فیزیک پزشکی
کاربرد الکترونیک در طبابت / From Wikipedia, the free encyclopedia
فیزیک پزشکی شاخهای از فیزیک کاربردی است که مفاهیم و کاربرد مجموعه علوم فیزیک را در تشخیص و درمان پزشکی بررسی میکند.[1][2][3] حرفهٔ فیزیک پزشکی[4][5] با اینکه ماهیتاً در زمرهٔ علوم پایه پزشکی است؛ اما از سال ۲۰۰۸ تا کنون توسط استاندارد بینالمللی شاخهبندی مشاغل سازمان بینالمللی کار[6] یک تخصص بالینی[پانویس 1] محسوب میگردد.[7]
فیزیک پزشکی | ||||||||
شاخههای اصلی | ||||||||
پرتوشناسی پزشکی هستهای پرتودرمانی فیزیک بهداشت
| ||||||||
فیزیک پزشکی در قالب رشته، علوم پرتودرمانی، حفاظت در برابر پرتوها، پرتوشناسی تشخیصی (و زیرشاخههای آن، همانند سی تی اسکن، ام آر آی و غیره) و پزشکی هستهای را دربرمیگیرد؛[8] اما در عین حال از جهت حرفه و پیشه، از مهندسی پزشکی و بیوفیزیک مستقل است. تحصیلکردگان و دانشآموختگان این شاخهٔ علمی در خدمات بالینی در مراکز درمانی، کنترل کیفیت و محافظت از تشعشع، پژوهش و توسعه، و فعالیتهای دانشگاهی (همانند آموزش رزیدنتهای پزشکی) به کار، مشغول میشوند.[8] رشد فیزیک پزشکی و زیرشاخههای آن در سالهای اخیر با سیر صعودی، روبرو بودهاست؛ برای نمونه، تصویربرداری مولکولی که یکی از زیرشاخههای فرعی این رشتهاست، امروزه به تنهایی، یک صنعت پنج میلیارد دلاری است.[9]
حرفه فیزیک پزشکی به صورت کنونی، ریشه در سالهای پایانی قرن نوزدهم و کشف رادیواکتیویته و پرتوهای یونیزه کننده دارد، به ویژه، سه جایزه نوبل به سالهای ۱۹۰۱ (فیزیک)، ۱۹۵۲ (فیزیک) و ۱۹۴۳ (شیمی)، تأثیر مستقیمی در پیدایش این شاخه از دانش داشتند؛ در حالی که از سوی دیگر، فیزیک پزشکی به نوبهٔ خود، باعث دریافت سه جایزه نوبل فیزیولوژی و پزشکی در سالهای ۱۹۷۹، ۱۹۷۷ و ۲۰۰۳ شد.[10]
در ایران نیز در همان آغاز تأسیس دانشگاه تهران در سال ۱۳۱۳، تدریس این دانش توسط متخصصان ایرانی در کشور، آغاز گشت.[11] تربیت نیروی متخصص فیزیکدان پزشکی، مستلزم تحصیلات فراتر از کارشناسی است.[12] در ایران، این رشته هنوز یک رشته نوپاست؛ ولی همانند سایر کشورها در حال گسترش و فعالیت است.
امروزه بیش از ۱۸٬۰۰۰ فیزیکدان پزشکی، بهطور رسمی در سراسر جهان، مشغول به کار هستند و در حالی که بهطور سنتی، فیزیک، رشتهای در تحت تسلط مردان بودهاست، زنانی نیز توانستهاند در فیزیک پزشکی، موفقیتهای چشمگیری را به نام خود ثبت کنند؛[13] بهطور مثال، از میان افرادی که برای به رسمیت شناختهشدن این رشته در سازمان بینالمللی کار تلاش فراوان نمودهاند میتوان اعظم نیرومندراد از دانشگاه جرجتاون را نام برد.[14]