Çulım Tatarları
Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Çulım Tatarları (Tatarca: Чулым татарлары - Çulım tatarları) Rusya'nın Tomsk Oblastı'nda, Ob nehri ile Çulım nehirlerinin birleştiği yerin güneyinde ve Krasnoyarsk Krayı'nda yaşayan bir Türk halkıdır. Bu bölge, Altay ve Tuva özerk bölgelerinin 400 km. kadar kuzeyindedir. Dilleri Türk dilleri grubuna ait Çulım Tatarcası'dır. Konuştukları dile Ös adını verirler. 2002 nüfus sayımına göre sayıları 1000'den azdır.
 | |
| Önemli nüfusa sahip bölgeler | |
|---|---|
| Tomsk Oblastı | 204[1] |
| Krasnoyarsk Krayı | 145[1] |
| Diller | |
| Din | |
Obi akarsuyu kollarından Çulım, akarsuyu boyunda yerleşimleri görülür. Tomsk oblastının Tegüldet ilçesi ve Krasnoyarsk krayının Tühtetskiy rayonunda Paseçnoye ve Çindat köylerinde ağırlıklı olmak üzere yaşamaktadırlar.
Çulım Türklerinin nüfus yerleşimleri (2002 y.)
Çulım Tatarları Çulım, Melets, Kezik, Melez gibi isimlerle de anılırlar. Haklarında en erken bilgiyi, bölgeye 16. yüzyılda gelen Rus sömürgecilerden alıyoruz. Çin ve Hint kaynaklarından elde edilen, daha erken tarihli bilgiler varsa da, doğrulukları şüphelidir. 16. yüzyılın sonlarında, Rus Çarlarına vergi ödemeye başladılar. 17. yüzyıl boyunca sayıları gitgide artan Rus yerleşimcilerin baskısı altında kaldılar. Nihayet 1720 yılında, zorla Hristiyan yapıldılar. 1822 yılında, “Rus asıllı olmayan” statüde “vatandaş” sayıldılar. Genellikle göçebe olan ve avcılık, balık avcılığı, hayvancılık ile geçinen Çulım Tatarları, Rus yöneticilerin baskıları ve koydukları ağır vergilere rağmen, 1930 yılına kadar eski yaşamlarını sürdürmeye devam ettiler. Bu tarihten sonra, Çulım Tatarları yerleşik hayata geçirildiler. Komünist yönetim tarafından bölgede kolektif çiftlik (rusça:колхо́з; Kolhoz) kurulmaya başlandı. Bu çiftliklere malzeme sağlamak için, çok sayıda zengin Çulım Tatarının, mallarına el kondu ve mal sahipleri de aileleri ile beraber idam edildiler. Komünist yönetim, geleneksel yaşam tarzlarına son verdi. Özellikle dini konularda ağır baskı altında kaldılar. İbadetlerini yerine getirmelerine izin verilmedi. İşyerlerinde, okullarda, devlet dairelerinde Rusça zorunlu dil haline getirildi. Çulım Tatarları dillerini ancak köylerinde ve evde aile içinde kullanabildiler. Bu nedenle ve Ruslar ile evliliklerin artması sonucu, bilhassa genç nesil arasında günlük kullanım dili Rusçadır. Toplam nüfusun yarısından fazlası anadilini konuşamaz! Baraba Tatarlarının, Altay Türklerinin ve Hakas Türklerinin lehçelerine yakın bir Türkçe kullanırlar. Dillerini Hakas Türkleri gibi konuşup yazdıkları, ikinci konuşma ve yazma dillerinin ise Rusça olduğu biliniyor. Esmer, kısa boyludurlar. Erkekler, ortalama 160 cm. boyundadır. Rus kaynaklarında, sayıları için 1902 yılında, “500” gibi bir rakam verilirken, 1959 yılında yapılan sayımda, “4.500” kişi oldukları yazıyor. Ancak sayılarının günümüzde, “12.000” kişiye ulaştığını gösteren kayıtlar var. Rakamlar arasındaki büyük farkların sebebi, Diğer Tatarlar ile karıştırılmalarının yanı sıra, Ruslar ile yapılan evliliklerdir.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
