ارمنستان (به ارمنی: Հայաստան، تلفظ: هایاستان) با نام رسمی جمهوری ارمنستان (Հայաստանի Հանրապետություն، هایاستانی هانراپِتوتیون) کشوری در قفقاز جنوبی به پایتختی ایروان است.
ارمنستان کشوری کوهستانی و پرباران است و نیز یک کشور محاط در خشکی است. بزرگترین دریاچه این کشور دریاچه سوان است که آب شیرین دارد و پهنه نسبتاً بزرگی از بخش میانی کشور را پوشانده است. پهناوری ارمنستان ۲۹٬۸۰۰ کیلومتر مربع است و حدود ۳٬۲۰۰٬۰۰۰ تن جمعیت دارد. مردم ارمنی پیرو آیین مسیحیت هستند.
شهر ایرَوان (در ارمنی Երևան: یِرِوان) بزرگترین شهر ارمنستان و پایتخت این کشور است. ایروان در دامنهٔ کوه آرارات و بر کرانهٔ رود هرازدان بنا شدهاست و جمعیت آن در سال ۱۹۸۹، ۱٬۲۰۱٬۵۳۹ نفر سرشماری شدهاست. این شهر در تقسیمات کشور ارمنستان تابع هیچ استانی نیست و در واقع در مرز چهار استان کوتایک در شمال، آرارات در جنوب، آرماویر در جنوب غربی و آراگاتسوتن در شمال غربی قرار دارد. ارتفاع این شهر از سطح دریا از بین ۹۰۰ متر تا ۱۳۰۰ متر میباشد.
از ۴۰۰۰ سال پیش از میلاد مسیح، انسانها در محدوده ایروان زندگی میکردهاند. استحکامات عصر برنز شامل شنگاویت، کارمیربلور، کارمیربرد و بردادزور در این منطقه یافت شدهاند.بین سدههای ۶ و ۴ پیش از میلاد، ایروان یکی از مراکز مهم قلمرو ساتراپ ارمنی در امپراتوری هخامنشی بود. دوره زمانی بین سدههای ۴ و ۳ پیش از میلاد نیز به عصر سیاه ایروان معروف است چراکه دانش تاریخی درباره آنچه در این دوره بر ایروان گذشت در دسترس نیست.
ایروان در ۱۳۸۷ به چنگ تیمور درآمد و به تاراج رفت و به لحاظ اهمیت راهبردی خود در طی قرنها، بارها میان عثمانیها و ایرانیان رد و بدل شد. در اوج جنگهای میان ایران و عثمانی در ۱۵۱۳ تا ۱۷۳۷، شهر ۱۴ بار دست به دست شد. در دوران شاه عباس اول و در ۱۶۰۴، دهها هزار ارمنی به ایران کوچانده شدند. در طی جنگ ایران و روس، و در تاریخ ۱ اکتبر۱۸۲۷ شهر ایروان به دست ارتش روس (تحت ریاست ایوان پاسکویچ) افتاد و در ۱۸۲۸ و بر اساس عهدنامه ترکمنچای رسماً از تسلط ایرانیان خارج شد.
دیانا آناهیت آبکار (یا دیانا آبگار یا آناهیت آقابگیان) ۱۸۵۹-۱۹۳۷ نخستین زنی است که نامش در جهان به عنوان سیاستمدار به ثبت رسیده است. او سفیر دولت ارمنستان در ژاپن بود.
وی در ۱۷ اکتبر ۱۸۵۹م، در یک خانوادهٔ ارمنی، در رانگون، متولد شد. پدرش هوُانس آقابِک از ارمنیان ایران بود که پس از ازدواج با زمروخت آوِتومیان، دختری از ارمنیان شیراز، برای گسترش فعالیتهای بازرگانی خود اصفهان را ترک و تجارتخانهٔ خود را در برمه تأسیس کرد.
دیانا، که هفتمین و آخرین فرزند خانوادهٔ آقابک بود، تحصیلات خود را در مدارس ارمنیانکلکته به پایان رساند و پس از بازگشت به خانه در ۲۹ سالگی با یک جوان ارمنی اهل جلفا به نام میکائیل آبکار، از بازرگانان جلفای اصفهان، که به کار تجارتابریشم بین هندوستان و ژاپن اشتغال داشت، ازدواج کرد. آبگار نیز، در ۱۸۹۱م، به همراه دیانا و دختر چند ماههشان، رانگون را ترک گفتند و در کوبه ژاپن مستقر شدند و تجارتخانهٔ جدید خود را به همراه مهمانخانهای در این شهر بندری تأسیس کردند.
پس از کشتار ارمنیان به دست حکومت عثمانی، حدود پانصد تن از ارمنیان، که توانسته بودند با گذشتن از سیبری در پایان ۱۹۱۰م خود را به شهر بندری ولادی وستوک برسانند، در شرایط بسیار وخیمی به سر میبردند. این گروه از ارمنیان زندگی خود را مدیون این زن نیکوکارند، او با استفاده از نفوذ خود در بین دولتمردان ژاپن توانست با جلب کمکهای دولتی به یاری آنان بشتابد، شماری را به ژاپن منتقل سازد و تحت سرپرستی خود قرار دهد و برای مابقی نیز امکانات زندگی فراهم آورد.
پس از استقلال ارمنستان دیانا آبکار، که نفوذ بسیاری در بین دولتمردان ژاپن داشت، آنان را ترغیب به شناسایی استقلال ارمنستان کرد و سرانجام در ۷ مارس ۱۹۲۰م ژاپن استقلال ارمنستان را به رسمیت شناخت و طی نامهای رسمی این موضوع را به کشورهای شرکت کننده در کنفرانس صلح پاریس اعلان داشت. در ۲۱ ژوئیه ۱۹۲۰م، هامو اوهانجانیان، وزیر امور خارجهٔ وقت ارمنستان، طی حکمی دیانا آبکار را به سمت سفیر ارمنستان در ژاپن منصوب کرد. آبکار نخستین زنی است که به این سمت منصوب شد.
نبرد آوارایر (ارمنی: Ավարայրի ճակատամարտ) جنگی است که در دوم ژوئن (۱۲ خرداد) ۴۵۱ میلادی بین رزمآوران ساسانی و ارمنیان وفادار از یک سو و ارمنیان شورشی بر ضد یزدگرد دوم درگرفت.
علت جنگ این بود که یزدگرد دوم، پادشاه ساسانی ایران با مسیحی شدن ارمنیها موافق نبود و دستور داده بود که به دین زردشتی بازگردند. نبرد آوارایر رویداد بزرگی در تاریخ ارمنستان محسوب میشود و تا به امروز هنوز با هیجان از آن یاد میگردد، مرگ وارتان مامیگونیان سردار سپاه ارمنی تا به امروز در تقویم ایشان به نام پنجشنبهٔ آمرزیده ثبت شده است واز وارتان ، سپهسالار شورشیان، بعنوان قهرمان ملی ارمنستان یاد میشود. با وجود اینکه ارمنیها در جنگ شکست خوردند و مامیگونیان همراه با هشت سردار شورشی در جنگ کشته شدند، اما یزدگرد به نتیجه رسید که تغییر دین ارمنیان به صلاح و صرفه نیست و چندین سال بعد، در پیمان نوارساک (۴۸۴ میلادی)، آزادی دینی و خودمختاری ملی به ارمنیان داده شد.
تلهکابین بالهای تاتِو (ارمنی: Տաթևի թևերTatevi tever; انگلیسی: Wings of Tatev) طولانیترین تلهکابین کابلی بدون توقف جهان به طول ۵٫۷ کیلومتر (۳٫۵ مایل) میباشد. این تلهکابین از روستای «هالیدروز» (در نزدیکی آزادراهی در ایروان) در آغاز شده و تا روستای تاتو در جنوب ارمنستان امتداد پیدا میکند.
تلهکابین بالهای تاتو در تاریخ ۱۶ اکتبر ۲۰۱۰ راهاندازی شده است و یکی از بزرگترین جاذبههای منطقه قفقاز و از پروژههای بنیاد توسعه ارمنستان به شمار میرود.
این تلهکابین در تاریخ ۲۳ اکتبر ۲۰۱۰ رسماً در کتاب رکوردهای گینس نیز ثبت شده است. سرژ سرکیسیان رئیس جمهور ارمنستان اولین مسافر طولانیترین تله کابین جهان بوده است.
اِچمیادزین (ارمنی: Էջմիածին) با نام رسمی واغارشاپات (ارمنی: Վաղարշապատ)، نام یک شهر و همچنین یک مکان مقدس در جمهوری ارمنستان میباشد. این شهر در استان آرماویر واقع شدهاست. اِچمیادزین ۴۰ کیلومتر مربع مساحت و بر اساس سرشماری سال ۲۰۱۱ میلادی بالغ بر ۴۶٬۵۴۰ تن جمعیت دارد.
گارنی (به ارمنی: Գառնի) نام یکی از آثار باستانی در استان کوتایکارمنستان در ۳۲ کیلومتری ایروان و همچنین نام روستای نزدیک آن است. ساختمان گارنی را بازمانده دوران مهرپرستی دانستهاند که برای نیایش خورشید و به عنوان مهرابه ساخته شده بود. نیایشگاه گارنی تنها نیایشگاه غیرمسیحی بازمانده در ارمنستان است.
نوزادانی که هنوز زبانی برای صحبت کردن به ایشان آموخته نشده، تنها نسل زمیناند، نسلِ انسان؛ همهٔ چیزهای دیگر تظاهر است، آنچه تمدن میخوانیم یا آنچه کینه، ترس و هوس قدرت میشماریماش.
آستان قدس اچمیادزین (در ارمنی Էջմիածին) که در استان آرماویرارمنستان واقع شده، مرکز کلیسایی ارمنیان و مکانی بسیار مقدس برای ایشان است. جاثلیق کل ارامنه در آنجا زندگی میکند و کلیسای اچمیادزین که در سال ۴۸۰ ساخته شده در آنجا قرار دارد. واژه اچمیادزین به معنای ظهور تکفرزند (منظور عیسی بهعنوان تنها فرزند خدا) است، زیرا به باور مردم، عیسی خود در آنجا از آسمان به زمین فرو آمد تا مکان دلخواهش را برای ساخت کلیسا نشان دهد.
آلکساندر تامانیان (ارمنی: Ալեքսանդր Թամանյան؛ ۴ مارس ۱۸۷۸ – ۲۰ فوریه ۲۰، ۱۹۳۶) معمارنئوکلاسیک اهل ارمنستان بود که بخاطر آثارش در شهر ایروان شناخته میشود.