Kalp krizlerinin çoğu koroner arter hastalığı nedeniyle meydana gelir.[3] Risk faktörleri arasında yüksek tansiyon, sigara, diyabet, egzersiz eksikliği, obezite, yüksek kan kolesterolü, kötü beslenme ve aşırı alkol alımı yer alır.[5][6] Aterosklerotik bir plağın yırtılması sonucu bir koroner arterin tamamen tıkanması genellikle kalp krizinin altında yatan temel mekanizmadır.[3] Kalp krizi daha az sıklıkla koroner arter spazmlarından kaynaklanır; bu spazmlar kokain, ciddi duygusal stres (genellikle Takotsubo sendromu veya kırık kalp sendromu olarak bilinir) ve aşırı soğuk gibi nedenlere bağlı olabilir.[13][14] Elektrokardiyogram (EKG), kan tahlilleri ve koroner anjiyografi dahil olmak üzere birçok test tanıya yardımcıdır.[7] Kalbin elektriksel aktivitesinin bir kaydı olan EKG, ST yükselmesi mevcutsa ST yükselmeli MI'yı (STEMI) doğrulayabilir.[8][15] Yaygın olarak kullanılan kan testleri arasında troponin yer alır, kreatin kinaz MB daha az sıklıkta kullanılır.[7]
Kalp krizinin tedavisi zaman açısından kritik önem taşır.[16] Kalp krizinden şüphelenildiğinde aspirin uygun bir acil tedavidir.[9] Nitrogliserin veya opioidler göğüs ağrısına yardımcı olmak için kullanılabilir; ancak bunlar tedavinin genel sonuçlarını iyileştirmez.[8][9] Düşük oksijen seviyeleri veya nefes darlığı olanlarda oksijen desteği önerilir.[9] STEMI'de tedaviler, kalbe kan akışını yeniden sağlamayı amaçlar ve arterlerin itilerek açıldığı ve stentlenebildiği perkütan koroner girişimi (PKG) veya tıkanıklığın ilaçlar kullanılarak giderildiği trombolizi içerir.[8] ST yükselmesiz miyokard enfarktüsü (NSTEMI) geçiren kişiler genellikle heparin ile tedavi edilir ve yüksek risk taşıyanlarda ek olarak PKG kullanılır.[9] Çoklu koroner arter tıkanıklığı ve diyabeti olan kişilerde anjiyoplasti yerine koroner arter bypass ameliyatı (KABG) önerilebilir.[17] Kalp krizinden sonra genellikle yaşam tarzı değişiklikleri ile birlikte aspirin, beta blokerler ve statinlerle uzun süreli tedavi önerilir.[8]
Dünya genelinde 2015 yılında yaklaşık 15.9 milyon kalp krizi meydana gelmiştir.[10] Bu kişilerin 3 milyondan fazlası STEMI, 4 milyondan fazlası ise NSTEMI geçirmiştir.[18] STEMI'ler erkeklerde kadınlara kıyasla yaklaşık iki kat daha sık görülmektedir.[19] Amerika Birleşik Devletleri'nde her yıl yaklaşık bir milyon kişi kalp krizi geçirmektedir.[3] Gelişmiş ülkelerde, STEMI geçirenlerin ölüm riski yaklaşık %10'dur.[8] Kalp krizi geçirme oranları 1990 ve 2010 yılları arasında küresel olarak azalmıştır.[20] 2011 yılında, kalp krizi ABD'de hastanede yatış gerektiren en pahalı beş durumdan biri olmuş ve 612.000 hastane yatışı için yaklaşık 11.5 milyar dolara mal olmuştur.[21]