Εβραϊκή διασπορά
From Wikipedia, the free encyclopedia
Η Εβραϊκή διασπορά (εβραϊκά: תְּפוּצָה) ή εξορία (εβραϊκά: גָּלוּת γκαλούτ; Γίντις: γκολούς)[3] είναι η διασπορά των Ισραηλιτών ή Εβραίων εκτός της πατρίδας των προγόνων τους (η Γη του Ισραήλ) και η επακόλουθη εγκατάσταση τους σε διάφορα σημεία του πλανήτη.[4]
Όσον αφορά την εβραϊκή Βίβλο, ο όρος "Εξορία" δηλώνει την τύχη των Ισραηλιτών που εξορίστηκαν από το Βασίλειο του Ισραήλ κατά τη διάρκεια του 8ου αιώνα π.Χ. και των Ιουδαίων από το Βασίλειο του Ιούδα που μεταφέρθηκαν στη Βαβυλώνα τον 6ο αιώνα π.Χ. Οι Ιουδαίοι, κατά τη ζωή τους στην εξορία, έγιναν γνωστοί ως "Εβραίοι" (יְהוּדִים Γεχουντίμ), από το Βιβλίο της Εσθήρ, το οποίο κάνει την πρώτη αναφορά στον όρο "Εβραίοι".
Η πρώτη εξορία των Εβραίων ήταν η Ασσυριακή εξορία, η απέλαση των Εβραίων από το Βασίλειο του Ισραήλ (Σαμάρειας), η οποία ξεκίνησε από τον Τιγκλάθ Πιλεσέρ Γ΄ της Ασσυρίας το 733 π.Χ. Αυτή η διαδικασία της εξορίας των Εβραίων ολοκληρώθηκε από τον Σαργών με την καταστροφή του βασιλείου το 722 π.Χ., ολοκληρώνοντας μια τριετή πολιορκία της Σαμάρειας που ξεκίνησε ο Σαλμανασάρ Β΄. Η επόμενη εξορία των Εβραίων ήταν η Βαβυλώνια αιχμαλωσία, στην οποία τμήματα του πληθυσμού του Βασιλείου του Ιούδα απελάθηκαν το 597 π.Χ. και το 586 π.Χ. από τη Νεοβαβυλωνιακή Αυτοκρατορία υπό τη βασιλεία του Ναβουχοδονόσορα Β΄.
Η Εβραϊκή διασπορά υπήρχε για πολλούς αιώνες πριν την πτώση του Δεύτερου Ναού. Η εγκατάσταση τους σε άλλες χώρες δεν ήταν μέρος ενός υποχρεωτικού εκτοπισμού των Εβραίων.[5] Πριν από τα μέσα του πρώτου αιώνα μ.Χ., εκτός από την Ιουδαία, τη Συρία και τη Βαβυλωνία, μεγάλες Εβραϊκές κοινότητες ζούσαν στις ρωμαϊκές επαρχίες της Συρίας-Παλαιστίνης, της Αιγύπτου και της Κρήτης και Κυρηναϊκής καθώς και στην ίδια τη Ρώμη.[6] Μετά την πολιορκία της Ιερουσαλήμ (63 π.Χ.), όταν η Ασμοναϊκή δυναστεία έγινε προτεκτοράτο της Ρώμης η μετανάστευση των Εβραίων αυξήθηκε. Το 6 μ.Χ. η περιοχή της πατρίδας των Εβραίων έγινε η ρωμαϊκή επαρχία της Ιουδαίας. Ο πληθυσμός της Ιουδαίας εξεγέρθηκε κατά της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας το 66 μ.Χ. Ο Πρώτος Ιουδαϊκός Πόλεμος ήταν το αποτέλεσμα της εξέγερσης. Ο πόλεμος τελείωσε με την καταστροφή της Ιερουσαλήμ το 70 μ.Χ. Κατά τη διάρκεια της πολιορκίας, οι Ρωμαίοι κατέστρεψαν το Δεύτερο Ναό και το μεγαλύτερο μέρος της Ιερουσαλήμ. Αυτή ήταν μια σημαντική στιγμή. Η καταστροφή του συμβολικού κέντρου του Ιουδαϊσμού και της Εβραϊκής ταυτότητας οδήγησε πολλούς Εβραίους να αλλάξουν τον αυτοπροσδιορισμό τους και να εξετάσουν την προοπτική μιας αορίστου διαρκείας εγκατάλειψης του Ισραήλ.[7]
Το 132 μ.Χ., ο Μπαρ Κοχμπά ηγήθηκε μιας εξέγερσης εναντίον του Αδριανού. Αυτή η εξέγερση σχετιζόταν με τη μετονομασία της Ιερουσαλήμ σε Αιλία Καπιτωλίνα. Μετά από τέσσερα χρόνια πολέμου, η εξέγερση κατεστάλη, και οι Ρωμαίοι απαγόρευσαν στους Εβραίους να εισέρχονται στην Ιερουσαλήμ.
Κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα, λόγω της αυξανόμενης μετανάστευσης και της επανεγκατάστασης, οι Εβραίοι χωρίστηκαν σε διακριτές περιφερειακές ομάδες. Σήμερα αυτές οι περιφερειακές ομάδες είναι κατά κύριο λόγο οι Ασκεναζίτες της Βόρειας και Ανατολικής Ευρώπης και οι Σεφαρδίτες Εβραίοι της Ιβηρικής χερσονήσου (Ισπανία και Πορτογαλία), τη Βόρεια Αφρική και τη Μέση Ανατολή. Αυτές οι ομάδες έχουν παράλληλες ιστορίες, πολλές πολιτιστικές ομοιότητες, ενώ έχουν υποστεί μια σειρά από σφαγές, διωγμούς και απελάσεις. Το 1290 απελάθηκαν από την Αγγλία, το 1492 απελάθηκαν από την Ισπανία, ενώ το 1948-1973 απελάθηκαν από τις Αραβικές χώρες. Αν και οι δύο κλάδοι έχουν διαφορές στον πολιτισμό τους λόγω των σχέσεων που είχαν στις ευρωπαϊκές χώρες υποδοχής τους, (όπως οι Κεντρικοί Ευρωπαίοι για τους Ασκεναζίτες και οι Ισπανοί και οι Άραβες για τους Σεφαρδίτες), η κοινή θρησκεία και καταγωγή, καθώς και η συνεχής επικοινωνία και μετακίνηση πληθυσμών, ήταν υπεύθυνη για την ενοποιημένη έννοια της πολιτιστικής και θρησκευτικής Εβραϊκής ταυτότητας μεταξύ Σεφαρδιτών και Ασκεναζιτών από τα τέλη της Ρωμαϊκής περιόδου μέχρι σήμερα.
Κέντρα της εβραϊκής διασποράς ήταν παραδοσιακά η Ρωσία, η Πολωνία, η Ουγγαρία, η Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γερμανία και γενικά η δυτική, ανατολική και κεντρική Ευρώπη, και τους τελευταίους δύο αιώνες διάφορες χώρες της Αμερικής, ειδικά οι Ηνωμένες Πολιτείες.