Дербент
From Wikipedia, the free encyclopedia
Дербент (парсы: دربند Дарбанд[1][2][2][3] – «Жабық (байланған) қақпалар», ивр. דרבנט , әз. Дәрбәнд[4][5], Dərbənd - «енсіз қақпалар», Dəmir Qapı — «темір қақпалар»[6], дарг. Чяли[7], лезг. Кьвевар, Цал, Чур, агул. Цал, Дербенд[8]рут. Дербенд[9], таб. Цали, Дере-бент[10][11]) — Ресейдің оңтүстігі Дағыстан Республикасындағы қала, Махачқаладан оңтүстік-шығысқа қарай 121 шақырым жерде, Каспий теңізінің жағасында, Үлкен Кавказдың Табасаран тауларының сілемдерінде орналасқан.
Қала | |||
Дербент | |||
құм. Дербент, авар. Дербенд, агул. Дербенд, дарг. Чяли, лак. Дарбант, таб. Дере-бент, Цали, тат. Дербенд, сахур. Дербенд | |||
Сағат тіліне қарсы, жоғарғы оң жақ бұрыштан бастап: Шамшырақ, Қамалдан қала көрінісі, Жұма мешіті, Вокзал, Қасиетті Құтқарушы Армян шіркеуі, Әскери даңқ саябағы, Орталық мешіт, Нарынқала бекінісі. | |||
| |||
Әкімшілігі | |||
---|---|---|---|
Ел |
РесейРесей | ||
Федерация субъектiсі | |||
Қалалық округ | |||
Қалалық округ басшысы |
Рустамбек Седретдинович Пирмагомедов | ||
Тарихы мен географиясы | |||
Координаттары |
42°04′09″ с. е. 48°17′45″ ш. б.42.06917° с. е. 48.29583° ш. б. / 42.06917; 48.29583 (G) (O) (Я) | ||
Құрылған уақыты | |||
Алғашқы дерек |
Б.з.б. VI ғ. | ||
Бұрынғы атаулары |
VI ғ. дейін — Шор | ||
Қала статусы | |||
Жер аумағы |
69,63 км² | ||
Орталығының биiктігі |
0 м | ||
Климаты |
теңіз жағалаулы, субтропиктік жартылай құрғақ ерекшеліктері бар қоңыржай | ||
Тұрғындары | |||
Тұрғыны |
↗126 606 адам (2021) | ||
Тығыздығы |
1818,27 адам/км² | ||
Ұлттық құрамы |
лезгиндер, әзірбайжанжар, табасарандар, даргиндер, орыстар, агулдер, армяндар, таулы яһудилер, таттар, рутулдар және т.б. | ||
Сандық идентификаторлары | |||
Телефон коды |
+7 87240 | ||
Пошта индекстері |
368600 — 368608 | ||
ОКАТО коды |
82 410 | ||
Басқалары | |||
Қала күні |
қыркүйектің үшінші жексенбісі | ||
derbent.org (орыс.) | |||
Ортаққордағы санаты: Дербент |
Дербент ауданының (оның құрамына кірмейді) әкімшілік орталығы. Республикалық маңызы бар қала[12], құрамындағы жалғыз елді мекен ретінде қалалық округ мәртебесі бар Дербент қаласының муниципалды құрылымды құрайды[13].
Мұнда алғашқы қоныстар ерте қола дәуірінде – б.з.б. 4 мыңжылдықтың аяғында пайда болған. Каспий қақпасы туралы алғаш рет айтылуы – Дербенттің ең көне атауы – б.з.б. VI ғасырға жатады: оны атақты ежелгі грек географы Милеттік Гекатей жазған. Қазіргі қала қаланы солтүстік пен оңтүстіктен қоршаған, аумағын қорғайтын және төбеде орналасқан цитадел (Нарынқала) мен одан теңізге шығатын теңіз бен Кавказ тауларының арасындағы тар (3 км) өткелді жапқан екі тас қабырғадан тұратын парсы бекінісі ретінде б.з. 438 жылы қаланған[14][15].