อำเภอท่าตูม

ท่าตูม เป็นอำเภอที่มียุทธศาสตร์ทางเศรษฐกิจที่สำคัญของจังหวัด เป็นแหล่งปลูกข้าวหอมมะลิที่สำคัญของจังหวัดสุรินทร์ มีแม่น้ำมูลไหลผ่านบริเวณตัวอำเภอ ที่ตั้งอยู่ทางตอนบนของจังหวัดสุรินทร์

อำเภอท่าตูม
อำเภอ
การถอดเสียงอักษรโรมัน
• อักษรโรมัน	Amphoe Tha Tum
คำขวัญ:  อำเภอท่าตูมน่าอยู่ ปลอดภัย ใช้วิถีเกษตรอินทรีย์ มีชุมชนเข้มแข็ง แหล่งการศึกษา พัฒนาอย่างยั่งยืน
แผนที่จังหวัดสุรินทร์ เน้นอำเภอท่าตูม
พิกัด: 15°19′6″N 103°40′30″E
ประเทศ	ไทย
จังหวัด	สุรินทร์
พื้นที่
• ทั้งหมด	714.0 ตร.กม. (275.7 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2564)
• ทั้งหมด	95,621 คน
• ความหนาแน่น	133.92 คน/ตร.กม. (346.9 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	32120
รหัสภูมิศาสตร์	3203
ที่ตั้งที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอท่าตูม ถนนปัทมานนท์ ตำบลท่าตูม อำเภอท่าตูม จังหวัดสุรินทร์ 32120
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

ประวัติ

ในสมัยรัชกาลที่ 5 บริเวณอำเภอท่าตูมได้ยกขึ้นเป็น "อำเภออุดรสุรินทร์" และขึ้นอยู่กับเจ้าเมืองขุขันธ์ ปี พ.ศ. 2452 ทางราชการเห็นว่าอำเภออุดรสุรินทร์อยู่ห่างจากเมืองขุขันธ์เป็นระยะทางไกลมาก สร้างความลำบากให้แก่ข้าราชการและราษฎรไปติดต่อราชการ จึงได้พิจารณาให้อำเภออุดรสุรินทร์มาขึ้นต่อเจ้าเมืองสุรินทร์ และเปลี่ยนชื่อเป็น "อำเภอสุรพินท์นิคม" ในปี พ.ศ. 2456 ครั้งแรกให้ขึ้นอยู่กับอำเภอเมืองสุรินทร์ มีหลวงแพ่งเป็นนายอำเภอคนแรก ต่อมาปี พ.ศ. 2456 ได้มีการตั้งอำเภอสุรพินท์นิคมบริเวณริมฝั่งแม่น้ำมูล บ้านกำปงสวาย แล้วเสร็จเมื่อ พ.ศ. 2460 ขุนสุรสิทธิ์สาราการ (พิน จรัณยานนท์) ได้รับแต่งตั้งให้เป็นนายอำเภอคนแรก เมื่อเทศาภิบาลได้ตรวจงานอำเภอและชมทิวทัศน์ในแม่น้ำที่แพหน้าที่ว่าการได้พลาดตกลงน้ำเสียงดังตูม ชาวบ้านจึงเรียกท่าแห่งนั้นว่า "ท่าตูม" และเนื่องจากท่าแห่งนั้นเป็นที่ตั้งอำเภอด้วย จึงเรียกที่ว่าการอำเภอท่าตูมมาจนติดปาก

ต่อมาสมัยสงครามเอเชียบูรพา (พ.ศ. 2498) ทางราชการมีคำสั่งให้อำเภอจัดทำสนามบินฉุกเฉิน อำเภอได้แผ้วถางที่สาธารณะ หมู่ที่ 7 ตำบลท่าตูมเป็นสนามบิน หลังจากสิ้นสงครามทางคณะกรรมการอำเภอเห็นว่า ที่ว่าการอำเภอดั้งเดิมอยู่กลางชุมชนมีความแออัดคับแคบ ขยายส่วนราชการต่าง ๆ ไม่ได้ จึงได้ย้ายมาตั้งที่สนามบิน (บริเวณอำเภอปัจจุบัน)

• วันที่ 12 ตุลาคม 2456 เปลี่ยนแปลงชื่ออำเภออุดรสุรินทร์ จังหวัดสุรินทร์ มณฑลอุบลราชธานี เป็น อำเภอสุรพินท์นิคม^[1]
• วันที่ 29 เมษายน 2460 เปลี่ยนแปลงชื่ออำเภอสุรพินท์นิคม จังหวัดสุรินทร์ เป็น อำเภอท่าตูม^[2]
• วันที่ 24 ธันวาคม 2465 โอนพื้นที่ตำบลแตล อำเภอท่าตูม ไปขึ้นกับอำเภอศีขรภูมิ^[3]
• วันที่ 28 กุมภาพันธ์ 2480 โอนพื้นที่ตำบลพรมเทพ อำเภอชุมพลบุรี มาขึ้นกับอำเภอท่าตูม^[4]
• วันที่ 14 มีนาคม 2480 ยุบอำเภอชุมพลบุรี ลงเป็น กิ่งอำเภอชุมพลบุรี^[5] และให้ขึ้นการปกครองกับอำเภอท่าตูม และให้มีเขตการปกครองรวม 3 ตำบล คือ ตำบลชุมพลบุรี ตำบลไพรขลา และตำบลยะวึก
• วันที่ 3 เมษายน 2482 เปลี่ยนแปลงเขตการปกครองในพื้นที่อำเภอท่าตูม จังหวัดสุรินทร์ (1,2,3,4,5,6,7)^[6]
  • (1) โอนพื้นที่หมู่ 16 (ในขณะนั้น) ของตำบลบึง ไปขึ้นกับตำบลจอมพระ
  • (2) โอนพื้นที่หมู่ 14,15,16,17,18,19,20 (ในขณะนั้น) ของตำบลเพี้ยราม ไปขึ้นกับตำบลกระหาด
  • (3) โอนพื้นที่หมู่ 13,17,19 (ในขณะนั้น) ของตำบลกระหาด ไปขึ้นกับตำบลเพี้ยราม
  • (4) โอนพื้นที่หมู่ 15,16,18 (ในขณะนั้น) ของตำบลกระหาด ไปขึ้นกับตำบลบึง
  • (5) โอนพื้นที่หมู่ 25 (ในขณะนั้น) ของตำบลสนม และพื้นที่หมู่ 3,5,6,8,11 (ในขณะนั้น) ของตำบลน้ำเขียว อำเภอรัตนบุรี มาขึ้นกับตำบลหมากมี่
  • (6) โอนพื้นที่หมู่ 10 (ในขณะนั้น) ของตำบลแก อำเภอรัตนบุรี มาขึ้นกับตำบลท่าตูม
  • (7) โอนพื้นที่ตำบลบึง ตำบลตากูก และตำบลเพี้ยราม อำเภอท่าตูม ไปขึ้นกับอำเภอเมืองสุรินทร์
• วันที่ 10 กรกฎาคม 2482 โอนพื้นที่หมู่ 20,21 บ้านอายอง (ในตอนนั้น) ตำบลบุแกรง อำเภอท่าตูม ไปขึ้นตำบลแตล อำเภอศีขรภูมิ^[7][8]
• วันที่ 10 มิถุนายน 2490 ตั้งตำบลเมืองแก แยกออกจากตำบลบุแกรง ตำบลจอมพระ และตำบลท่าตูม ตั้งตำบลบะ แยกออกจากตำบลกระโพ ตำบลจอมพระ และตำบลท่าตูม^[9]
• วันที่ 31 พฤษภาคม 2492 ตั้งตำบลเมืองบัว แยกออกจากตำบลยะวึก^[10]
• วันที่ 6 มกราคม 2496 ตั้งตำบลนาหนองไผ่ แยกออกจากตำบลชุมพลบุรี และตำบลไพรขลา ตั้งตำบลศรีณรงค์ แยกออกจากตำบลชุมพลบุรี^[11]
• วันที่ 10 มีนาคม 2496 ยกฐานะกิ่งอำเภอชุมพลบุรี อำเภอท่าตูม เป็น อำเภอชุมพลบุรี^[12]
• วันที่ 24 พฤศจิกายน 2496 ตั้งตำบลเมืองลีง แยกออกจากตำบลกระหาด ตั้งตำบลหนองสนิท แยกออกจากตำบลจอมพระ^[13]
• วันที่ 3 สิงหาคม 2499 จัดตั้งสุขาภิบาลท่าตูม ในท้องที่บางส่วนของตำบลท่าตูม^[14]
• วันที่ 16 ธันวาคม 2501 ตั้งตำบลบัวโคก แยกออกจากตำบลเมืองแก ตั้งตำบลโพนครก แยกออกจากตำบลพรมเทพ^[15]
• วันที่ 12 มิถุนายน 2505 จัดตั้งสุขาภิบาลจอมพระ ในท้องที่หมู่ 1,4,6 ตำบลจอมพระ^[16]
• วันที่ 2 ตุลาคม 2505 แยกพื้นที่ตำบลจอมพระ ตำบลหนองสนิท ตำบลบุแกรง ตำบลกระหาด และตำบลเมืองลีง อำเภอท่าตูม ไปตั้งเป็น กิ่งอำเภอจอมพระ^[17] และให้ขึ้นการปกครองกับอำเภอท่าตูม
• วันที่ 27 กรกฎาคม 2508 ยกฐานะกิ่งอำเภอจอมพระ อำเภอท่าตูม เป็น อำเภอจอมพระ^[18]
• วันที่ 10 สิงหาคม 2519 ตั้งตำบลหนองบัว แยกออกจากตำบลท่าตูม^[19]
• วันที่ 6 กรกฎาคม 2525 ตั้งตำบลหนองเมธี แยกออกจากตำบลบะ^[20]
• วันที่ 10 ตุลาคม 2529 ตั้งตำบลทุ่งกุลา แยกออกจากตำบลพรมเทพ และตำบลโพนครก^[21]
• วันที่ 25 พฤษภาคม 2542 ยกฐานะจากสุขาภิบาลท่าตูม เป็นเทศบาลตำบลท่าตูม^[22] ด้วยผลของกฎหมาย

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอท่าตูมตั้งอยู่ทางทิศเหนือของจังหวัด มีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียงดังต่อไปนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอเกษตรวิสัย (จังหวัดร้อยเอ็ด) และอำเภอสุวรรณภูมิ (จังหวัดร้อยเอ็ด)
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอรัตนบุรีและอำเภอสนม
• ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอจอมพระ
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอสตึก (จังหวัดบุรีรัมย์) และอำเภอชุมพลบุรี

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภอท่าตูมแบ่งพื้นที่การปกครองออกเป็น 10 ตำบล 165 หมู่บ้าน

1.

ท่าตูม

(Tha Tum)

22 หมู่บ้าน

6.

บะ

(Ba)

15 หมู่บ้าน

2.

กระโพ

(Krapho)

20 หมู่บ้าน

7.

หนองบัว

(Nong Bua)

11 หมู่บ้าน

3.

พรมเทพ

(Phrom Thep)

22 หมู่บ้าน

8.

บัวโคก

(Bua Khok)

19 หมู่บ้าน

4.

โพนครก

(Phon Khrok)

16 หมู่บ้าน

9.

หนองเมธี

(Nong Methi)

11 หมู่บ้าน

5.

เมืองแก

(Mueang Kae)

19 หมู่บ้าน

10.

ทุ่งกุลา

(Thung Kula)

10 หมู่บ้าน

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอท่าตูมประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 11 แห่ง ได้แก่

• เทศบาลตำบลท่าตูม ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลท่าตูม
• เทศบาลตำบลเมืองแก ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเมืองแกทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลท่าตูม ครอบคลุมพื้นที่ตำบลท่าตูม (เฉพาะนอกเขตเทศบาลตำบลท่าตูม)
• องค์การบริหารส่วนตำบลกระโพ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลกระโพทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลพรมเทพ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลพรมเทพทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลโพนครก ครอบคลุมพื้นที่ตำบลโพนครกทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลบะ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบะทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลหนองบัว ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองบัวทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลบัวโคก ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบัวโคกทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลหนองเมธี ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองเมธีทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลทุ่งกุลา ครอบคลุมพื้นที่ตำบลทุ่งกุลาทั้งตำบล

ชาวอำเภอท่าตูมที่มีชื่อเสียง

• เฉลิมพล มาลาคำ นักร้องลูกทุ่งหมอลำชื่อดัง
• พระมงคลรังษี (สุวัฒน์ จนฺทสุวณฺโณ) หรือ(หลวงปู่ธรรมรังษี) เกจิอาจารย์ชื่อดัง,เจ้าอาวาสวัดพระพุทธบาทเขาพนมดิน อำเภอท่าตูม จังหวัดสุรินทร์
• พระครูสิริธรรมคุต เกจิอาจารย์ชื่อดัง
• พระราชสุตาลังการ (ฉัตต์ สจฺจวโร) เจ้าอาวาสวัดพรหมสุรินทร์,ที่ปรึกษาเจ้าคณะจังหวัดสุรินทร์
• พระครูศรีสุนทรสรกิจ (เริงศักดิ์ เขมวีโร) เจ้าคณะอำเภอลำดวน จังหวัดสุรินทร์

อ้างอิง

1. "แจ้งความกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนนามอำเภอ" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 30 (0 ง): 1536–1537. October 12, 1913. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2012-01-25. สืบค้นเมื่อ 2021-07-13.
2. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนชื่ออำเภอ" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 34 (0 ก): 40–68. April 29, 1917. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2011-11-07. สืบค้นเมื่อ 2021-07-13.
3. "ประกาศกระทรวงศึกษาธิการ เรื่อง การใช้พระราชบัญญัติประถมศึกษา พุทธศักราช ๒๔๖๔ ในท้องที่มณฑลอุบลราชธานี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 39 (0 ก): 486–500. December 24, 1922.
4. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนแปลงเขตตำบลและอำเภอในจังหวัดสุรินทร์" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 54 (0 ง): 2916–2918. February 28, 1937.
5. "ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง ตั้งอำเภอปราสาทและยุบอำเภอชุมพลบุรีลงเป็นกิ่งอำเภอ" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 54 (0 ง): 3085. March 14, 1937. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2012-04-06. สืบค้นเมื่อ 2021-07-13.
6. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนแปลงเขตตำบลและอำเภอในจังหวัดสุรินทร์" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 56 (0 ง): 14–15. April 3, 1939.
7. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนแปลงเขตอำเภอในจังหวัดสุรินทร์" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 56 (0 ง): 1055–1056. July 10, 1939.
8. "แก้คำผิด ราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๕๖ ตอนที่ ๒๔ ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนแปลงเขตอำเภอในจังหวัดสุรินทร์ หน้า ๑๐๕๖" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 56 (0 ง): 1411. August 14, 1939.
9. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งตำบลในจังหวัดต่าง ๆ" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 64 (26 ง): 1114–1433. June 10, 1947. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2011-11-09. สืบค้นเมื่อ 2021-07-13.
10. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งตำบลและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอรัตนบุรี และกิ่งอำเภอชุมพลบุรี อำเภอท่าตูม จังหวัดสุรินทร์" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 66 (30 ง): 2338–2341. May 31, 1949.
11. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่กิ่งอำเภอชุมพลบุรี จังหวัดสุรินทร์" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 70 (3 ง): 12–15. January 6, 1953.
12. "พระราชกฤษฎีกาจัดตั้งอำเภอจักราช อำเภอสัตตหีบ อำเภอศรีสงคราม อำเภอชะอวด อำเภอหนองแซง อำเภอภาชี อำเภอเขาไชยสน อำเภอชุมพลบุรี อำเภอวาริชภูมิ อำเภอสบปราบ และอำเภอสุไหงโกลก พ.ศ. ๒๔๙๖" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 70 (17 ก): 368–371. March 10, 1953. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2012-04-06. สืบค้นเมื่อ 2021-07-13.
13. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอรัตนบุรี และอำเภอท่าตูม จังหวัดสุรินทร์" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 70 (74 ง): 4926–4934. November 24, 1953.
14. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง จัดตั้งสุขาภิบาลท่าตูม อำเภอท่าตูม จังหวัดสุรินทร์" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 73 (60 ง): (ฉบับพิเศษ) 46-47. August 3, 1956.
15. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอเมืองนครปฐม จังหวัดนครปฐม อำเภอคีรีมาศ จังหวัดสุโขทัย อำเภอศรีประจันต์ จังหวัดสุพรรณบุรี อำเภอท่าตูม และอำเภอศีขรภูมิ จังหวัดสุรินทร์ กับอำเภอกุมภวาปี และอำเภอบ้านผือ จังหวัดอุดรธานี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 75 (107 ง): 3052–3061. December 16, 1958.
16. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง จัดตั้งสุขาภิบาลจอมพระ จังหวัดสุรินทร์" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 79 (57 ง): (ฉบับพิเศษ) 1-2. June 12, 1962.
17. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง แบ่งท้องที่ตั้งเป็นกิ่งอำเภอ" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 79 (90 ง): 2097–2098. October 2, 1962. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2012-05-04. สืบค้นเมื่อ 2021-07-13.
18. "พระราชกฤษฎีกาตั้งอำเภอศรีสวัสดิ์ อำเภอสังขละบุรี อำเภอท่าคันโท อำเภอดอกคำใต้ อำเภอแม่ใจ อำเภอจุน อำเภอขามทะเลสอ อำเภอไพศาลี อำเภอท่าวังผา อำเภอบ้านกรวด อำเภอเด่นชัย อำเภอปทุมรัตน์ อำเภอกะเปอร์ อำเภออากาศอำนวย อำเภอดอนเจดีย์ อำเภอจอมพระ และอำเภอสามโก้ พ.ศ. ๒๕๐๘" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 82 (59 ก): 565–569. July 27, 1965. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2008-10-01. สืบค้นเมื่อ 2021-07-13.
19. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอท่าตูม จังหวัดสุรินทร์" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 93 (101 ง): 2020–2025. August 10, 1976.
20. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอท่าตูม อำเภอกาบเชิง กิ่งอำเภอบัวเชด อำเภอสังขะ จังหวัดสุรินทร์" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 99 (92 ง): 2671–2685. July 6, 1982.
21. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งและเปลี่ยนแปลงเขตตำบลในท้องที่อำเภอท่าตูม จังหวัดสุรินทร์" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 103 (175 ง): (ฉบับพิเศษ) 119-129. October 10, 1986.
22. "พระราชบัญญัติเปลี่ยนแปลงฐานะของสุขาภิบาลเป็นเทศบาล พ.ศ. ๒๕๔๒" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 116 (9 ก): 1–4. February 24, 1999. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2008-04-09. สืบค้นเมื่อ 2021-07-13.