ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੀ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ
From Wikipedia, the free encyclopedia
ਭਾਰਤੀ ਰਾਜ ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੀ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਭਾਰਤੀ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਦੀ ਸ਼ੈਲੀ ਦਾ ਇੱਕ ਖੇਤਰੀ ਰੂਪ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਰਾਜਸਥਾਨ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਰਾਜਪੂਤ ਸ਼ਾਸਕਾਂ ਦੇ ਕਿਲ੍ਹਿਆਂ ਅਤੇ ਮਹਿਲਾਂ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਲਈ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਆਕਰਸ਼ਣ ਹਨ।
ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੀ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਆਬਾਦੀ ਹਿੰਦੂ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇੱਥੇ ਕਾਫ਼ੀ ਜੈਨ ਘੱਟ ਗਿਣਤੀ ਰਹੀ ਹੈ; ਇਹ ਮਿਸ਼ਰਣ ਖੇਤਰ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮੰਦਰਾਂ ਵਿੱਚ ਝਲਕਦਾ ਹੈ। ਮਾਰੂ-ਗੁਰਜਾਰਾ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ, ਜਾਂ "ਸੋਲੰਕੀ ਸ਼ੈਲੀ" ਇੱਕ ਵਿਲੱਖਣ ਸ਼ੈਲੀ ਹੈ ਜੋ 11ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਆਸਪਾਸ ਰਾਜਸਥਾਨ ਅਤੇ ਗੁਆਂਢੀ ਗੁਜਰਾਤ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ਸੀ, ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਹਿੰਦੂਆਂ ਅਤੇ ਜੈਨੀਆਂ ਦੋਵਾਂ ਦੁਆਰਾ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਹੋਰ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪੁਨਰ ਸੁਰਜੀਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਹਿੰਦੂ ਮੰਦਰ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਵਿੱਚ ਖੇਤਰ ਦੇ ਮੁੱਖ ਯੋਗਦਾਨ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। 11ਵੀਂ ਅਤੇ 13ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਬਣੇ ਮਾਊਂਟ ਆਬੂ ਦੇ ਦਿਲਵਾਰਾ ਜੈਨ ਮੰਦਰ ਇਸ ਸ਼ੈਲੀ ਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਉਦਾਹਰਣਾਂ ਹਨ।
ਅਜਮੇਰ ਵਿੱਚ ਅਧਾਈ ਦਿਨ ਕਾ ਝੋਨਪਰਾ ਮਸਜਿਦ (ਹੁਣ ਧਾਰਮਿਕ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਹੈ) ਇੱਕ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਇੰਡੋ-ਇਸਲਾਮਿਕ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਦੀ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਉਦਾਹਰਣ ਹੈ ਜੋ ਇਸਦੇ ਲਈ ਹੋਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਨਹੀਂ ਹੈ; ਹਾਲਾਂਕਿ ਅਜਮੇਰ ਸ਼ਰੀਫ ਦਰਗਾਹ ਇਕ ਹੋਰ ਮੁਢਲੀ ਇਮਾਰਤ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਮਹਿਲਾਂ ਅਤੇ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਮੁਗ਼ਲ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਦਾ ਕਾਫ਼ੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੈ, ਅਤੇ ਰਾਜਸਥਾਨ ਨੇ ਝਰੋਖਾ ਬੰਦ ਬਾਲਕੋਨੀ ਅਤੇ ਛੱਤਰੀ ਖੁੱਲੇ ਮੰਡਪ ਵਰਗੇ ਤੱਤਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਭਾਵ ਵਾਪਸ ਭੇਜਣ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਹੈ।