Maghribi
negara berdaulat di Afrika Utara From Wikipedia, the free encyclopedia
negara berdaulat di Afrika Utara From Wikipedia, the free encyclopedia
Maghribi (Jawi: مغربي - Arab: المملكة المغربية, rumi: Al-Mamlakat al-Maghribīyah ; bahasa Amazigh piawai Maghribi: ⵜⴰⴳⵍⴷⵉⵜ ⵏ ⵍⵎⵖⵔⵉⴱ Tageldit n Lmeghrib) ialah sebuah negara di Afrika Utara yang mempunyai satu garis pinggir laut yang panjang di sepanjang Lautan Atlantik yang menjangkau Selat Gibraltar sehingga Laut Mediterranean.
Kerajaan Maghribi كراجاءن مغربي المملكة المغربية Al-Mamlakah al-Maghribīyyah ⵜⴰⴳⵍⴷⵉⵜ ⵏ ⵍⵎⵖⵔⵉⴱ Tageldit n Lmaɣrib | |||||
---|---|---|---|---|---|
| |||||
Cogan kata: الله، الوطن، الملك (Arab) "Allāh, Al-Waṭan, Al-Malik" (transliterasi) "Allah, Negara, Raja" | |||||
Lagu kebangsaan: Al-Nasyid al-Syarif | |||||
Ibu negara | Rabat 34°02′N 6°51′W | ||||
Bandar terbesar | Casablanca | ||||
Bahasa rasmi | Arab (Arab Maghribi adalah dialek utama) Bahasa Barbar (Bahasa Perancis, Bahasa Sepanyol juga digunakan) | ||||
Kerajaan | Raja berperlembagaan | ||||
• Raja | Moḥammed VI (محمد السادس, ⵎⵓⵃⵎⵎⴷ ⵡⵉⵙⵙ ⵚⴹⵉⵚ) | ||||
Aziz Akhannouch (عزيز أخنوش, ⵄⴰⵣⵉⵣ ⴰⵅⵏⵓⵛ) | |||||
Keluasan | |||||
• Jumlah | 710,850 km2 (274,460 bt2) or 446,550 km2[b] (ke-40 atau ke-57) | ||||
diabaikan | |||||
Penduduk | |||||
• Bancian Penduduk 2019 | 35,261,311[1] | ||||
73.1/km2 (189.3/sq mi) | |||||
KDNK (PPP) | 2019 | ||||
• Jumlah | $324.389 bilion[2] | ||||
$9,198[3] | |||||
KDNK (nominal) | 2019 | ||||
• Jumlah | $200.29 bilion[4] | ||||
$5,679[5] | |||||
HDI (2019) | 0.741[6] tinggi | ||||
Mata wang | Dirham Maghribi ( MAD ) | ||||
Zon waktu | UTC (GMT[7]) | ||||
UTC+1 (GMT+1 (DST digantung sewaktu Ramadan) [8]) | |||||
Arah memandu | kanan | ||||
Kod panggilan | +212 | ||||
Kod ISO 3166 | MA | ||||
DPT internet | .ma | ||||
Semua data tidak termasuk Sahara Barat, kebanyakannya masih dibawah de facto kawalan pentadbiran Orang Maghribi. |
Maghribi memiliki populasi lebih dari 35 juta orang, dengan keluasan 446,550 km2. Ibu kotanya ialah Rabat dan kota terbesarnya adalah Casablanca.[9] Negara ini bersempadan dengan Algeria di timur, Laut Mediterranean dan Sepanyol di utara, dan Lautan Atlantik di barat. Namun begitu, kawasan dan sempadan selatannya mengalami pertikaian wilayah; Maghribi menuntut hak milik Sahara Barat dan telah mentadbirkan kebanyakan wilayah itu sejak tahun 1975.
Maghribi ialah sebuah negara yang mengamalkan raja berperlembagaan, dan merupakan sebuah negara Islam secara rasmi. Maghribi ialah ahli sebilangan persatuan sedunia, termasuk Liga Arab, Kesatuan Afrika, Kesatuan Arab Maghrib, Pertubuhan Persidangan Islam, Kumpulan Dialog Mediterranean, Kumpulan 77, La Francophonie serta sebuah sekutu bukan NATO yang utama bagi Amerika Syarikat.
Nama "Maghribi" ini merupakan kependekan daripada nama penuhnya dalam bahasa Arab iaitu Al-Mamlakah al-Maġribiyyah المملكة المغربية yang bermaksud "Kerajaan Barat"; perkataan "barat" yang merupakan asas nama ini iaitu gharb غرب sama akar dengan perkataan ghurūb غروب yang bermaksud "matahari terbenam" (bandingkan dengan perkataan "maghrib"). Para ahli sejarah biasanya merujuk kepada Maghribi sebagai Al Maghrib al Aqşá ("Yang Paling Barat") untuk membezakannya dengan kawasan sejarah yang digelarkan Maghreb (المغرب العربي; al-Maġrib al-ʿArabī).[10]
Nama Morocco yang digunakan dalam banyak bahasa lain (termasuk "Maroko" dalam baku Indonesia menyerap Belanda: Marokko ) berasal daripada nama ibu kotanya yang dahulu Murrākusy (Arab: مُراكُش ); kota tersebut berasal daripada ungkapan bahasa Berber (ⴰⵎⵓⵔ ⵏ ⴰⴽⵓⵛ ; amur n akush) yang bermaksud "Tanah Tuhan".[11]
Kawasan Maghribi moden telah didiami oleh manusia sejak Zaman Neolitik, iaitu sekurang-kurang sejak 8000 SM ketika kawasan Maghrib adalah kurang kering berbanding dengan hari ini. Kebenaran ini telah diakui oleh tanda-tanda budaya Kapsian.
Banyak ahli-ahli teori mempercayai bahasa Berber mungkin tiba pada masa yang lebih kurang sama dengan pertanian (sila lihat Berber), dan diterimaguna oleh penduduk-penduduk di sana bersama-sama dengan pendatang-pendatang yang membawanya. Analisis genetik moden telah mengesahkan bahawa selain daripada kelompok etnik yang utama, iaitu Berber dan Arab, berbagai-bagai kaum yang lain telah menyumbang kepada penduduk-penduduk kini. Ini termasuk orang-orang Phoenicia, Yahudi Sephardi, serta Afrika Sub-Sahara.
Orang-orang Berber, yang sering dirujuk dalam lingkungan aktivis etnik moden sebagai "Amazigh," lebih biasa dikenali sebagai Berber sahaja, atau mengikut identiti etnik kawasan mereka, umpamanya Chleuh. Pada zaman klasik, Maghribi dikenali sebagai Mauretania, satu nama yang tidak harus dikelirukan dengan negara Mauritania moden.
Pada 1130, dinasti Muwahid telah ditubuhkan, dan pada 1147, menggulingkan dinasti Mullavid dan juga memerintah Andalus. Pada masa pemerintahan Yaqub Mansur III, dinasti Al-Muwahid meluaskan kekuasaannya hingga ke timur Libya, dan mendirikan wilayah terbesar yang meliputi kawasan Maghrib. Walau bagaimanapun, pada 1212, al-Muwahid dikalahkan dalam pertempuran Las Navas de Tolosa (juga pertempuran al-Uqab) oleh usaha Reconquista, dan kehilangan sebahagian besar Andalusia. Selepas itu, dinasti al-Muwahid terus merosot, dan jatuh pada 1269 apabila ia ditawan oleh puak Marin (Mariniyun).
Wangsa Marin menubuhkan ibu kota mereka di Fez, dan sering melakukan ekspedisi ke Andalusia untuk menundukkan Nasrid, tetapi mula jatuh pada separuh akhir abad ke-14, bermula dengan pertempuran Río Salado pada 1340. Pada 1465, sultan Marin terakhir, Abd al-Haqq II, akhirnya digulingkan dan dibunuh dalam pemberontakan di Fez, yang membawa kepada penubuhan pemerintahan Wattasid langsung ke atas sebahagian besar Maghrib.[12]
Sementara itu, di selatan, sebuah dinasti baru muncul, dinasti Saad yang merampas Marrakesh pada 1524 dan menjadikannya ibu kota mereka. Ketika masih mengiktiraf kuasa Wattasid, kuasa Saad yang semakin meningkat menyebabkan Wattasid menyerang mereka dan, selepas pertempuran yang tidak pasti, mengiktiraf pemerintahan mereka ke atas selatan Maghribi pada 1536.[13] Pada pertengahan abad-16, pihak Saad berjaya mengalahkan penguasaan Portugis serta menawan Fez, dan seterusnya menggulingkan Wattasid, dan menjadi penguasa utama Maghrib.[14]
Walau bagaimanapun, memasuki abad ke-17, perebutan pewarisan takhta menyebabkan dinasti Saad merosot cepat, dan runtuh pada 1659. Pada 1660, dinasti Alawi telah diasaskan, dan masih ada hingga hari ini, bermula dengan Mawlay al-Sharif pada 1631. Anakandanya, Al-Rasyid, yang memerintah dari 1664 hingga 1672, berjaya menyatukan Maghrib yang berada dalam tempoh perpecahan panjang akibat kelemahan Saadi. Saudaranya, Isma'il mempengerusikan tempoh pemerintahan pusat yang kuat antara 1672 dan 1727, salah satu tempoh pemerintahan paling lama dalam sejarah monarki Maghribi. Selepas kemangkatan Isma'il, Maghrib menjadi kucar-kacir akibat perebutan takhta, tetapi keamanan berjaya ditubuhkan semula di bawah pemerintahan panjang Muhammad ben Abdallah (Muhammad III) pada separuh kedua abad ke-18. Muhammad III, pada 1777, menjadi pemerintah pertama dunia yang mengiktiraf kemerdekaan Amerika Syarikat.[15]
Selepas kemangkatan Muhammad III, kawasan Maghrib mengalami ketidakstabilan, tatkala pewarisnya cuba untuk menerbalikkan reformasi Muhammad III dalam menentang pengaruh Eropah.[16] Sesetengah pihak menetapkan isu ini berpunca daripada Perang Napoleon, dengan Perancis dan Sepanyol mengancam Maghribi supaya tidak memihak kepada mana-mana pihak.[13]
Bermula dengan penaklukan Perancis ke atas Algeria pada 1830, kestabilan Maghrib mula tergugat. Bantahan meluas rakyat Algeria menentang Perancis menyebabkan Maghrib membenarkan bantuan dan senjata kepada gerakan penentangan Emir Abd al-Qadir. Namun begitu, penguasa Abd al-Rahman (juga Abderrahmane; berkuasa 1822–1859) enggan memberikan alasan kukuh kepada Perancis untuk menyerang Maghrib, dan berjaya mengekalkan kedudukan berkecuali ini sehingga 1844, apabila baginda terpaksa memberikan perlindungan kepada Abd al-Qadir di Maghrib. Pihak Perancis kemudian menumpaskan tentera Maghrib secara menyeluruh dalam Pertempuran Isly. Selepas itu, Maghribi menandatangani Konvensyen Lalla Maghnia pada 18 Mac 1845, mengiktiraf kuasa Perancis di Afrika.
Pada bahagian akhir abad ke-19, ketidakstabilan mengakibatkan peningkatan campur tangan Eropah dalam melindungi pelaburan dan menuntut konsesi ekonomi. Sultan Hassan I mendukung Persidangan Madrid pada 1880 sebagai tindak balas terhadap penyalahgunaan sistem protegé oleh Perancis dan Sepanyol, tetapi hasilnya ialah peningkatan kehadiran Eropah di Maghribi— dalam bentuk penasihat, doktor, ahli perniagaan, pengembara, dan juga mubaligh.[17][18]
Maghribi berpesisiran dengan Lautan Atlantik, dan memanjang ke Selat Gibraltar sebelum memasuki Laut Mediterranean. Negara ini bersempadan dengan Sepanyol di utara serta Algeria di timur. Di selatan pula terletaknya Sahara Barat, tetapi memandangkan kebanyakan kawasan Sahara Barat dikawal Maghribi, secara de facto, Maghribi bersempadan dengan Mauritania. Ibu negara Maghribi ialah Rabat, dengan kota pelabuhan Casablanca merupakan bandar terbesar negara. Bandar-bandar utama lain di Maghribi termasuk Fes dan Marrakesh.
Kebanyakan kawasan Maghribi adalah bergunung-ganang, dengan kawasan tenggara negara terletak dalam Gurun Sahara. Pergunungan Atlas membentang dari utara tengah ke barat daya dengan panjang sekitar 1,350 kilometer, dan merupakan tulang belakang negara. Di sebelah utara Pegunungan Atlas, ada Pergunungan Rif, banjaran yang terbit dari pergunungan Sierra Nevada di Andalusia, Sepanyol. Pergunungan ini mencecah panjang sekitar 250 kilometer dari Tanjah di barat ke Nador ke arah timur.[19]
Sementara kawasan utara negara memiliki iklim Mediterranean, kawasan tenggara dan selatan negara pula memiliki iklim gurun.
Raja Maghribi ditakrifkan sebagai ketua negara Maghribi dengan seorang Perdana Menteri (kini Aziz Akhannouch) bertindak sebagai ketua kerajaan. Berdasarkan perlembagaan, raja memiliki kuasa-kuasa istiadat serta kuasa-kuasa politik lain. Antara kuasa-kuasanya ialah melantik Perdana Menteri, mengetuai mesyuarat kabinet serta melantik wakil-wakil rakyat. Raja terkini, Muhammad VI merupakan keturunan dinasti Alawi yang memerintah sejak 1660-an, dan dikatakan merupakan wangsa keturunan Nabi Muhammad SAW melalui Hassan bin Ali.[20]
Bahagian perundangan Maghribi merupakan sistem dwidewan yang terdiri daripada Perhimpunan Perwakilan (325 kerusi) dan Perhimpunan Kaunselor (270 kerusi).
Di Maghribi, negara dibahagikan 12 kawasan, dan dibahagikan lagi kepada 75 subwilayah: 13 wilayah dan 62 provinsi.[21] Setiap wilayah/provinsi dibahagikan lagi kepada arondisemen (hanya di beberapa wilayah metropolitan), komun atau komun urban di kawasan bandar lain, dan daerah di kawasan luar bandar. Daerah dibahagikan kepada komun desa.
Ekonomi Maghribi dianggap sebagai ekonomi yang agak liberal, dikawal oleh undang-undang permintaan dan penawaran. Sejak 1993, Maghribi telah mengikut dasar penswastaan sektor ekonomi tertentu yang dahulunya berada di tangan kerajaan.[22] Maghribi telah menjadi pemain utama dalam hal ehwal ekonomi Afrika,[23] dan merupakan ekonomi Afrika ke-5 terbesar mengikut KDNK (PPP). Forum Ekonomi Dunia meletakkan Maghribi sebagai ekonomi paling berdaya saing pertama di Afrika Utara, dalam Laporan Daya Saing Afrika 2014–2015.[24]
Sektor perkhidmatan menyumbang lebih separuh daripada KDNK. Sektor industri– terdiri daripada perlombongan, pembinaan dan pembuatan – merupakan suku tambahan. Sektor yang mencatatkan pertumbuhan tertinggi ialah sektor pelancongan, telekomunikasi dan tekstil. Maghribi, bagaimanapun, masih bergantung pada tahap yang sangat tinggi pada pertanian, yang menyumbang kira-kira 14% daripada KDNK tetapi menggaji 40–45% daripada penduduk Maghribi. Dengan iklim separuh gersang, sukar untuk memastikan hujan yang baik dan KDNK Maghribi berbeza-beza bergantung pada cuaca. Berhemat fiskal telah membolehkan penyatuan, dengan defisit belanjawan dan hutang jatuh sebagai peratusan KDNK.
Sistem ekonomi negara dicirikan oleh pembukaan yang besar terhadap dunia luar. Di dunia Arab, Maghribi mempunyai KDNK bukan minyak kedua terbesar, di belakang Mesir, setakat 2017.
Pelancongan di Maghribi berkembang dengan baik, mengekalkan industri pelancongan yang kukuh yang tertumpu pada pantai, budaya dan sejarah negara. Kerajaan Maghribi mewujudkan Kementerian Pelancongan pada 1985.[25] Pelancongan dianggap sebagai salah satu sumber pertukaran asing utama di Maghribi dan sejak 2013 ia mempunyai jumlah ketibaan tertinggi keluar dari negara-negara di Afrika.[26] Pada 2018, 12.3 juta pelancong dilaporkan telah melawat Maghribi.[27]
Maghribi memiliki jumlah penduduk seramai 35,276,786 orang (anggaran 2016),[28] dengan kira-kira 41%[29] hingga 80% penduduk memiliki darah keturunan Berber.[30] Sebahagian besar populasi terdaftar sebagai Haratin dan Gnawa (juga Gnaoua), keturunan para hamba abdi trans-Sahara Afrika Barat atau kacukan, dan Morisco, masyarakat Muslim Eropah yang diusir dari Sepanyol dan Portugal pada abad ke-17.[31]
Berdasarkan penyelidikan Pew, keseluruhan populasi secara am (99%) beragama Islam, dengan agama-agama lain meliputi kurang 1% penduduk negara.[32] Secara keseluruhan, umat Islam negara adalah Sunni, dengan penganut Syiah adalah kurang 0.1%.[33]
Kebanyakan komuniti Katolik dan Protestan yang biasanya merupakan penduduk asing terdiri daripada kira-kira 40,000 ahli pengamal. Kebanyakan penduduk Kristian asing tinggal di kawasan bandar Casablanca, Tangier, dan Rabat. Berbilang pembesar Kristian tempatan menganggarkan bahawa antara 2005 dan 2010, terdapat 5,000 warganegara yang memeluk Kristian (kebanyakan etnik Berber) yang kerap menghadiri gereja "rumah" dan kebanyakannya tinggal di selatan negara.[34] Sebelum merdeka, Maghribi menempatkan kira-kira 500,000 orang Kristian, kebanyakannya berketurunan Sepanyol dan Perancis. Ramai warga Kristian berhijrah ke Sepanyol atau Perancis selepas kemerdekaan pada 1956.[35]
Sistem pendidikan di Maghribi terdiri daripada peringkat prasekolah, rendah, menengah dan pengajian tinggi. Pendidikan sekolah diselia oleh Kementerian Pendidikan Kebangsaan, dengan penurunan yang besar ke peringkat wilayah. Pendidikan tinggi terletak di bawah Kementerian Pendidikan Tinggi dan Latihan Eksekutif.
Kehadiran sekolah diwajibkan sehingga umur 13 tahun. Kira-kira 56% orang muda mendaftar dalam pendidikan menengah, dan 11% berada dalam pendidikan tinggi. Kerajaan telah melancarkan beberapa kajian semula dasar untuk meningkatkan kualiti dan akses kepada pendidikan, dan khususnya untuk menangani masalah buta huruf yang berterusan. Sokongan telah diperoleh daripada beberapa organisasi antarabangsa seperti USAID, UNICEF dan Bank Dunia. Laporan baru-baru ini selepas kerajaan baharu ditubuhkan pada 2017 telah mewajibkan Bahasa Arab serta Bahasa Perancis di Sekolah Awam.
Terdapat sekitar 56,986 km (35,409 bt) jalan raya (kebangsaan, kawasan dan wilayah) di Maghribi.[36] Selain 1,808 km (1,123 bt) lebuh raya (Ogos 2016).[37]
Rangkaian kereta api berkelajuan tinggi Tanjah–Casablanca menandakan peringkat pertama pelan induk kereta api berkelajuan tinggi ONCF, selaras dengan lebih 1,500 km (930 bt) laluan kereta api baharu akan dibina menjelang 2035. Kereta api berkelajuan tinggi - TGV - akan mempunyai kapasiti 500 penumpang dan akan membawa 8 juta penumpang setahun. Kerja-kerja projek Rel Berkelajuan Tinggi telah dimulakan pada September 2011.[38] Pembinaan infrastruktur dan penghantaran peralatan kereta api akan berakhir pada 2014 dan HSR akan beroperasi menjelang Disember 2015.[39]
Maghribi memiliki dua bahasa rasmi: bahasa Arab serta bahasa Barbar baku. Walau bagaimanapun, dalam kalangan masyarakat, rata-rata penduduk bertutur dalam dialek Magribi, juga dikenali sebagai Darija.[12] Kira-kira 26%[12] penduduk bertutur satu bahasa Barbar, termasuk jenis Tarifit, Tamazight dan Tashelhit.[40][41] Bahasa asing, terutamanya bahasa Perancis, Inggeris dan Sepanyol juga ditutur di kawasan bandar seperti Tangier dan Casablanca. Pencampuran bahasa dalam pertuturan adalah lazim dalam masyarakat dan media Maghribi.[42]
Masakan Maghribi (Jawi: ماسقن مغربي; Arab: المطبخ المغربي ) merupakan masakan Maghribi, didorong oleh interaksi dan pertukaran dengan banyak budaya dan negara selama berabad-abad.[43] Masakan Maghribi biasanya merupakan campuran masakan Arab, Barbar, Andalusi, dan Mediterranean, dengan pengaruh Eropah (Perancis dan Sepanyol) dan sub-Sahara yang minimum.[44] Seperti masakan Maghrebi yang lain, masakan Maghribi mempunyai lebih banyak persamaan dengan masakan Timur Tengah berbanding dengan seluruh Afrika.[45]
Menurut cef Maghribi dan penyelidik masakan Hossin Houari, jejak masakan Maghribi tertua yang masih boleh diperhatikan hari ini, kembali ke abad ke-7 SM.[46]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.