İmaret

İmaret veya imarethane, Osmanlı Devleti döneminde yoksullara yardım amacıyla oluşturulan hayır kurumları. Başlangıçta imaretlerde; şehir dışından gelenlere, yolculara, yoksul ve düşkünlere yiyecek, sağlık ve giyecek yardımı yapılırdı. Sonraları ise imaretler sadece yemek verilen yerlere dönüşmüşlerdir.

İmaretlerin giderleri, imareti yapanın kurduğu vakfın gelirleriyle karşılanırdı. Beylikler dönemindeki imaretlerin vakıflara bırakılması yöntemi Osmanlı döneminde de devam etmiştir. Osmanlı'nın ilk imarethanesi, 1331 yılında fethedildikten birkaç yıl sonra İznik'te kuruldu.

Hemen her külliyede bir imaret bulunurdu. Genel olarak dörtgen bir plan üzerine yapılan imaretlerde, ortada üstü açık bir avlu, avlunun çevresinde; mutfak, fırın, yemek odaları ve yöneticilerin odaları yer alırdı. İmaretleri oluşturan birimler, yerel ihtiyaçlara göre azaltılır ve çoğaltılırdı. Örneğin; II. Bayezid'in İstanbul'da yaptırdığı imarette en fazla önem cami ile aşhane birimlerine verilmişti ve hastane yoktu. Fakat Edirne'de 1486 yılında yaptırdığı imarette, yöre halkının isteği üzerine en büyük önem hastaneye verilmiş, cami ve aşhane ikinci planda kalmıştır.

Fatih Sultan Mehmet'in yaptırmış olduğu Fatih İmareti kitabesinde imaretlerin işlevi, "Bir şehirden diğerine gelen misafirlerin üç gün imaretin tabhanesinde yatıp kalkması, imaretin mutfağından yedirilip içirilmesi ve hayvanının imaretin ahırında 'kervansarayında' yatırılıp doyurulması, fakat üç günden fazla misafirlik olmayacağı için ondan sonra serbest bırakılması ..." biçiminde belirtilmiştir.

Bazı İmarethaneler

Gümülcine İmarethanesi