Боја на човечка кожа
From Wikipedia, the free encyclopedia
Бојата на човечката кожа се движи од најтемно кафеава до најсветли нијанси. Разликите во бојата на кожата меѓу поединците се предизвикани од варијацијата во пигментацијата, која е резултат на генетиката (наследена од нечии биолошки родители), изложеност на сонце или некои нарушувања. Разликите меѓу популациите еволуирале преку природна селекција или полова селекција, поради општествените норми и разликите во околината, како и регулативите на биохемиските ефекти на ултравиолетовото зрачење што продира во кожата.[1]
Вистинската боја на кожата на различни луѓе е под влијание на многу супстанции, иако единствената најважна супстанција е пигментот меланин. Меланинот се произведува во кожата во клетките наречени меланоцити и тој е главната детерминанта на бојата на кожата на луѓето со потемна кожа. Бојата на кожата на луѓето со светла кожа се одредува главно од синкаво-белото сврзно ткиво под дермисот и од хемоглобинот што циркулира во вените на дермисот. Црвената боја под кожата станува повидлива, особено на лицето, кога, како последица на физички вежби или сексуална возбуда, или стимулација на нервниот систем (лутина, срам), артериолите се шират.[2] Бојата не е целосно униформа на кожата на поединецот; на пример, кожата на дланката и ѓонот е посветла од повеќето други кожи, а тоа е особено забележливо кај луѓето со потемна кожа.[3]
Постои директна поврзаност помеѓу географската распространетост на ултравиолетовото зрачење (УВЗ) и распространетост на домородната пигментација на кожата низ светот. Областите кои примаат поголеми количини на УВР, обично сместени поблиску до екваторот, имаат тенденција да имаат популации со потемна кожа. Областите кои се далеку од тропските предели и поблиску до половите имаат помал интензитет на УВР, што се рефлектира кај популациите со посветла кожа.[4] Некои истражувачи сугерираат дека човечката популација во текот на изминатите 50.000 години се променила од темна во светла кожа и обратно, како што мигрирале во различни УВ зони,[5] и дека таквите големи промени во пигментацијата можеби се случиле за само 100 генерации (≈2.500 години) преку селективни бришења.[5][6][7] Природната боја на кожата може да потемни и како резултат на сончање поради изложување на сончева светлина. Водечката теорија е дека бојата на кожата се прилагодува на интензивното зрачење на сончевата светлина за да обезбеди делумна заштита од ултравиолетовата фракција која предизвикува оштетување, а со тоа и мутации во ДНК на клетките на кожата.[8][9] Покрај тоа, било забележано дека женките во просек се значително полесни во пигментацијата на кожата од мажите. На жените им треба повеќе калциум за време на бременост и лактација. Телото го синтетизира витаминот Д од сончевата светлина, што му помага да го апсорбира калциумот. Женките еволуирале за да имаат посветла кожа, така што нивните тела апсорбираат повеќе калциум.[10]
Општественото значење на разликите во бојата на кожата варирало низ културите и со текот на времето, како што се покажало во однос на социјалниот статус и дискриминацијата.