Txikipedia:Hiri
From Wikipedia, the free encyclopedia
Hiria biztanle-kopuru handia duen bizigune bat da, kale eta eraikin asko dituena. Dena dela, jende gehienarentzat ez dago oso garbi zenbat biztanle behar diren zehazki bizigune bat hiritzat hartzeko; gainera, desberdintasunak ere badaude herrialde bakoitzeko legezko definizioetan: adibidez, Danimarkan, 200 biztanle aski da bizigune bat hiri izateko; Espainian, 1.000 inguru; Frantzian, 2.000; baina Japonian, aldiz, 45.000 biztanle behar dira legearen arabera bizigune bat hiria izateko. Dena dela legezko kopuru hori, hortik beherako biziguneei herri deitzen zaie.
Herri eta hirien arteko beste desberdintasun nabarmen bat biztanle gehienen jarduerarekin du zerikusia: herrietan, jende asko lehen sektorean aritzen da lanean (abeltzaintzan eta nekazaritzan batez ere); hirietan, berriz, jende gehien-gehienak bigarren sektorean (industrian, alegia) edo hirugarren sektore edo zerbitzuen sektorean dihardu (Administrazioa, merkataritza, turismoa, garraioa, hezkuntza edo osasuna, adibidez).
Baina tamaina ez da irizpide bakarra hiria definitzerakoan; badago beste definizio funtzional bat ere: hau da, hiriek paper garrantzitsu bat jokatzen dute inguruko lurraldearentzat politikaren, administrazioaren, merkataritzaren, ekonomiaren, osasun-zerbitzuen eta kulturaren ikuspuntutik begiratuta. Horrek esan nahi du, adibidez, lurralde bateko erakunde politiko eta administratibo garrantzitsuenak, industria gehienak, ospitale, eskola, unibertsitate edo museo gehienak hirietan egoten direla, ez herrietan.
Hori dela eta, hirian bizitzeak abantaila asko ditu: lanbide edo ogibide, eskola eta jarduera-mota gehiago aurki daitezke hirietan herrietan baino; jatorri desberdineko jende ugari bizi izaten dira, gainera, munduko hiri handienetan. Baina desabantailak ere baditu; haietako garrantzitsuenak, kutsadura eta langabezia (lanbide ugari egon arren, pertsona askok lanpostu bat izateko arazoak izateb dituztelako).
Hirien abantailak direla eta, gaur egungo munduan gure planetako biztanleen erdia bizi da hiriguneetan. Bestalde, oraingo hiriak iraganean baino handiagoak dira; badira, gainera, milioika biztanle dituzten hainbat hiri. Tamaina ikaragarri handiko hiri hauei megalopoli deitzen zaie. Munduko megalopolirik jendetsuena Japoniako Tokio da, 38 milioi inguru biztanlerekin.