فرهنگ آندرونوو
From Wikipedia, the free encyclopedia
فرهنگ آندرونوو (به انگلیسی: Andronovo culture) (به روسی: Андроновская культура) مجموعهای از فرهنگیهای بومی همانند مربوط به عصر برنز بود که از پیرامون ۲۳۰۰ تا ۱۰۰۰ پیش از میلاد در منطقهٔ غربی استپهای آسیایی و باختر سیبری وجود داشت. فرهنگ آندرونوو فرهنگی هندوایرانی(آریایی)بوده، و اغلب محققان آن را ادامه ی فرهنگ سینتاشتا می دانند[1][2][3]
این فرهنگ نام خود را وامدار روستایی به نام آندرونوو، واقع در درهٔ رود Enisei (جنوب سیبری) است که در ۱۹۱۴ میلادی در آن چندین گورگاه حاوی اسکلتهایی در حالت خم شده و سفالینههایی با آرایههای بسیار جالب یافته شد. باستان شناسان نام «آندرونوو» را به فرهنگ مختص عصر برنز، که غالباً در هزارهٔ دوم پیش از میلاد تاریخگذاری شده، دادهاند.[4] به این فرهنگ سینتاشتا-پتروفکا هم میگویند.
براساس پژوهشهای ژنتیکی روی گور دخمههای مردان فرهنگ آندرونوو، بیشتر تبار مردانه مربوط به هاپلوگروپ R1a میباشد.[5]همچنین رنگ پوست اسکلتها سفید و شیوع چشمان آبی فراوان بود[6]از لحاظ تبار پدری، بر اساس شواهد ژنتیکی آریاییها با اسلاوهای اروپای مرکزی همتبار میباشند.[7]
فرهنگ آندرونوو در فهم و بازشناسی تاریخ کهنِ مردمان هندوایرانی زبان، اهمیت کلانی دارد. تعبیر زبانی این فرهنگ، همچون خاستگاه و گاهشماری آن مورد بحث وگفتگوست. فرهنگ یا خانوادهٔ فرهنگی آندرونوو با تنوع وسیعی از ماندگاهها و گورگاهها نمودار میشود.[4]
فرهنگ آندرونوو چهار خردهفرهنگ وابستهٔ برجسته داشتهاست که به سوی جنوب و خاور گستردهشدهبودند:
- سینتاشتا-پتروفکا-آرکائیم در جنوب کوههای اورال و شمال قزاقستان کنونی، این فرهنگ میان سالهای ۲۲۰۰ تا ۱۶۰۰ پیش از میلاد برپا بودهاست و دربرگیرندهٔ بخشهای زیراست:
- استحکامات سینتاشتا در استان چلیابینسک که زندگی در آن به پیرامون ۱۸۰۰ پیش از میلاد بازمیگردد.
- سکونتگاه پتروفکا در قزاقستان کنونی
- آرکائیم
- آلاکول که میان سالهای ۲۱۰۰ تا ۱۴۰۰ پیش از میلاد میان آمودریا و سیردریا در بیابان قزلقوم برجای بودهاست؛
- الکسیفکا مربوط به ۱۵۰۰ تا ۱۳۰۰ پیش از میلاد و مرتبط با نمازگاهتپه ۶ در ترکمنستان کنونی.
- فدروو در جنوب سیبری و مربوط به ۱۵۰۰–۱۳۰۰ پیش از میلاد؛ در آن شواهدی بر سوزاندن مردگان و نیز نیایش آتش به دست آمدهاست.
- بیشکند-وخش مربوط به ۱۰۰۰ تا ۸۰۰ پیش از میلاد
احتمال داده میشود که دورهٔ فرهنگ آندرونوو زمان شکل گرفتن اسطورههای نخستین آریایی باشد.