फासीवाद
From Wikipedia, the free encyclopedia
फासीवाद (अङ्ग्रेजी: Fascism /ˈfæʃɪzəm/ ) उग्र दक्षिणपन्थी, सर्व सत्तावादी उग्र राष्ट्रवादको एउटा स्वरूप हो।[1] तानाशाही शक्ति, फरक विचारको वा विरोधको बलपूर्वक दमन, साथै समाज र अर्थतन्त्रको बलियो फौजीकरण[2][3] जस्ता विशेषता रहेको फासिवाद २० औँ शताब्दीमा प्रचलित थियो। [4] अन्य युरोपेली देशहरूमा फैलिनु अघि पहिलो फासीवादी आन्दोलन इटालीमा पहिलो विश्वयुद्धको क्रममा देखा पर्यो। [5] उदारवाद, मार्क्सवाद र अराजकतावादको विरोधमा फासीवाद पारम्परिक बायाँ - दायाँ रंगावली भित्र उग्र दक्षिणतर्फ राखिएको छ। [6][7][8]
फासीवादहरूले पहिलो विश्वयुद्धलाई क्रान्तिको रूपमा देखे जसले युद्ध, समाज, राज्य र प्रविधिको प्रकृति मा ठूलो परिवर्तन ल्यायो। पूर्ण युद्धको आगमन र समाजको जम्मा जन परिचालनले नागरिक र लडाकू बीचको भिन्नता तोड्यो। एक "सैन्य नागरिकता" उत्पन्न भयो जसमा सबै नागरिकहरू युद्धमा कुनै न कुनै रूपमा सेनामा संलग्न थिए। यो युद्धको परिणाम स्वरूप एक शक्तिशाली राज्यको उदय भयो जसले लाखौं मानिसलाई अग्र मोर्चा मा सेवाका लागि परिचालन गर्न र उनीहरूलाई सहयोग गर्न आर्थिक उत्पादन र रसद प्रदान गर्नका साथै नागरिकहरूको जीवनमा हस्तक्षेप गर्ने अभूतपूर्व अधिकार पाएको थियो।