Gerçek anlam

Gerçek anlam, sözcüklerin birincil anlamı ile (varsa) bu anlamla doğrudan ilişkili olan anlamlarıdır. Gerçek anlam, temel anlam ile yan anlamların bileşkesidir.^[1] Bir sözcüğün mecaz olmayan tüm anlamlarını kapsar.

Örneğin tatlı sözcüğü Türkçede "şekerli" anlamına gelen bir sıfattır ve bu anlam sözcüğün temel, yani birinci anlamıdır. Bu anlamdan "tatlı yiyecek" anlamında "tatlı" ismi türemiştir ve sözcüğün yan anlamlarından birini oluşturmuştur. Zamanla bu sözcük insanlar ya da hayvanlar için "sevimli" anlamında mecaz olarak kullanılmaya başlanmıştır:

• tatlı elma (gerçek ve temel anlam)
• süt tatlısı (gerçek ve yan anlam)
• tatlı çocuk (mecaz anlam)
• ince dal (gerçek ve temel anlam)
• uzun, ince bir adam (gerçek ve yan anlam)
• ince hesap (mecaz anlam)

Fiillerin de gerçek ve mecaz anlamları olabilir:

• Bina yandı. (gerçek ve temel anlam)
• Bu yaz güneşte iyice yandım. (gerçek ve yan anlam)
• Bu durum ortaya çıkarsa yanarız. (mecaz anlam)
• Su topu akıntıya kapılarak gözden kayboldu. (gerçek)
• Genç kızın güzelliğine kapılarak derslerini ihmal etmeye başladı. (mecaz)

Kaynakça

1. Sözcükte anlam 3 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. EdebiyatÖğretmeni.com. Erişim: 21 Aralık 2012.