ايشيا
ڌرتيءَ جي اوڀارين اڌ گول ۾ کنڊ / From Wikipedia, the free encyclopedia
ايشيا (Asia) دنيا جو ايراضي ۽ آبادي جي لحاظ کان سڀ کان وڏو کنڊُ آهي. هي زمين جي ڪل ايراضي جو 8.6 سيڪڙو آهي، خشڪي جو 29.4 سيڪڙو ۽ ڪل آبادي جو 60 سيڪڙو حصي جو حامل آهي.
پکيڙ | 44٬579٬000 km2 (17٬212٬000 sq mi)[1] |
---|---|
آبادي | 4,164,252,000 (اول)[2] |
گھاٽائي | 87/km2 (225/sq mi) |
آبادي جي سڃاڻپ | ایشیائی |
ملڪ | 48 اقوام متحدہ اراکین 6 دیگر ریاستیں |
ماتحت علائقا | List
|
گڏيل قومن کان ٻاهر | List
|
ٻوليون | ایشیا کی زبانیں |
ٽائيم زون | متناسق عالمی وقت+02:00 to متناسق عالمی وقت+12:00 |
انٽرنيٽ ڊومين | Asia. |
وڏا شھر | فہرست ایشیاء کے میٹروپولیٹن علاقہ جات شہر |
ايشيا يوريشيا جي زمين کي يورپ سان ۽ افرويوروشيا جي ٻنهي يورپ ۽ آفريڪا سان حصيداري ڪري ٿو. عام اصطلاحن ۾، ان جي اوڀر طرف پئسفڪ سمنڊ، ڏکڻ ۾ هندي سمنڊ ۽ اتر ۾ آرڪٽڪ سمنڊ آهي. يورپ سان ايشيا جي سرحد هڪ تاريخي ۽ ثقافتي تعمير آهي، ڇاڪاڻ ته انهن جي وچ ۾ ڪابه واضح جسماني ۽ جاگرافيائي علحدگي نه آهي. اهو ڪنهن حد تائين خودمختيار آهي ۽ ڪلاسيڪل آڳاٽي دور ۾ ان جي پهرين تصور کان وٺي هليو ويو آهي. يوريشيا جي ٻن براعظمن ۾ ورهاڱي اوڀر۔اولهه ثقافتي، لساني ۽ نسلي فرق کي ظاهر ڪري ٿي، جن مان ڪي هڪ تيز ورهائڻ واري لڪير جي بجاءِ اسپيڪٽرم تي مختلف آهن. ھڪڙو عام طور تي قبول ٿيل ڀاڱو ايشيا کي سویز ڪينال جي اوڀر ۾ رکي ٿو جيڪو ان کي آفريڪا کان جدا ڪري ٿو ۽ ترڪي جي آبنائي جي اوڀر ۾ يورال جبل ۽ يورال ندي ۽ ڏکڻ ۾ قفقاز جبل ۽ ڪئسپين سمنڊ ۽ ڪارو سمنڊ، ان کي يورپ کان جدا ڪري ٿو. چين ۽ ھندستان پھرین کان 18ھین صدی عيسوي تائين دنيا جي سڀ کان وڏي معيشت جي حيثيت سان واپار ڪيا. چين 15ھین صدی عیسوی تائين سڀ کان وڌيڪ جي ڊي پي في ماڻهوءَ سان گڏ رڪارڊ ٿيل تاريخ جي تمام وڏي معاشي طاقت هئي. ريشم روڊ ايشيائي ڏورانهن علائقن ۾ مکيه اوڀر۔اولهه واپاري رستو بڻجي ويو جڏهن ته ملاڪا جي آبنائي هڪ وڏي سامونڊي رستي جي حيثيت ۾ بيٺي. ايشيا 20ھین صديءَ دوران معاشي متحرڪ ۽ مضبوط آبادي جي واڌ جو مظاهرو ڪيو آهي، پر مجموعي طور تي آبادي جي واڌ ۾ گهٽتائي آئي آهي. ايشيا دنيا جي اڪثر مکيه مذهبن جي جنم ڀومي آهي، جنهن ۾ هندومت، زرتشت ازم، يهوديت، جين مت، ٻڌمت، ڪنفيوشسزم، تائو ازم، عيسائيت، اسلام، سک مذھب ۽ ٻيا ڪيترائي مذهب شامل آهن. ايشيا مختلف علائقن ۾ ۽ ان جي اندر نسلي گروهن، ثقافتن، ماحوليات، اقتصاديات، تاريخي لاڳاپن ۽ حڪومتي نظامن جي حوالي سان تمام گهڻو مختلف آهي. اهو پڻ ڪيترن ئي مختلف موسمن جو ميلاپ آهي جنهن ۾ خط استوا ڏکڻ کان اولهه ايشيا جي گرم ريگستانن، اوڀر ۾ معتدل علائقن ۽ براعظمي مرڪز کان سائبيريا ۾ وسيع سب۔آرڪٽڪ ۽ پولر علائقن تائين آهن.