Донецк
From Wikipedia, the free encyclopedia
Донецк (укр. Донецьк) — Донецк (украинша Донецьк; 1869-1924 жж. Юзовка, Сталин 1924-1929 жж., Сталино 1929-1961 жж.) - Украинаның шығысындағы Кальмиус өзенінің бойындағы индустриалды қала. Украина заңнамасына сәйкес, бұл Донецк облысындағы аймақтық бағыныстағы қала. 2014 жылдан бастап Ресей әскерлерінің оккупациясында болды. 2014 жылдың сәуірінен бастап оны мойындалмаған Донецк Халық Республикасы басқарады және оны астана ретінде қарастырады.
Облыс орталығы | |||||
Донецк | |||||
Донецьк | |||||
| |||||
Әкімшілігі | |||||
---|---|---|---|---|---|
Ел |
УкраинаУкраина | ||||
Статусы |
Облыстық орталық | ||||
Аймағы | |||||
Ішкі бөлінісі |
9 аудан | ||||
Тарихы мен географиясы | |||||
Координаттары |
48°00′32″ с. е. 37°48′15″ ш. б.48.00889° с. е. 37.80417° ш. б. / 48.00889; 37.80417 (G) (O) (Я) | ||||
Құрылған уақыты |
1869 | ||||
Бұрынғы атаулары |
Юзовка (1924 дейін), Сталино (1961) | ||||
Облыс орталығы статусы |
1917 | ||||
Жер аумағы |
385 км² | ||||
Тұрғындары | |||||
Тұрғыны |
978 625 адам (2010) | ||||
Ұлттық құрамы |
орыстар, украиндар, белорустер, гректер, татарлар, еврейлер, грузиндер, армяндар | ||||
Сандық идентификаторлары | |||||
Телефон коды |
+62 | ||||
Пошта индекстері |
83000 — 83497 | ||||
Автомобиль коды |
AH, КН, 05 | ||||
Ортаққордағы санаты: Донецк |
Украинаның мәдени және экономикалық Донбас аумағының бейресми астанасы және ең ірі қаласы. Қасында орналасқан ірі Макеевка қаласы мен маңайдағы кіші аудандарымен бірге Донецк қаласы өңірдегі агломерацияны құрайды. Компаниялар мен жұмыс күшінің жоғары деңгейдегі шоғырлануы Донецкті Украинаның басты экономикалық, өндірістік және ғылыми орталығы етеді.
Қаланың негізін 1869 жылы өңірдегі темір балқыту зауыты мен көмір алаптарын қалаған Уэлстық Джон Юз салды. Қала аты алғашында бизнесменнің құрметіне Юзовка (украинша немесе орысша мәнерде) аталды. Кеңес заманы кезеңінде қала индустриалдық орталық ретінде дами түсті. 1924 жылы қала аты Сталино, кейін 1932 жылы Донецк облысының әкімшілік орталығына айналады. 1961 жылы қала Донецк деп өзгертілді, және қазіргі таңда Украинаның көмір шахталары мен металлургия орталығы.
Ресми мәліметтер бойынша тұрғындар саны 913 323 адамға жетеді (01.01.2019)[1]. 1 млн. 700 мыңға жуық халқы бар қалалық агломерацияны құрайды.
Қала өзінің қазіргі атауын аймақ атауынан алды - Донец бассейні, шын мәнінде Донецк жотасынан, сондықтан Донец өзенінің бойында орналасқандықтан осылай аталған[2].
Донбаста қарулы қақтығыс басталғанға дейін Донецк Украинаның ірі өнеркәсіптік-қаржылық орталығы, «тау-кен астанасы», экономикалық тұрғыдан дамыған аймақтың орталығы болған. Бұл жоғары өндірістік және ғылыми әлеует, жұмысшылар мен жоғары білікті мамандар, дамыған инфрақұрылым мен өндірістік база шоғырланған дамыған мегаполис болды. Қала экономикасы өндіріс көлемі 50 миллиард гривнадан асатын 200 өнеркәсіп кәсіпорны және 180 000 Донецк тұрғындарын жұмыспен қамтыған 20 000-нан астам шағын және орта бизнес кәсіпорындары болды.
Украинаға қарсы қарулы агрессия нәтижесінде қала Ресей қолдайтын бүлікшілердің бақылауына өтті. Украинаның Жоғарғы Кеңесі (Верховна Рада України) бұл аймақты уақытша басып алынған аумақ (оккупацияланған) деп таныды[3].
Елдің шығысындағы қарулы қақтығыстар кезінде украин билігі Донецк облыстық мемлекеттік әкімшілік институттарын алдымен Мариупольға[4][5][6], кейін 2014 жылдың қазан айында Краматорск қаласына[7] көшірді, ол қазіргі уақытта Донецк облысының әкімшілік орталығы.
2020 жылдың 17 шілдесінен бастап әкімшілік-аумақтық реформаның нәтижесінде Донецк облысының Донецк ауданының әкімшілік орталығы болып табылады.
Қала "Тау-кен астанасы" мен "Миллиондаған раушандардың қаласы" атты ресми емес мәртебеге ие.