Armenia Mała
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Ormiańskie Królestwo Cylicji (orm. Կիլիկիոյ Հայոց Թագաւորութիւն, trans. Kilikio Hayots Tagavorutyun) znane również jako Armenia Mała, Armenia Cylicyjska, Nowa Armenia i Ormiańska Cylicja[1] – państwo istniejące w czasach średniowiecza, stworzone przez Ormian, którzy w obawie przed Seldżukami przenosili się z właściwej Armenii do południowo-wschodniej części Azji Mniejszej[2]. Jego centrum znajdowało się w Cylicji, na terenach dzisiejszej południowo-wschodniej Turcji.
Ten artykuł dotyczy historycznego państwa w Cylicji. Zobacz też: krainę o tej samej nazwie w płn.-wsch. Azji Mniejszej. |
1198–1375 | |||||
| |||||
Język urzędowy | |||||
---|---|---|---|---|---|
Stolica | |||||
Typ państwa | |||||
Data powstania | |||||
Data likwidacji | |||||
Religia dominująca | |||||
Ormiańska Cylicja na przestrzeni dziejów |
Korzenie królestwa sięgają około 1080 roku, kiedy to ormiańska dynastia Rubenidów utworzyła w Cylicji własne, niepodległe księstwo. Rubenidzi uważali się za ród wywodzący się od dynastii Bagratydów, rządzącej na Kaukazie. Pierwszą siedzibą władców z dynastii Rubenidów był Tars, później Sis. Wzmocnienie pozycji cylicyjskich Ormian względem Bizancjum i Seldżuków było efektem wypraw krzyżowych, a przetrwanie księstwa było mocno zależne od współpracy z łacińskimi przybyszami z Europy. Ormianie, którzy już od dłuższego czasu pałali nienawiścią do muzułmanów, w połączeniu z ideologią krucjat, widzieli swoje państwo jako bastion chrześcijaństwa na wschodzie. Fakt istnienia niepodległego ormiańskiego państwa w Cylicji oraz walki z muzułmanami i Bizancjum miały duży wpływ na wzrost nacjonalizmu i świadomości etnicznej wśród Ormian. Znaczenie księstwa obrazuje również fakt, iż patriarcha Apostolskiego Kościoła Ormiańskiego przeniósł swą siedzibę do Cylicji. W 1198 roku Leon II Rubenida został koronowany na króla, a jego państwa uzyskało status królestwa[3][4].
W 1226 roku władzę przejęła nowa dynastia - Hetumidzi. Na czas ich panowania przypada obecność militarna i polityczna Mongołów w zachodniej Azji. Podporządkowali oni sobie znaczną część Bliskiego Wschodu i Półwyspu Anatolijskiego. Jako że ich przeciwnikami byli głównie wyznawcy islamu, chrześcijańscy Ormianie ujrzeli w przybyszach ze stepów sojuszników i nawiązali z nimi bliskie kontakty. Dysproporcja sił i ideologia władzy wyznawana przez Mongołów sprawiły, że do sojuszu doszło, ale nie był to alians równorzędnych partnerów – Ormianie zostali po prostu wasalami Mongołów. Przez cały XIII i XIV wiek wspierali oni wysiłek zbrojny swoich mongolskich i łacińskich sojuszników, ale ci pierwsi ulegli w końcu islamizacji, a ci drudzy zostali wyparci z Bliskiego Wschodu. Królestwo Cylicji zostało zatem osamotnione[4]. W 1342 roku władzę w Cylicji przejęła łacińska dynastia Lusignan, ale kraj szybko popadł w wewnętrzne konflikty i jego ostateczny upadek nastąpił w 1375 roku[5].
Królestwo Cylicji odegrało znaczącą rolę w okresie swego istnienia. Poza oczywistym wpływem na historię Ormian miało swój wpływ na łaciński zachód, jako sojusznik i ważny punkt w handlu między Europą, Azją a Północną Afryką oraz w kontaktach między katolikami a mieszkańcami Środkowego i Dalekiego Wschodu[6]. Łacinnicy przejęli również wiele z ormiańskich osiągnięć w dziedzinie architektury sakralnej i obronnej. Wpływy były jednak wzajemne i w społeczeństwie ormiańskim przyjęło się wiele instytucji i zwyczajów charakterystycznych dla Zachodniej Europy[6], takich jak np. ciężkozbrojne rycerstwo, moda, tytuły szlacheckie czy imiona.