ವೇಲ್ಸ್
ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್ಡಮ್ ನ ಒಂದು ದೇಶ. ಯುರೋಪ್ ಖಂಡದ ವಾಯುವ್ಯ ಭಾಗದಲ್ಲಿದೆ / From Wikipedia, the free encyclopedia
Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Pagetype/setindex' not found.
ವೇಲ್ಸ್ Cymru | |
---|---|
Flag | |
Motto: [Cymru am byth ] Error: {{Lang}}: text has italic markup (help) (English "Wales forever") | |
Anthem: ["Hen Wlad Fy Nhadau"] Error: {{Lang}}: text has italic markup (help) (English "Land of my fathers") | |
Capital and largest city | Cardiff, Caerdydd |
National languages | Welsh (indigenous), English (most widely used) |
Demonym(s) | Welsh, Cymry |
Government | Devolved Government in a Constitutional monarchy |
• Monarch | Charles III |
• First Minister of Wales (Head of Welsh Assembly Government) | Carwyn Jones AM |
• Deputy First Minister for Wales | Ieuan Wyn Jones AM |
• Prime Minister of the United Kingdom | Gordon Brown MP |
• Secretary of State (in the UK government) | Peter Hain MP |
Legislature | UK Parliament National Assembly for Wales |
Unification | |
1056 | |
Area | |
• Total | 20,779 km2 (8,023 sq mi) |
Population | |
• 2008 estimate | 3,004,6001 |
• 2001 census | 2,903,085 |
• Density | 140/km2 (362.6/sq mi) |
GDP (PPP) | 2006 (for national statistics) estimate |
• Total | US$85.4 billion |
• Per capita | US$30,546 |
Currency | Pound sterling (GBP) |
Time zone | UTC0 (GMT) |
• Summer (DST) | UTC+1 (BST) |
Calling code | 44 |
Internet TLD | .uk2 |
|
ವೇಲ್ಸ್ /ˈweɪlz/ (ಸಹಾಯ·ಮಾಹಿತಿ) (ವೆಲ್ಷ್:Cymru;[2] ಉಚ್ಚಾರಣೆ [ˈkəmrɨ] (ಸಹಾಯ·ಮಾಹಿತಿ)), ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್ಡಮ್ ನ [3] ಭಾಗವಾದ ಒಂದು ದೇಶ. ಇದು ಪೂರ್ವಕ್ಕೆ ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್ ನ್ನು ಹಾಗು ಪಶ್ಚಿಮಕ್ಕೆ ಅಟ್ಲಾಂಟಿಕ್ ಸಾಗರ ಹಾಗು ಐರಿಶ್ ಸಮುದ್ರದ ಗಡಿಹೊಂದಿದೆ. ವೇಲ್ಸ್ ದೇಶವು ಮೂರು ದಶಲಕ್ಷ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರಬಹುದೆಂದು ಅಂದಾಜಿಸಲಾಗಿದೆ. ಜೊತೆಗೆ ದೇಶವು ಅಧಿಕೃತವಾಗಿ ದ್ವಿಭಾಷಿ ಯಾಗಿದೆ; ವೆಲ್ಷ್ ಹಾಗು ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಎರಡೂ ಭಾಷೆಗಳು ಸಮಾನ ಸ್ಥಾನಮಾನ ಪಡೆಯುವುದರ ಜೊತೆಗೆ ದೇಶದುದ್ದಕ್ಕೂ ದ್ವಿಭಾಷೀಯ ಸಂಕೇತಗಳು ರೂಢಿಯಲ್ಲಿದೆ. ವೇಲ್ಸ್ ನಲ್ಲಿರುವ ಅಧಿಕ ಜನರಿಗೆ, ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಒಂದೇ ಏಕೈಕ ಭಾಷೆಯಾಗಿದೆ. ಒಂದೊಮ್ಮೆ ವೆಲ್ಷ್ ಭಾಷೆಯು ಕ್ರಮವಾಗಿ ಕ್ಷೀಣತೆಯನ್ನು ಅನುಭವಿಸಿದರೂ ಸಹ ಇತ್ತೀಚಿನ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯು ಬದಲಾವಣೆ ಹೊಂದಿದೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಜನಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ 20% ಜನರು ಪ್ರಸಕ್ತ ವೆಲ್ಷ್ ಭಾಷೆಯನ್ನು ಮಾತನಾಡುತ್ತಾರೆಂದು ಅಂದಾಜಿಸಲಾಗಿದೆ.[4][5]
ಕಬ್ಬಿಣದ ಯುಗ ಹಾಗು ಮಧ್ಯ ಯುಗದ ಪ್ರಾರಂಭದಲ್ಲಿ, ವೇಲ್ಸ್ ನಲ್ಲಿ ಸೆಲ್ಟಿಕ್ ಬ್ರಿಟನ್ನರು ನೆಲೆಸಿದ್ದರು. 5ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ರೋಮನ್ನರು ತಮ್ಮ ಸೈನ್ಯವನ್ನು ಬ್ರಿಟನ್ ನಿಂದ ಹಿಂದಕ್ಕೆ ಕರೆಸಿಕೊಂಡಾಗ ಒಂದು ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ವೆಲ್ಷ್ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವವು ಶತಮಾನಗಳಲ್ಲಿ ಅಸ್ತಿತ್ವಕ್ಕೆ ಬಂದಿತು. ವೇಲ್ಸ್ ಇಂದಿನ ಒಂದು ನವೀನ ಸೆಲ್ಟಿಕ್ ದೇಶ ವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ.[6][7][8] ಕಳೆದ 13ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ, ಎಡ್ವರ್ಡ್ I ನಿಂದ ಲೇವೆಲ್ಯನ್ ಪರಾಭವದಿಂದಾಗಿ ವೇಲ್ಸ್ ಮೇಲೆ ಆಂಗ್ಲೋ-ನಾರ್ಮನ್ ವಿಜಯಯಾತ್ರೆಯು ಮುಕ್ತಾಯಗೊಂಡಿತು ಹಾಗೂ ಶತಮಾನಗಳ ಕಾಲದ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ತಂದಿತು. ವೇಲ್ಸ್ ತರುವಾಯ ಲಾಸ್ ಇನ್ ವೇಲ್ಸ್ ಆಕ್ಟ್ಸ್ 1535–1542ರ ಅನುಸಾರ ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್ ನೊಂದಿಗೆ ಒಂದುಗೂಡಿತು. ಇದರಿಂದ ಹೊರಬಂದ ಕಾನೂನು ಅಸ್ತಿತ್ವವು ಇಂದು ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್ ಅಂಡ್ ವೇಲ್ಸ್ ಎಂದು ಗುರುತಿಸಲ್ಪಡುತ್ತದೆ. ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ವೆಲ್ಷ್ ರಾಜಕೀಯ ವು 19ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಅಸ್ತಿತ್ವಕ್ಕೆ ಬಂದಿತು. ಜೊತೆಗೆ 1881ರ ವೆಲ್ಷ್ ಸಂಡೇ ಕ್ಲೋಸಿಂಗ್ ಆಕ್ಟ್ ವೇಲ್ಸ್ ಗೆ ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾಗಿ ಅನ್ವಯಿಸಲಾದ ಮೊದಲ ಶಾಸನವಾಯಿತು.
ಕಳೆದ 1955ರಲ್ಲಿ, ಕಾರ್ಡಿಫ್ ನ್ನು ರಾಜಧಾನಿ ಯೆಂದು ಘೋಷಿಸಲಾಯಿತು, ಜೊತೆಗೆ 1999ರಲ್ಲಿ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಅಸೆಂಬ್ಲಿ ಫಾರ್ ವೇಲ್ಸ್ ನ ಸ್ಥಾಪನೆಯಾಯಿತು. ಇದು ಹಸ್ತಾಂತರಗೊಂಡ ವಿಷಯಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯನ್ನು ವಹಿಸುತ್ತದೆ.
ರಾಜಧಾನಿ ಕಾರ್ಡಿಫ್, (ವೆಲ್ಷ್:Caerdydd) 317,500 ಜನರನ್ನು ಹೊಂದಿದ ವೇಲ್ಸ್ ನ ಅತ್ಯಂತ ದೊಡ್ಡ ನಗರ. ಕೆಲ ಅವಧಿಗೆ ಇದು ಜಗತ್ತಿನ ಅತ್ಯಂತ ದೊಡ್ಡ ಕಲ್ಲಿದ್ದಲ ಬಂದರಾಗಿತ್ತು [9] ಹಾಗು, ವರ್ಲ್ಡ್ ವಾರ್ I ಗೆ ಕೆಲ ವರ್ಷಗಳ ಮುಂಚೆ, ಇದು ಲಂಡನ್ ಅಥವಾ ಲಿವರ್ ಪೂಲ್ ಗಿಂತ ಅಧಿಕವಾದ ಸರಕು ಸಾಗಣೆಯನ್ನು ನಿಭಾಯಿಸುತ್ತಿತ್ತು.[10] ಮೂರನೇ-ಎರಡು ಭಾಗದಷ್ಟು ವೆಲ್ಷ್ ನ ಜನರು ಸೌತ್ ವೇಲ್ಸ್ ನಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಾರೆ, ಮತ್ತು ಕೆಲವರು ಪೂರ್ವದ ನಾರ್ತ್ ವೇಲ್ಸ್ ನಲ್ಲಿ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತವಾಗಿದ್ದಾರೆ. "ವನ್ಯ....ಹಾಗು ಚಿತ್ರಸದೃಶವಾದ ಭೂದೃಶ್ಯಗಳಿಂದ ವೇಲ್ಸ್ ಹಲವು ಪ್ರವಾಸಿಗರನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸುತ್ತಿದೆ.[11][12] ಕಳೆದ 19ನೇ ಶತಮಾನದ ಉತ್ತರಾರ್ಧದಿಂದ, ವೇಲ್ಸ್ "ಕವಿತೆಗಳ ಭೂಮಿ" ಎಂಬ ಜನಪ್ರಿಯ ವರ್ಚಸ್ಸನ್ನು ಗಳಿಸಿದೆ. ಇದು ಐಸ್ಟೆದ್ ಫಾಡ್ ಸಂಪ್ರದಾಯದ ಪುನರುಜ್ಜೀವನದಿಂದ ಉಂಟಾದ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿದೆ.[13] ನಟರು, ಹಾಡುಗಾರರು ಹಾಗು ಇತರ ಕಲಾವಿದರನ್ನು ಇಂದು ವೇಲ್ಸ್ ನಲ್ಲಿ ಗೌರವಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇವರೆಲ್ಲರೂ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಅಂತಾರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಖ್ಯಾತಿಯನ್ನು ಪಡೆದಿರುತ್ತಾರೆ.[14] ಲಂಡನ್ ನ ಹೊರತಾಗಿ UKಯಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಡಿಫ್ ಅತ್ಯಂತ ದೊಡ್ಡ ಮಾಧ್ಯಮ ಕೇಂದ್ರ ವಾಗಿದೆ.[15]
ಲೈವೆಲಿನ್ ದಿ ಗ್ರೇಟ್ 1216ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಿನ್ಸಿಪಾಲಿಟಿ ಆಫ್ ವೇಲ್ಸ್ ಸ್ಥಾಪನೆ ಮಾಡಿದ. ಎಡ್ವರ್ಡಿಯನ್ ಕಾಂಕ್ವೆಸ್ಟ್ ನ ಕೇವಲ ನೂರು ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ, 15ನೇ ಶತಮಾನದ ಪೂರ್ವದಲ್ಲಿ ಒವೈನ್ ಗ್ಲೈಂಡ್ವರ್ ಸ್ವಲ್ಪಮಟ್ಟಿಗೆ ಸ್ವಾತಂತ್ರವನ್ನು ಮರುಸ್ಥಾಪಿಸಿದ ನಂತರ ಆಧುನಿಕ ವೇಲ್ಸ್ ರೂಪುಗೊಂಡಿತು.[16][17] ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ಬ್ರಿಟಿಶ್ ರಾಜ ಮನೆತನವು "ಪ್ರಿನ್ಸ್ ಆಫ್ ವೇಲ್ಸ್" ಎಂಬ ಮರ್ಯಾದೆ ಬಿರುದನ್ನು ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿದ್ದ ರಾಜನ ಪ್ರಧಾನ ವಾರಸುದಾರ ನಿಗೆ ನೀಡಿತು. ವೇಲ್ಸ್ ನ್ನು ಕೆಲವೊಂದು ಬಾರಿ "ವೇಲ್ಸ್ ನ ಸಂಸ್ಥಾನ", ಅಥವಾ ಕೇವಲ "ಸಂಸ್ಥಾನ" ಎಂದು ಸೂಚಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ,[18][19] ಆದಾಗ್ಯೂ, ಇದಕ್ಕೆ ಯಾವುದೇ ನೂತನ ಭೌಗೋಳಿಕ ಅಥವಾ ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ಆಧಾರಗಳಿಲ್ಲ.